Diyabette göz sıhhatine dikkat !

DİYABETİNİZ VARSA GÖZ SIHHATİNİZ DA RİSK ALTINDA

Sağlıksız beslenme, genetik üzere faktörlerin sonucunda ortaya çıkabilen diyabet yani şeker hastalığı, kan şekerinin denetimsiz yükselmesidir. Uzun müddet yüksek seyretmesi göz sıhhatinin da bozulmasına neden olmaktadır. Bu bahiste farkındalık yaratmak hedefiyle 14 Kasım, şeker hastalığına odaklanan “Dünya Diyabet Günü” kabul edilmiştir. Tıpkı vakitte 14 Kasım, 1922 yılında insülini keşfeden Frederick Banting’in doğum günüdür. Pekala, diyabet hastalarında en sık görülen göz meseleleri nelerdir, diyabetik retinopati nedir?

Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Göz Sıhhati ve Hastalıkları Bölümü’nden, Uzm. Dr. Samira Hagverdiyeva ‘diyabetin göz sağlığı’ üzerindeki tesirlerini anlattı

Diyabet hastalarında en sık görülen göz problemleri nelerdir?

Diyabet, birinci periyotlarında ve kan şekerinin çok yüksek olmadığı devirlerde pek besbelli göz rahatsızlığı oluşturmaz; ancak kan şekerinin denetimsiz yükselmesi ve uzun mühlet yüksek kalması durumunda bulanık görme, çift görme, çizgilerin eğilmesi, gözlüklerin yetersiz gelmesi üzere şikâyetlerle birinci belirtiler başlar. Diyabet hastalığının görme kaybı oluşturmadığı yani görme ile ilgili bir şikâyetin olmadığı devirde fark edilmesi, hastalığın ilerlemesini önlemek açısından epey değerlidir. 

Diyabetik retinopati nedir?

Diyabetik retinopati, 20-74 yaş aralığında görme kaybının önde gelen nedenlerinden biridir. Kan şekerinin yüksek seyretmesi, görme katmanı olarak bilinen gözün retina katmanındaki damarların tamlığının bozulmasına neden olur. Damar yapısı bozulduğunda, göze gelen kan akımında aksaklık ve tıkanıklık oluşur. Bu da retina katmanındaki görmeden sorumlu hücrelerin ziyan görmesine, hasarlanan damarlardaki kan ve serumun damar dışına çıkarak görme merkezi olan sarı noktada ödem oluşturmasına neden olur. Göze gelen kan akımının uzun müddet aksaması retina hücrelerinin besinsiz kalmasıyla sonuçlanır. Bu hücrelerin besinsiz kalması sonrasında göz içine birtakım kimyasal unsurlar salgılanır. Bu hususlar VEGF olarak isimlendirilir ve göze gelen yetersiz kanı telafi etmek için yeni damar oluşumunu sağlar. Yeni oluşan damarlar da retinanın olağan yapısını bozarak görme kaybının daha önemli basamaklara ilerlemesine yol açar.

Diyabetik retinopatinin belirtileri nelerdir?

Diyabetik retinopati hastalarının en değerli şikâyeti az görmedir. Bazen ani gelişen göz içi kanamaya bağlı olarak da görmenin apansız berbatlaşması ve örümcek ağı halinde uçuşmalar görülmesi de kelam bahsidir.

Uzun müddettir diyabetiniz varsa siz de risk altındasınız

Diyabetik retinopatide en kıymetli risk faktörü hastalığın müddetidir. Müddet ne kadar uzunsa diyabete bağlı göz hastalığı gelişme riski o kadar yüksektir. Ayrıyeten kan şekeri düzeyinin ve kan yağlarının yüksek olması, kol tansiyonunun sistemsiz seyretmesi, anemi, sigara kullanımı, diyabete bağlı böbrek problemleri, gebelik ve ergenlik üzere hormonal dalgalanmaların olduğu devirler diyabetik retinopati gelişme riskini artırmaktadır.

Diyabetinizi denetim altında tutarak görme kaybını engelleyebilirsiniz

Diyabetin denetim altında tutulması diyabetik retinopatinin önlenmesi açısından en bedelli tedavidir. Sıkı diyabetik denetime karşın görmeyi tehdit eden ve azaltan diyabetik retinopati tablosu geliştiğinde vaktinde tedavi edilirse görme korunabilir.

