Prof. Dr. Ayşegül Yıldız (Yavuz) Başkanlığında, Duygudurum Vakfı (DUVAK) tarafından düzenlenen Bipolar Doruğu Master Akademi 2025, Amerika, Kanada, İngiltere ve Avrupa’nın da dahil olduğu 12 ülkeden 27 bilim insanını İstanbul’da bir ortaya getirdi.
5-6 Temmuz 2025 tarihlerinde İTÜ Taşkışla’da gerçekleştirilen bu özel bilimsel aktiflikte, 12 ülkeden gelen nörobilimciler, psikiyatristler ve klinik uzmanlar, bipolar bozukluk ve depresyon başta olmak üzere zihinsel sıhhat bahislerinde en şimdiki araştırmaları ve tedavi yaklaşımlarını paylaştı. Ağır ilgi gören dorukta, bipolar bozukluğun teşhis ve tedavisinde gelinen son nokta, ezber bozan araştırmalar ve geleceğin tedavi paradigmaları tartışıldı.
Etkinlikte, bipolar bozukluk ile metabolizma bağlantısı, lityum tedavisinin aktüel boyutları, gebelik ve emzirme devrinde inançlı psikiyatri, TMS ve çağdaş EKT uygulamaları, genetik belirteçler ve bireye özel tedavi, bipolar II’nin teşhis ve tedavisindeki yeni paradigmalar üzere mevzular ele alındı.
Amacımız sadece bilim üretmek değil; bizden sonraki genç nesillere da yol göstermek
DUVAK Kurucu Başkanı ve Bipolar Doruğu Master Akademi Lideri Prof. Dr. Ayşegül Yıldız, bu doruğun Duygudurum Vakfı ve kendisi ismine kıymetli bir misyonu gerçekleştirdiğini tabir etti. Dr. Yıldız,
“Bipolar Master Akademi’nin üçüncüsünü gerçekleştiriyor olmamız çok değerli. Bilim insanları olarak emelimiz sırf bilim üretmek değil; bizden sonraki genç jenerasyonlara da yol göstermek, bilgiye erişim kapılarını açmak olmalı. Genç, taze, öğrenmeye açık ve istekli beyinler için bu çeşit tertipler çok kıymetli. Türkiye, genç beyinleriyle, tedavi bekleyen hastalarıyla, dünyada bizlerin Türk Bilim İnsanları olarak geldiği yer ve bu toplantıda kanıtlanan Bilim Önderleri ve Kurumları ile Network imkanı ile açısından kıymetli bir potansiyel arz ediyor. Kâfi ki bu potansiyel gerçek biçimde yönlendirilsin. Ülkemizdeki hastalar da dünyanın başka yerlerindekilerle tıpkı tedavi kalitesini hak ediyorlar. Üstelik verilen uygun hizmet, yanlışsız tedavi yaklaşımı ve alınan olumlu karşılıklar, hastalar tarafından büyük bir minnettarlıkla karşılanıyor. Türkiye için bu yüksek potansiyeli esere dönüştürmekteki birinci adım, ferdi çıkarların önüne üniversal bilimi ve bu doğrultudaki pahaları koyabilmektir.” dedi.
Bilimde klinik tecrübe önemli
Bilimde elbette klinik tecrübe kıymetlidir. Fakat bilimsel rehberin temeli ispata dayalı bilgidir. Doğru ispat tahlili ve gerçek yorumlama ile ilerlediğinizde, bu bilimsel rehber sizi tedavide muvaffakiyete çok daha yakınlaştırır. Bizim burada yapmaya çalıştığımız şey de tam olarak bu: Yıllardır ilaçların hem tesir gücünü hem de yan tesirlerini matematiksel modellerle tahlil ediyoruz. Birebir vakitte şimdi piyasaya çıkmamış olan yeni ilaç adaylarının da klinik araştırmalarını yakından takip ediyoruz. Bu bilgileri de modellerimize dâhil ederek hem tesirlerini hem de muhtemel yan tesirlerini öngörebiliyoruz. İlaç seçiminde bu matematiksel yaklaşımı kullandığınızda, tedavi stratejiniz büsbütün farklı bir boyuta taşınıyor. Bu sayede tedavideki muvaffakiyet oranı da çok daha bariz formda yükseliyor.”
