Kendini göstermeden sinsi bir formda ilerlediği için görmenin sinsi hırsızı olarak isimlendirilen, halk ortasında karasu hastalığı ya da göz tansiyonu olarak da bilinen glokomun erken evrede teşhis edilmesi büyük ehemmiyet taşıyor. İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hanefi Çakır, “Bu hastalık büyük oranda 40 yaş sonrası hiçbir belirti vermeden sinsi bir formda ilerlemektedir. Retina ve optik hudut hasarına yol açan glokomda bilinmesi gereken en değerli bilgi, oluşan hasarın asla geri döndürülememesidir. Teşhis konuldugunda mevcut görme kapasitesinin ve alanının koruması tedavinin tek amacıdır. Glokomdan değil, takipsizlikten korkulmalıdır. Glokom önlenebilir değildir ama lokal ve sistemik ilaçlarla yahut cerrahi olarak durdurulabilir” dedi.
Glokom hastalığına dikkat çekmek için her yıl 12 Mart Dünya Glokom Günü anılıyor ve 8-14 Mart tarihleri ortasında Dünya Glokom Haftası kutlanıyor.
İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hanefi Çakır, Dünya Glokom Günü münasebetiyle yaptığı açıklamada belirti vermeden sinsice ilerleyen ve geri döndürülemez görme kayıplarına yol açan glokom ile ilgili bilgi verdi.
Görmede azalma ya da görme kaybı ile seyrediyor
Kronik ve ilerleyici bir optik nöropati olarak bedellendirilen glokomun görmede azalma ya da görme kaybı ile seyrettiğini belirten Prof. Dr. Hanefi Çakır, “Glokom, göz içi basıncının artması ve optik sinirbaşı kan akımındaki yetersizliğin yol açtığı düşünülen optik sinirbaşı ganglion hücre aksonunun hasarıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Buna ek olarak retinal ganglion hücre dejenerasyon ve mevti ile görme alanında darlık ve merkezi görmede azalma ya da görme kaybı ile seyreden bir hastalıktır. Glokom, kronik ilerleyici multifaktoriyel nörodejeneratif bir optik nöropatidir” dedi.
Sadece göz tansiyonunun yüksekliği ile ilgili değil
Göz içi basıncının (GİB) 10-21 mm Hg ortasında olmasının olağan kabul edildiğini kaydeden Prof. Dr. Hanefi Çakır, “Ancak glokom büyük oranda GİB artması ile tanımlansa da ‘Glokom demek yalnızca göz içi basıncı artması demek degildir’ tarifi değerlidir. Göz içi basıncı olağan olup glokom olan olgulara normotansif glokom, göz içi basıncı düşük olup glokom olan olgular ise düşük basınçlı glokom olarak isimlendirilir. Bazen GİB’nin 21 üstünde olmasına karşın hiçbir görme alanı kaybı yahut belirtisi olmayan olgular okuler hipertansiyon olarak isimlendirilir, tedavi verilmeden takibi gerekir” diye konuştu.
Glokomun tipine nazaran belirtileri farklılık gösteriyor
Glokomun tipine nazaran farklı belirti ve şikayetlerin olduğunu söz eden Prof. Dr. Hanefi Çakır, “Glokom sinsi bir hastalıktır. Bu sebeple halk ortasında karasu hastalığı olarak bilinir. Glokomun tipine nazaran farklı belirti ve şikayetleri vardır. Kolay kronik glokom tipinde öteki göz hastalıklarından farklı olarak merkezi görme, en son safhaya kadar fazla bozulmaz. Hasta gitgide daralan görme alanı kaybını öteki göz olağan olduğundan fark etmez. Son basamağa gelinceye kadar rastgele bir belirti vermediğinden glokom, ‘görmenin sinsi hırsızı’ olarak isimlendirilir. Hastalar GİB 20-30 mmHg arasında olduğunda hiçbir şey hissetmezler. Tablo ilerledikçe ‘Sanki eskisi üzere rahat görmüyorum’ şikayeti ile gelirler ve yapılan tetkiklerle teşhis konur. GİB 30 üstünde olan hastalarda buğulu ve puslu görme, baş ve göz ağrısı, gözlerde dolgunluk ve yorgunluk hissi, ışıkların etrafında haleler görülmesi ile gelebilirler. Farklı bir tablo olan akut açı kapanması glokomunda ise ani görme kaybı, bulantı, kusma ve şiddetli ağrı şikayeti vardır. Rastgele bir hastalığa eşlik eden glokomlarda ekseriyetle tetkikler esnasında, büyük hasar gelişmeden teşhis koyulabilir” diye konuştu.
Glokom çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişebilir
Glokomun ortaya çıkma nedenlerine değinen Prof. Dr. Hanefi Çakır, “Glokom, doğumsal ve gelişimsel faktörlere bağlı olarak gelişebildiği üzere hayatın rastgele bir periyodunda de beğenilen travma, iltihap, endokrin ve ilaç kullanımı üzere patolojiler sekonder olarak görülebilir” dedi.
