SİGARANIN YOL AÇTIĞI BUERGER HASTALIĞININ 6 DEĞERLİ BELİRTİSİ
Dünyada sigaranın direkt neden olduğu bilinen ve kanıtlanmış bir rahatsızlık Buerger hastalığı, ekseriyetle bacak atardamarlarındaki kan akışını durdurarak vakitle ağrıya neden oluyor. Tedavide geç kalındığı takdirde kişinin hayat kalitesini olumsuz tarafta etkileyen Buerger hastalığı uzuv kaybına neden olabiliyor. Memorial Kayseri Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölümü’nden Prof. Dr. Faruk Cingöz, Buerger hastalığı ve tedavi prosedürleri konusunda bilgi verdi.
Budama hastalığı olarak da biliniyor
Buerger hastalığı, orta ve küçük çaplı damarlarda lokalize olan, tıkayıcı, mikropsuz iltihaplı, nedeni aşikâr olmayan, düzgünleşme ve tekrar hastalanma ile seyreden (episodik), daha çok gençlerde görülen bir hastalıktır. Yapılan araştırmalarda bu hastalıkta bağışıklık sisteminde görülen anormallikler nedeniyle immünolojik damar iltihabı olduğu belirlenmiştir. Hekimlikte tromboanjiitis obliterans, halk ortasında ‘budama’ (spontan ampütasyon) hastalığı olarak bilinir. Buerger hastalığı, kol ve bacaklardaki arter ve damarların az görülen bir hastalığıdır. Tromboangiitis obliterans olarak da isimlendirilen Buerger hastalığında, kan damarları iltihaplanır, şişer ve kan pıhtılarıyla (trombüsler) tıkanabilir. Buerger hastalığının kesin nedeni bilinmemektedir. Lakin tütün kullanımı Buerger hastalığının gelişiminde açıkça rol oynamaktadır. Tütünün içindeki kimyasalların kan damarlarının iç yüzeyini tahriş ederek şişmelerine neden olduğu düşünülmektedir. Ayrıyeten birtakım bireylerin hastalığa genetik yatkınlığı olabileceğinden şüphelenilmektedir.
Bu belirtiler arsa vakit kaybedilmemeli
- Hastalığın faal olduğu devirlerde ilgili damar bölgesi hassas ve ağrılıdır.
- Hastada genel bir kırgınlık, halsizlik yorgunluk ve ateş vardır. Birinci belirti olarak ortadan kaybolan ayak terlemesi de olabilir. Parmaklarda soğukluk ve hissizlik oluşur.
- Bazen birinci bulgu terleme kaybı yerine yürümekle ayaklarda oluşan hissizliktir. Birçok vakit toplardamarlarda dolgunluk azalması dikkat cazibeli olabilmektedir.
- Zamanla yürümede topallama gelişebilmektedir. Ekseriyetle baldır bölgesinde ağrı ayırıcı bir özelliktir.
- Hastalık ilerledikçe ayaklarda morarmalar başlar. Sonrasında geceleri artan istirahat ağrıları ile birlikte parmaklarda yaralar ortaya çıkar.
- Müdahale edilmediğinde kangrenleşme oluşarak kişi evvel parmaklardan başlayıp üstlere yanlışsız ilerleme yapan uzuv kaybına uğrar.
Sigara içen erkekler risk altında
En çok 25-40 yaş ortasındaki sigara içen genç erkekler ortasında görülmektedir. Buerger hastalığı Türkiye’de damar hastalıkları kümesinin % 7-10 kadarını oluşturur. Bayanlarda görülme mümkünlüğü ise hadiselerin % 2’si kadardır. En kıymetli nedeni sigara içenlerde nikotin metaboliti olan cotinine’in (nikotinin bedene girdikten sonra dönüştüğü madde) tetiklediği damar duvarına karşı bedenin geliştirdiği çok hassasiyettir. Homosistein yüksekliğine bağlı özgür oksijen radikallerin artışı da damar duvarlarını hassas hale getirmekte ve tepkisi başlatabilmektedir. Bunun yanında, sık soğuğa maruz kalma, sosyoekonomik seviyenin düşüklüğü, makûs beslenme, hepatit B sarılığı geçirme, fibrinojen yüksekliği, pıhtılaşmaya meyil nedenleri ortasında sayılabilir.
5 kritere nazaran teşhis konulabiliyor
Klinik olarak 5 ana kriter (shionaya) temeldir. Sigara içilmesi, 50 yaş altı, diz altı tutulumu, atheroskleroz risk faktör yokluğu ve üst ekstremite tutulumundan 4’ünün varlığı teşhis için kafidir. Hastanın şikayetleri üzerine atardamar muayenesinde çoğunlukla üstteki kriterlere nazaran teşhis konulmaktadır. Muayene sonrası sıklıkla tıkanıklığın yeri ve derecesini belirlemek için ultrasonografik ve doppler çalışmaları yapılmalıdır. Hastalığın arter ağacındaki tutulumu için tomografik anjiyografi gerekmektedir. Böylece tıkanıklığın yeri, tıkama ölçüsü, uzunluğu, parmaklara kan akış yolu ve en kıymetlisi yardımcı (kollateral) kan damar varlığı saptanır. Tedavide bu çok değerlidir. Kimi durumlarda istenen klasik anjiyografi ise hem teşhis hem de tedavi maksatlıdır.
Tedavi için sigaranın bırakılması gerekiyor
Öncelikle sigara mutlaka bırakılmalıdır. Buerger hastalığı, sigaraya karşı gelişen alerji olarak değerlendirildiği için alerjen yani sigara bırakmak tedavinin birinci başlangıcı ve olmazsa olmazıdır. Zira alerjen ortadan kalkarsa hastalıkta da ortadan kalkacaktır. Sigarayı bırakan Buerger teşhisi konmuş hastaların yaklaşık % 90’nında ayakta yara bile olsa düzgünleşme görülmektedir. Sürdürülebilir ve nizamlı bir antrenman programı zaruridir. Azami ölçüde soğuk havalardan ve soğuk travmasından korunulmalıdır. İlaç tedavisinde ise ağrı kesici, damar genişletici, pıhtı eritici ve engelleyici ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar devamlı ve kesintisiz kullanılması gerekir, asla bırakılmaz. Yara varsa; lokal tedavinin yanı sıra ozon, yüksek basınçlı oksijen, PRP ve kök hücre uygulamaları yapılabilmektedir. Günlük kullanımdaki ağrı kesiciler ne yazık ki ağrıyı kısmen azaltsa da birçok vakit etkisiz kalmaktadır. Bu durumda uzman tabip uyuşturucu nitelikli ağrı kesiciler verebileceği üzere epidural anesteziyi yani kısmı anesteziyi gerekli görebilmektedir. Bu tedavilere yanıt alınamazsa öncelikle anjiyografik olarak damarın açılması amaçlanmaktadır. Yeniden de sonuç alınamazsa hasta uzvu besleyen damarları daraltan sempatik hudutlarla birlikte açık rekonstrüktif damar ameliyatları yapılır. Bunlara da karşılık alınmazsa ne yazık ki ilgili bölgenin kesilme kararı verilmektedir. Düzgünleşme ve tekrar hastalık oluşması ile birlikte hastalık ilerler daha evvel kesilen yerin üzerinden kesilmesiyle süreç devam eder masraf. Lakin hastaların büyük çoğunluğunda alışkanlıklarını damar sıhhati istikametinde değiştiren ve geliştiren, ilaçlarını düzgün kullanan ve denetimlerini aksatmayan hastalarda klinik sakinlik oluşarak kişi berbat tablolardan kurtulabilir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