Prof. Dr. Yıldız, Türk hekimlerinin öğrenme dileğine dikkat çekerek, “Salon büsbütün dolu. Bu, Türkiye’de önemli bir öğrenme isteği ve beyin kapasitesi olduğunu gösteriyor. Potansiyelimiz dünyadan farklı değil, kâfi ki hakikat kapıları açabilelim.” tabirinde bulundu.
İlk izlenimle teşhis koymak gerçekçi değil!
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, bipolar bozukluğun bir hastalık olduğunu lisana getirerek, şöyle devam etti:
“Bu nedenle bir bireye sırf birinci izlenimle teşhis koymak gerçekçi değildir. Fakat, kimi davranışlar bireyin bipolar bozukluğa yatkın olup olmadığını gösterebilir. Bu bireyler sıklıkla bir günde dört mevsimi yaşamak biçiminde tanımlanabilecek his durum dalgalanmaları sergilerler. Sabah çok övdükleri bir şeyi öğlenden sonra ağır bir biçimde eleştirebilir yahut nefret ettiklerini söyleyebilirler. Hisler ortası geçişleri hayli süratlidir; örneğin ağlarken birden gülmeye başlayabilirler. İkili münasebetlerde de bu dalgalı his durumları barizdir. Gün içinde, hatta tek bir görüşme sırasında bile farklı ruh hallerine geçiş yapabilirler. Bu tıp ağır ve değişken duygulanımlar, his durum bozukluklarında sık rastlanan belirtilerdir.”
Bazı hastalar sadece mani periyotları geçiriyor
Bipolar bozukluğun bir tarafının depresyon, öteki tarafının ise mani olduğunu kaydeden Prof. Dr. Kaynak, “Klasik bipolar bozukluk olaylarında kimi hastalar sırf mani periyotları geçirirken, depresyon belirtileri hiç görülmeyebilir. Bu, bilhassa Bipolar Tip I bozuklukta daha yaygındır. Bipolar Tip II bozuklukta ise hipomani periyotları ile birlikte tekrarlayan depresif ataklar kelam hususudur. Bipolar bozukluk, his durum spektrumunda yer alan bir hastalıktır ve birçok alt tipi bulunmaktadır. Depresyon da bu spektrumun bir alt kümesidir. Bipolar depresyon yaşayan bireylerde çok önemli depresif belirtiler gözlemlenebilir; bu durum intihar eğilimleriyle birlikte de seyredebilir. Bu nedenle bipolar bozukluk; panik bozukluk, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) ve başka anksiyete bozuklukları üzere değerli bir psikiyatrik hastalık kümesinde yer almaktadır.” tabirinde bulundu.
Bipolar bozukluğun beyinle olan kontağını anlamak temel hedef
Bipolar Master Akademinin, dünya çapında his durum bozuklukları ve bilhassa bipolar bozukluk üzerine çalışan, bu alanda bilimsel üretimde bulunan ve hasta takibi yapan klinisyen ve akademisyenlerin bir ortaya geldiği itibarlı bir toplantı olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Tarhan, “Etkinlikte, kapsamlı literatür paylaşımları, klinik tecrübe transferi ve dirençli hadiselerin tedavisinde yeni yaklaşımların tartışıldığı oturumlar yapıldı. Bilhassa delile dayalı tedavi protokolleri, genetik algoritmaların tedavi planlamasındaki rolü ve bireye özel tedavi stratejileri ön plandaydı. Bipolar bozukluğun beyinle olan ilişkisini anlamak da temel gayelerden biri. Zira bipolar bireylerde düşünen beyin, hisseden beyin ve karar veren beyin sistemlerinin uyumlu çalışmadığı biliniyor.” dedi.
