Ege Üniversitesi Nükleer Bilimler Enstitüsü Nükleer Teknoloji Anabilim Kolu Öğr. Gör. Dr. Michael Duncan Yoho’nun yürütücülüğünü üstlendiği “Deniz Organizmalarındaki Mikroplastik Çalışmaları İçin Yenilikçi Bir Yaklaşım: Radyoişaretleme ve Radyo-görüntüleme (PET)” projesi TÜBİTAK 1001-Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı kapsamında desteklenmeye hak kazandı. Proje kapsamında deniz organizmalarının mikroplastik alımına ait radyoişaretleme çalışmalarının kullanıldığı birinci uygulama olacak.
Proje grubunu makamında ağırlayarak tebrik eden EÜ Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, “ Nükleer Bilimler Enstitümüz ve Su Eserleri Fakültemiz öğretim üyeleri iş birliğinde deniz organizmalarının mikroplastik alımına yönelik geliştirdikleri proje TÜBİTAK’tan dayanak aldı. Deniz canlılarının mikroplastik alımına tahlil önerisi sunan projeleri için hocalarımıza tebrik ediyor, çalışmalarında muvaffakiyetler diliyorum” dedi.
Okyanus ve denizlerde bulunan toplam plastik ölçüsünün on milyon tona ulaştığını tabir eden Öğr. Gör. Dr. Michael Duncan Yoho, “Plastik atık ölçüsünün 2050 yılına kadar üç katına ulaşacağı öngörülüyor. Plastik atıklar okyanus ve denizlerde parçalanarak mikro boyutlara kadar küçülmektedirler. Mikroplastik ölçüsündeki bu artış, global besin kaynaklarına kıymetli bir tehdit oluşturmaktadır. Örneğin, mikroplastiklerin istiridye ve balıklarda üreme bozukluğuna, kilo alımının azalmasına ve karaciğer hastalıklarına yol açıyor. Sardalya, hamsi, midye üzere büyük ölçüde suyu süzerek beslenen organizmalar, daha yüksek oranlarda mikroplastiği bünyelerine almaktadır. Bu durum bilhassa deniz eserleri tüketiminin yüzde 38’inin sardalya ve hamsiden oluştuğu Türkiye için değerlidir. Mikroplastiğin gelecekteki Türkiye ve dünya deniz canlıları üzerindeki tesirini kestirim etmek için gerçekçi ve titiz mikroplastik tutulumu ve biyotoksisite çalışmalarına muhtaçlık duyulmaktadır” dedi.
“Yüksek mikroplastik alımları deniz canlılarında boğulmaya neden oluyor”
Proje hakkında ayrıntılı bilgi veren Öğr. Gör. Dr. Yoho, “Projeye başlamadan evvel ilgili laboratuvar çalışmalarındaki temel sorun, deneylerde kullanılan mikroplastik ölçüsünün gerçekçi olmamasıdır. Bu çalışmalar mikroplastiklere maruz kalan deniz organizmalarını incelemektedir. Karaciğer, mide ve başka organlardaki mikroplastiklerin ölçüsü belirlenmektedir. Günümüzde, bu mikroplastiklerin tahlili için floresan boyalar kullanılmaktadır. Lakin floresan işaretleme, potansiyel sızıntı, kontaminasyon ve düşük hassasiyet nedeniyle eleştirilmektedir. Bu düşük hassasiyet, doğadakinden 10 bin kat yahut daha yüksek mikroplastik dozlarına yol açmaktadır. Yemleme sırasında yüksek mikroplastik konsantrasyonları deniz canlılarında öksürüğe, boğulmaya ve iştahın azalmasına neden olmaktadır. Bu gerçekçi olmayan davranış ve yüksek dozlar, taraflı sonuçlara ve gerçekçi olmayan tesirlere yol açmaktadır. Bu çalışmada, mikroplastik alımı ve biyotoksisite çalışmalarında kullanılan mikroplastik ölçüsünü büyük ölçüde azaltmak için, nükleer tıpta yaygın olarak kullanılan son derece hassas radyoişaretleme tekniği kullanılacak. Bu metodun avantajları, radyasyon ölçümlerinde mevcut olan arka ortamın düşük olması, yüksek güçlü sinyallerin uzun menzili ve daha âlâ dedektörler sayesinde elde edilen yüksek randıman olarak sayılabilir. Bu geliştirilmiş hassasiyet, mikroplastik alımı ve biyotoksisite çalışmalarında mikroplastiklerin önemli oranda azaltılmasına imkan tanıyacak” dedi.
İlk kere radyoişaretleme tekniği kullanılacak
Deniz organizmalarının mikroplastik alımına ait radyoişaretleme çalışmalarının kullanıldığı birinci uygulama olduğunu tabir eden Öğr. Gör. Dr. Yoho, “Mikroplastikler ile nükleer tıpta kullanılan tekniklerin birleşimi, gerçekçi olmayan deney şartları problemine yönelik yeni bir tahlil önerisi olacak. Bu usul, deniz organizmalarının mikroplastik alımına ait radyoişaretleme çalışmalarının kullanıldığı birinci uygulama olacak. Ayrıyeten Türkiye’deki nükleer tıp uzmanlık ve altyapısı, mikroplastik araştırmalarını bir sonraki kademeye taşıyacak kusursuz bir pozisyondadır. Proje kapsamında, Ege Denizi’nden yakalanan sardalya balıkları, Urla’daki canlı balık yaşatma tesisindeki ortama alıştırılacak. Daha sonra, sardalyalar Nükleer Bilimler Enstitüsü’ndeki akvaryumlara nakledilecek. Pozitron emisyon tomografisi (PET) üzere çağdaş nükleer tıp teknikleri daha sonra mikroplastiklerin balıklardaki tesirlerini ve taşınmasını araştıracak. Çağdaş nükleer tıp teşhis ve görüntüleme teknikleri, mikoplastik çalışmanın performansını ve yeteneklerini büyük ölçüde artıracak. Bu yeni teknikler, bilim insanlarının artan mikroplastik atık seviyelerinin Türkiye ve global deniz eserleri tedariki üzerindeki tesirlerini varsayım etmelerine imkan tanıyacak” dedi.
İş birlikli bir çalışma olduğunu söyleyen Öğr. Gör. Dr. Yoho, “Ege Üniversitesi Nükleer Bilimler Enstitüsü ve Su Eserleri Fakültesi öğretim üyeleri ile bursiyerlerden oluşan proje takımımız kimyagerler, etraf bilimcileri, deniz biyologları ve su eserleri mühendislerinden oluşmaktadır. Böylece, projemizle Türkiye’nin karşı karşıya olduğu mikroplastik problemini çözme zorluğuna birçok taraftan eşsiz bakış açısı getirilecek. Bu çeşitlilik misyon başarısı talihini arttırmaktadır. Zira; çevresel, bilimsel ve ekonomik olmak üzere üç farklı motivasyon ögesiyle hareket ediyoruz” dedi.
Ege Üniversitesi Nükleer Bilimler Enstitüsü Nükleer Teknoloji Anabilim Kolu Öğr. Gör. Dr. Michael Duncan Yoho’nun yürütücülüğünü üstlendiği projede; Nükleer Bilimler Enstitüsünden Doç. Dr. Ayfer Yurt Kılçar, Prof. Dr. Emin İlker Medine, Prof. Dr. Şenol Sert, Doç. Dr. Banu Yoho, Su Eserleri Fakültesinden Prof. Dr. Bahar Bayhan, Prof. Dr. Celalettin Aydın, Prof. Dr. Cüneyt Süzer, Doç. Dr. Muharrem Hakan Kaykaç yer alıyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
