Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi’nin Türkiye fotoğraf sanatında kıymetli yeri olan sanatkarlara ve yapıtlarına derinlemesine bir bakış açısı sunan monografik stantları; geç Osmanlı İmparatorluğu’nun ve erken Cumhuriyet periyodunun öncü bayan sanatçılarından Melek Celâl’e odaklanarak devam ediyor. Sabancı Holding’in ana sponsorluğunda ve Gilan’ın katkılarıyla gerçekleştirilen Unutulmuş Bir Cumhuriyet Bayanı: Bütün Taraflarıyla Melek Celâl 26 Aralık 2023 – 28 Nisan 2024 ortasında SSM’de ziyaret edilebilecek.
Sergi, 1924’te Galatasaray Sergileri’nde birinci nü yapıtları gösteren, 1935’te ise birinci ferdî standını açan bayan sanatçı olan Melek Celâl’in hayatına ve sanatına odaklanıyor. Çok taraflı üretim yapan sanatkarın tablo ve eskizleri, Anadolu motiflerinden esinlenerek çizdiği desenleri, kent planlama, sınır sanatı ve Türk işlemeleri ile ilgili kaleme aldığı makaleleri, tenkitleri ve kitapları ile hayatına ışık tutan fotoğraflar, kartpostallar, hatıra yazıları ve mektupların bulunduğu varlıklı bir arşivden oluşuyor.
19. yüzyılın sonunda Osmanlı İmparatorluğu’nda doğan ve hayatlarına Türkiye Cumhuriyeti’nde devam eden birinci çağdaş sanatçı neslinin öncü bayan temsilcilerinden Melek’in hayatı ve yapıtlarına kapsamlı bir bakış sunan stant, her manada radikal değişikliklerden geçen bir ülkede çağdaşlaşma sürecinin nasıl yaşandığına dair ipuçlarını içeriyor. Erken Cumhuriyet devrinin pek çok sanatkarı üzere, İstanbul’da varlıklı bir Osmanlı ailesinin kültür birikimiyle yetişen Melek Celâl’in hayatı, sadece bir devrin unutulmuş bir ressamının öyküsünü değil, tıpkı vakitte geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet periyodunun kültürel panoramasını da ortaya koyuyor. Stantta Melek Celâl’in tekniğine, yapıtlarının geçirmiş olduğu onarım çalışmalarına, kullandığı materyallerin yapısı ve dokusuna ışık tutan Görünenin Ötesinde Melek Celâl bilimsel tahlil çalışması da yer alıyor.
Sabancı Holding CEO’su Cenk Alper “Sakıp Sabancı Müzesi ile daha evvel birlikte gerçekleştirdiğimiz Feyhaman Duran, Selim Turan, Avni Lifij ve Abdülmecid Efendi stantlarının yalnızca sanatseverler nezdinde değil, sanat tarihinde de değerli birer kaynak olduğuna inanıyoruz. Cumhuriyet’in tüm bedellerinin nüfus bulduğu çok taraflı bir bayan sanatçı olan Melek Celâl’in hayatını ve sanatını mevzu alan sergiyi Cumhuriyet’imizin 100. yılında gerçekleştirmekten büyük memnunluk duyuyoruz. Böylesine güçlü bir bayan sanatçıyı ağır bir araştırma ve çalışmayla topluma sunan sevgili Nazan Ölçer ve SSM grubuna kalpten teşekkür ediyoruz.” dedi.
Sakıp Sabancı Müzesi Müdürü Dr. Nazan Ölçer; “Bir sanatkarın çalışmalarına odaklanan, sanatkarın stilini, kültür sanat ortamına katkılarını kapsamlı bir biçimde işlediğimiz sergilerimiz, her vakit ağır bir ön araştırma gerektiriyor. Sabancı Holding’in sponsorluğunda gerçekleştirdiğimiz monografik stantlar serimizi bu yıl değerli bir bayan sanatkara ayırmak istedik. Melek Celâl, Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne geçiş devrinde esaslı bir aileden gelen çok taraflı bir figür olmasına karşın, maalesef günümüzde unutmuş olduğumuz bir Cumhuriyet bayanı. Cumhuriyet ülkülerini yansıtan Melek Celâl’i, Cumhuriyet’in 100. yılında hatırlayarak, Türkiye’nin bu devrini ve periyodun hayallerini de hatırlamayı kendimize misyon bildik.
Melek, eğitimli ve varlıklı bir aileye sahip olduğu için konutunda güzel bir eğitim görür. İnâs Sanâyî-i Nefîse Mektebi ve Académie Julian’ın resmi kayıtlarında ismine rastlanmasa da bu okullarda konuk öğrenci olarak bulunmuş, sık sık seyahatler gerçekleştirdiği Paris’te devrin değerli sanatkarlarının atölyelerine devam etmiş olması olasıdır. Moda’da yaşadığı ve kendi atölyesinin de bulunduğu Villa Wohl’da devrin pek çok sanatçı ve aydınına konut sahipliği yapmış, İstanbul’daki kültür ve sanat ortamında etkin bir rol oynamıştır.
Melek Celâl yalnızca bir ressam ve heykeltraş değil, birebir vakitte müellif ve eleştirmen. Klasik Türk el sanatları ve sınır sanatı hakkında yazdığı makaleler ve kitaplar, verdiği konferanslar, neredeyse sanatçı kimliğiyle yarışır niteliktedir. Melek, bir istikametiyle Batı’ya bakarken bir istikametiyle de Anadolu’ya dönen bir Cumhuriyet bayanı. Tüm sanatseverleri eğitimli, dünyaya açık, klâsik Türk sanatlarına ve mimarisine tutkuyla bağlı, Cumhuriyet’in yetiştirmek istediği nesile örnek olarak kabul edebileceğimiz Melek’in hayatını ve sanatını keşfetmeye bekliyoruz.” dedi.
Unutulmuş Bir Cumhuriyet Bayanı: Bütün Taraflarıyla Melek Celâl sergisi kapsamında hazırlanan ve akademik kaynak niteliğindeki katalogda ise Namık Sinan Turan, Gizem Tongo, Ahu Antmen, Nazan Bekiroğlu, Mehmet Samsakçı ve Ömer Faruk Şerifoğlu, Melek Celâl’in hayatını ve sanatını pek çok farklı açıdan değerlendirdiler.
Eğitim programlarıyla da desteklenecek stant kapsamında 26 Ocak’ta gerçekleşecek, sanat terapisi ve farkındalık unsurlarından ilham alan Müzede An’da atölyesiyle 5-7 yaş aralığındaki çocuklar ve ebeyvenleri, Melek Celâl’in galeride yer alan farklı natürmort yapıtlarının renk ve kompozisyonlarını keşfedecek.
Unutulmuş Bir Cumhuriyet Bayanı: Bütün Taraflarıyla Melek Celâl sergisi, Sabancı Holding’in ana sponsorluğunda ve Gilan’ın katkılarıyla 28 Nisan 2024’e kadar, pazartesi hariç her gün 10.00 – 18.00 ortasında SSM Galeri -2’de ziyaret edilebilecek.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