‘Hastalık yoktur, hasta vardır.’
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Psikiyatri Uzm. Prof. Dr. Nesrin Dilbaz’ın moderatörlüğünde “Duygudurum Bozukluklarında LORETA QEEG Metodu ve Şahsileştirilmiş Tedavi” başlıklı sunum yapan Tarhan, psikiyatride, bilhassa tedaviye dirençli olaylarda, şahsa özel tedavi uygulamalarının giderek daha fazla ehemmiyet kazandığını kaydetti. Prof. Dr. Tarhan, şöyle devam etti:
“Bu yaklaşımın temelinde tıbbın en temel unsuru yer alır. ‘Hastalık yoktur, hasta vardır.’ Tıpkı tanıya sahip iki bireyde hastalığın seyri, belirtileri ve tedaviye cevabı birbirinden büsbütün farklı olabilir. Bu nedenle her bireyin biyolojik, ruhsal ve çevresel özellikleri dikkate alınarak şahsileştirilmiş bir tedavi planı yapılmalıdır. Şahsa özel tedavinin birinci adımı, bireyin genetik yapısının tahlil edilmesidir. Özellikle serotonin ve dopamin üzere nörotransmitter sistemlerine ilişkin genlerin bireyde nasıl çalıştığı değerlendirilmeli, bu sayede kişinin nörokimyasal profili ortaya konmalıdır. Bu noktada farmakogenetik devreye girer: Hangi ilaçların bireyde süratli ya da yavaş metabolize edildiği, ilaca olan karşılığı ve mümkün yan tesirler evvelden öngörülebilir hâle gelir. Böylelikle “deneme-yanılma” süreci azaltılarak tedavi daha gayeye yönelik ve tesirli bir biçimde planlanabilir.”
Diğer ayak beyin işlevlerinin değerlendirilmesi
Kişiye özel tedavinin bir öbür kıymetli ayağının ise beyin işlevlerinin kıymetlendirilmesi olduğunu kaydeden Prof. Dr. Tarhan, “Gelişmiş beyin görüntüleme teknikleriyle beynin hangi bölgelerinde fonksiyonel bozulmalar olduğu tespit edilebilmektedir. Bilhassa işlevsel irtibat haritaları (fonksiyonel konektomlar) sayesinde beynin sinirsel network yapısı tahlil edilebilmektedir. Hangi ağlar ya da bölgeler bozulmuşsa, tedavi bu spesifik yapı ve fonksiyonlara odaklanarak planlanmaktadır. Bu yaklaşım sayesinde, bireyin özgün beyin yapısı ve fonksiyonları dikkate alınarak çok daha tesirli, bilimsel ve bireye özel bir tedavi uygulanabilmekte; böylelikle tedavi sürecinde muvaffakiyet oranı artmakta, vakit ve kaynak kaybı en aza indirilmektedir.” diye konuştu.
Kişiselleştirilmiş psikiyatri… Hiçbir hasta birbirine benzemez…
Zirvenin ana temalarından biri, her hastanın eşsiz olduğu gerçeğine dayanan şahsileştirilmiş tedaviydi. Selanik Aristoteles Üniversitesi’nden Prof. Dr. Konstantinos Fountoulakis, bu yaklaşımı “tıbbın kutsal kâsesi” olarak tanımladı. Bipolar bozukluğun karmaşıklığına vurgu yapan Prof. Dr. Fountoulakis, özellikle en yıkıcı basamak olan kronik bipolar depresyonu “manik yangının külleri” olarak nitelendirdi.
“Hiçbir hasta birbirine benzemez. Tedavi stratejimiz, o hastanın özel gereksinimlerine en uygun formda hazırlanmalı. Bu, rastgele hareket etmek değil, hastanın özelliklerini derinlemesine araştırmaktı.” diyen Prof. Dr. Konstantinos Fountoulakis, çağdaş psikiyatrinin insancıl istikametini vurguladı.