Glokomda risk faktörlerinin farklı kümelerde değerlendirilebileceğini kaydeden Prof. Dr. Hanefi Çakır, kalp damar sistemi hastalıkları, kan basıncı düzensiziği (hipertansiyon ve hipotansiyon), Raynaud Sendromu üzere damarsal risk faktörlerinin yanı sıra teneffüs bozukluklarının görme azalması ve görme alanı daralması yapabildiğini söyledi. Göze bağlı risk faktörlerine değinen Prof. Dr. Hanefi Çakır, “Göz içi basıncı yüksekliği, hala en değerli anahtar risk faktörü ve glokomun en düzgün belirleyicisi olup tek tedavi edilebilen risk faktörüdür. Santral kornea kalınlığı ve miyopi başka faktörlerdendir. Miyopi, kusur olarak açık acılı glokom riski olağan insanlara nazaran 2-3 kat fazladır. Miyop ve glokomda misal bağ dokusu değişimleri vardır. Hipermetrop olanlarda açı kapanması ve akut glokom kriz riski olağan insanlara nazaran daha yüksektir. Artmış cup/disk oranı asimetrik çukurlaşma olan gözlerde risk yüksektir” dedi.
40 yaş sonrası yüzde 2 oranında görülüyor
Göze bağlı olmayan risk faktörlerinin de bulunduğunu belirten Prof. Dr. Hanefi Çakır, “Genç yaşlarda risk yok denecek düzeyde iken 40 yaş sonrası yüzde 2, 70 yaş sonrası ise bu oran 7 kat artmaktadır. Beyaz ırkta risk yüzde 1-2 iken siyahilerde oran yüzde 4.8-8 ortasındadır. Aile hikayesi ve genetik ortasında da bağlantı vardır. Yüzde 13 oranında tesirlidir. 40 yaş sonrası glokom riski yüzde 2 iken aile hikayesi olanlarda bu oran yüzde 10’a çıkmaktadır. Tiroid ve diyabet üzere endokrin faktörlerin yanısıra menapoz, kortikosteroid kullanımı glokom riskini arttırmaktadır” ihtarında bulundu.
Glokomdan değil, takipsizlikten korkulmalıdır
Glokomda erken teşhisin kıymetini de işaret eden Prof. Dr. Hanefi Çakır, “Genç olsun yaşlı olsun her hastanın rutin muayenesinde göz içi basıncı hastanın vizyonu, ön kamaranın genişligi ön kamara açısının durumu, lensin şişkin olup olmaması, optik diskin yapısı cup/disk oranı degerlendirilip not edilmelidir. Şüphelenilen olgularda GİB’nın değişik aygıtlarla ölçülüp not edilmesi gerekir. Optik hudut başını tahlil eden Optik Coherens Topmografi (OCT) tahlili yapılmalıdır. Şüphelenilen olgularda Retina Kalınlık Analizoru (RTA ) yahut Heidelberg Retina Tomografisi (HRT) yapılmalıdır. Bilateral Görme alanı yapılıp hasta belirli ortalarla takip ve tetkiklerin yenilenmesi, ilerlemenin olup olmaması açısından kıymetlidir. Glokomdan değil takipsizlikten korkulmalıdır. Glokom önlenebilir değildir lakin lokal/sistemik ilaçlarla veya cerrahi olarak durdurulabilir” diye konuştu.
Glokomda öncelikle ilaç tedavisinin uygulandığını belirten Prof. Dr. Hanefi Çakır, ilaçların tesirli olmadıgı yahut yetersiz kaldığı olgularda glokomun tipine hastanın yapısına göre değişik lazer uygulamalarının kullanılabildiğini söyledi.
Hasarın en aza indirilmesi için denetim şart
Glokomla çaba erken teşhisin yanı sıra takibin ehemmiyetini vurgulayan Prof. Dr. Hanefi Çakır, “Bu hastalıgın büyük oranda 40 yaş sonrası hiçbir belirti vermeden sinsi bir halde retina ve optik hudut hasarına yol açması ve görmenin büyük oranda geri dönülemez safhada farkına varılması en acı yanıdır. Glokomda bilinmesi gereken en değerli bilgi, oluşan hasarın asla geri döndürülememesidir. Teşhis konuldugunda mevcut görme kapasitesinin ve alanının koruması tedavinin tek gayesidir. Katarakttan en büyük farkı budur. Bunu önlemenin en değerli basamağı ise 40 yaşından sonra her yıl denetim olmanın yanında toplumu bilinçlendirmek için kampanyalar düzenlemektir. Türk Oftalmoloji Derneği bu mevzuda faal çalışmalar içindedir. Bu çalışma ve taramalarda halkın yalnızca göz içi basıncı taranarak glokom teşhisi konulamaz. Glokom sadece göz içi basıncı yükselmesi demek degildir. Göz içi basıncı yükselmesi glokomda yalnızca bir risk faktörüdür. Bu sebeble taramalarda uzman tabiplerin ayrıntılı muayenesi hastalığın atlanmaması için kilit noktadır” diye konuştu.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