Diyabet hastalarına göz muayenesi ne vakit ve hangi sıklıkta yapılmalıdır?

Tip 1 diyabet hastalarında göz tabanında birinci lezyonlar diyabet başlangıcından yaklaşık 5 yıl sonra görülmeye başlanır; fakat tip 2 diyabet sinsi başlangıçlı olduğundan hastada diyabet başlangıcı teşhis konmasından yıllar öncesidir. Bu nedenle tip 2 diyabetli hastalarda teşhis konulur konulmaz birinci göz muayenesinin yapılması gerekmektedir. Çeşitli çalışmalarda bu durum değişse de yeni teşhis konan tip 2 diyabetli hastaların %20’sinde diyabetik retinopati saptanabilmektedir.

Hastanın hiçbir şikâyeti yoksa bile yılda 1 kere göz tabanı muayenesi tekrarlanmalıdır. Diyabetik retinopati saptananlarda ya da gebelik üzere özel durumlarda takip aralığı daha kısadır.

Diyabetik retinopati teşhisi nasıl konulur?

Damlalı ayrıntılı göz ve göz tabanı muayenesi yapılarak teşhis kolaylıkla konulur. Hastalığın şiddeti, tedavi kararı ve sonraki dönemlerde takibini yapmak için ek testler gerekebilir. 

Diyabetik retinopati nasıl tedavi edilir?

Diyabetik retinopatide hastalığın durumuna göre farklı tedavi seçenekleri uygulanabilmektedir. Genel olarak kullanılan tedavileri 3 ana başlıkta toplamak mümkün; argon lazer fotokoagülasyon, intravitreal enjeksiyonlar ve vitrektomi cerrahisi.

Lazer tedavisinin amacı, görmeyi başvurduğu düzeyde tutmaya çalışmaktır. Gerektiğinde birkaç seans uygulanır.

İntravitreal enjeksiyonlar tedavisinde göz içerisine anti-VEGF ilaçlar ve steroid uygulanmaktadır. Lokal anestezik damla uygulamasından sonra göz ve göz çevresi antiseptik bir solüsyonla temizlenir ve gerekli hazırlıklar yapılır. Daha sonra ince bir iğneyle gözün beyaz kısmından ilaç göz içine enjekte edilir. Görme merkezindeki ödem intravitreal enjeksiyonlar ile tedavi edilerek başarılı sonuçlar alınmaktadır. Hastaların en çok sorduğu soru tedavi sıklığı ve süresidir. Bu tedavi aylık olarak enjeksiyonlar şeklinde yapılmaktadır. Her hastaya ve ilaca göre tedavi sıklığı ve süresi değişebilmektedir.

Tedavi için geç kalmış ve tüm tedavilere rağmen ilerleme gösteren hastalarda ise vitrektomi cerrahisi uygulanmaktadır. Göz içindeki kanamaların ve çekinti yapan bantların temizlenmesi ve retinanın tekrar normal anatomik yapıya ulaştırılması hedeflenir. Ameliyat sırasında göz içerisine hava, silikon, gaz gibi tampon maddeler verilmesi gerekebilir.

Diyabet hastalığının yol açtığı başka hastalıklar var mıdır?

Diyabet hastalığının risk oluşturduğu bir diğer göz problemi göz tansiyonu olarak bilinen glokomdur. Özellikle tedaviye geç kalmış ileri evrelerde gelişen bir durum olduğundan, diyabet hastalarında gelişme olasılığı diğer kişilere göre iki kat daha fazladır. Katarakt oluşumu da diyabet hastalarında diğer bireylere göre daha sık görülür.

Diyabet hastaları göz sağlığı için nelere dikkat etmelidir?

Diyabet yani şeker hastalarının göz sağlığını korumak için dikkat etmeleri gereken en önemli husus uzun dönem kan şekerini (HbA1c) iyi kontrol etmeleridir. Bunun yanı sıra kol tansiyonu ve kan yağlarının iyi kontrolüyle birlikte stresten uzak kalarak yaşa uygun egzersiz ve yürüyüş yapılması yararlı olur. Ayrıca sigara ve vücuda zararı olan kimyasallardan uzak kalınmaya çalışılmalı; sağlıklı bir beslenme ve yaşam tarzının mutlak gereklilik olduğu unutulmamalıdır.