Lityumun sırrı çözülüyor
Kişiselleştirilmiş tedavi yaklaşımının somut bir örneği de Paris Üniversitesi’nden Prof. Dr. Frank Bellivier tarafından sunuldu. Bipolar bozukluğun temel ilacı olan lityumun neden birtakım hastalarda işe yarayıp kimilerinde yaramadığını araştıran “R-LiNK” adlı Avrupa projesini yöneten Prof. Dr. Bellivier, çığır açan bulguların eşiğinde olduklarını belirtti.
“Kan ve nörogörüntüleme biyobelirteçleri toplayarak kimin lityuma karşılık vereceğini öngörmeye çalışıyoruz. Bilgi toplama bitti, tahliller sürüyor.” diyen Prof. Dr. Bellivier, müjdeli bir haberi de paylaşarak, “Büyük bir memnunlukla belirtmek isterim ki, İstanbul’daki bir Türk merkezi de projenin bir sonraki basamağına katılacak.” dedi.
Danimarka’dan gelerek doruğa katılan Prof.Dr.Rene Ernst Nielsen Lityum’un böbrek üzerindeki tesirleri üzerine yaptıkları büyük Avrupa çalışmasının bulgularını anlattı.
Bu tepede bir birinci de Lityum-Böbrek oturumuna bir Nefroloji uzmanının katılmasıydı. Hacettepe Üniversitesi Nefroloji A.D. öğretim üyesi ve Avrupa Nefroloji Birliği Genel sekreteri Prof.Dr.Mustafa Arıcı böbrek ve böbrek lityum ilgisi üzerine çok değerli bilgiler paylaştı.
Hastayla kurulan güçlü bağı tedavinin temeli
Budapeşte Semmelweis Üniversitesi’nden Klinik Psikolog Dr. Xenia Gonda, “Biyopsikososyal Yaklaşım” başlıklı sunumunda, “Yüksek intihar riski taşıyan yahut etkin husus kullanım bozukluğu olan hastalar, metodolojik nedenlerle randomize denetimli çalışmaların dışında bırakılmaktadır. Bu durum, bu özel popülasyon için delile dayalı tedavi kılavuzları geliştirmemizi engellemektedir.” dedi.
Dr. Xenia Gonda, klinisyenlere bipolar bozukluğun bu en güçlü formunda, reaktif değil proaktif olma, tek bir tekniğe bağlı kalmak yerine çoklu müdahaleleri entegre etmeyi ve her şeyden evvel hastayla kurulan güçlü bağı tedavinin temeli olarak görme konusunda teklifte bulundu.
Etkinlik 2 gün sürdü
Etkinlik kapsamında, iştirakçilere Oxford Üniversitesi onaylı Türkçe Bipolar Kitabı, memleketler arası mana ve geçerlilik arz eden özel iştirak sertifikası takdim edildi. Genç araştırmacı tabiplerin dünya bilim başkanları ile direkt bağlantı kurması sağlandı.
Üsküdar Üniversitesi ve NPİSTANBUL Hastanesinin standının ağır ilgi gördüğü, 2 gün süren aktiflikte, lityumun böbrekle ahenginden, Nobel’e aday olabilecek epigenetik araştırmalara, metabolik sendrom ve beyin ilgisinden, bireye özel tedavide farmakogenetiğin rolüne kadar birçok mevzu ele alındı.
Medikal estetik ve psikoloji bağlantısı de ele alındı…
Ünlü Medikal Estetik Uzmanı Dr. Ali Kerim Diler de konuşmacılar ortasındaydı. Tepe Prof. Dr. Ayşegül Yıldız ve Dr. Ali Kerim Diler ortak konferansında Ruh ve Vücut Estetiğinin bütünlüğünü ele almakta da bir unsur imza atmış oldu.
Zirveye katkılarından ötürü destekleyenlere teşekkür plaketi verilirken İnt. Dr. Helin Özdemir’e de programa olan katkılarından ötürü teşekkür ve onur evrakı takdim edildi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
