Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına nazaran 31 Aralık 2023 tarihi prestijiyle, bayan nüfus 42 milyon 638 bin 306 kişi, erkek nüfus 42 milyon 734 bin 71 kişi oldu. Başka bir tabirle, toplam nüfusun %49,9’unu bayanlar, %50,1’ini ise erkekler oluşturdu. Bayanlar ile erkekler ortasındaki bu oransal istikrar, bayanların daha uzun yaşaması nedeniyle, 60 ve daha üst yaş kümesinden itibaren bayanların lehine değişti. Bayan nüfusun oranı, 60-74 yaş kümesinde %52,1 iken 90 ve üzeri yaş kümesinde %70,2 oldu.
Kadınların erkeklerden 5,5 yıl daha uzun yaşadığı görüldü
Hayat Tabloları sonuçlarına nazaran, doğuşta beklenen ömür mühleti 2020-2022 periyodunda Türkiye geneli için 77,5 yıl iken bayanlarda 80,3 yıl, erkeklerde 74,8 yıl oldu. Genel olarak bayanların erkeklerden daha uzun yaşadığı ve doğuşta beklenen ömür mühleti farkının 5,5 yıl olduğu görüldü.
Doğuşta sağlıklı hayat müddeti bayanlarda 57,0 yıl oldu
Hayat Tabloları sonuçlarına nazaran, belli bir yaştaki kişinin günlük hayattaki faaliyetlerini sonlandıracak bir sıhhat sorunu olmadan yaşaması beklenen yıl sayısını tabir eden sağlıklı hayat mühleti, 2020-2022 devrinde sıfır yaşında bulunan bir kişi için Türkiye genelinde 58,4 yıl iken bayanlarda 57,0 yıl, erkeklerde 59,7 yıl oldu. Buna nazaran, erkeklerin doğuşta sağlıklı ömür mühletinin bayanlardan 2,7 yıl daha uzun olduğu görüldü.
Kadınlarda obezite oranı %23,6 oldu
Türkiye Sıhhat Araştırması sonuçlarına nazaran uzunluk ve kilo pahaları kullanılarak hesaplanan beden kitle indeksi incelendiğinde, 2022 yılında 15 ve daha üst yaştaki bireylerin %20,2’sinin obez, %35,6’sının ise obez öncesi durumda olduğu görüldü. Obez bireylerin oranı cinsiyete nazaran incelendiğinde, bayanların %23,6’sının obez ve %30,9’unun obez öncesi durumda, erkeklerin %16,8’inin obez ve %40,4’ünün obez öncesi durumda olduğu görüldü.
Ortalama eğitim müddeti bayanlarda 8,5 yıl oldu
Ulusal Eğitim İstatistiklerine nazaran, ortalama eğitim mühletinin yıllara nazaran arttığı görüldü. Türkiye geneli için ortalama eğitim müddeti 2011 yılında 7,3 yıl, bayanlarda 6,4 yıl, erkeklerde 8,3 yıl iken, 2022 yılında Türkiye genelinde 9,2 yıl, bayanlarda 8,5 yıl, erkeklerde 10,0 yıl oldu.
En az bir eğitim seviyesini tamamlayan 25 ve daha üst yaştaki bayanların oranı %86,7 oldu
Ulusal Eğitim İstatistiklerine nazaran, en az bir eğitim seviyesini tamamlayan 25 ve daha üst yaştaki nüfusun toplam nüfus içindeki oranının 2008-2022 yılları ortasında arttığı görüldü. En az bir eğitim seviyesini tamamlayan 25 ve daha üst yaştaki bireylerin toplam nüfus içindeki oranı, 2008 yılında %75,1 iken 2022 yılında %91,3 oldu. Bu oran cinsiyete nazaran incelendiğinde, 2008 yılında en az bir eğitim seviyesini tamamlayan 25 ve daha üst yaştaki bayanların oranı %67,5, erkeklerin oranı %82,8 iken, bu oran 2022 yılında bayanlarda %86,7, erkeklerde ise %96,1 oldu.
Yükseköğretim mezunu olan 25 ve daha üst yaştaki bayanların oranı %21,6 oldu
Ulusal Eğitim İstatistiklerine nazaran, yüksekokul ve fakülte, yüksek lisans ve doktora mezunu olan 25 ve daha üst yaştaki nüfusun toplam nüfus içindeki oranı, 2008 yılında %9,1 iken 2022 yılında %23,5 oldu. Bu oran cinsiyete nazaran incelendiğinde, 2008 yılında yükseköğretim mezunu olan 25 ve daha üst yaştaki bayanların oranı %7,1, erkeklerin oranı %11,2 iken bu oran 2022 yılında bayanlarda %21,6, erkeklerde ise %25,5 oldu.
Yükseköğretim mezunu bayanların işgücüne iştirak oranı %68,8 oldu
Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına nazaran 2022 yılında 15 ve daha üst yaştaki nüfusun işgücüne katılma oranının %53,1 olduğu görüldü. Bu oran bayanlarda %35,1, erkeklerde ise %71,4 oldu.
İşgücüne katılma oranı eğitim durumuna nazaran incelendiğinde, bayanların eğitim düzeyi yükseldikçe işgücüne daha fazla katıldıkları görüldü. Okuryazar olmayan bayanların işgücüne katılma oranı %13,9, lise altı eğitimli bayanların işgücüne katılma oranı %27,1, lise mezunu bayanların işgücüne katılma oranı %36,1, mesleksel yahut teknik lise mezunu bayanların işgücüne katılma oranı %43,0 iken, yükseköğretim mezunu bayanların işgücüne katılma oranı %68,8 oldu.
Kadınların istihdam oranının erkeklerin yarısından daha az olduğu görüldü
Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına nazaran 2022 yılında 15 ve daha üst yaştaki nüfusun istihdam oranının %47,5 olduğu görüldü. Bu oran bayanlarda %30,4, erkeklerde ise %65,0 oldu.
En yüksek istihdam oranı %54,1 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesinde, en düşük istihdam oranı ise %33,8 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinde gerçekleşti.
En yüksek bayan istihdam oranı, %37,4 ile TR90 (Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane) bölgesinde, en düşük bayan istihdam oranı ise %18,2 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinde gerçekleşti.
En yüksek erkek istihdam oranı, %72,8 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesinde, en düşük erkek istihdam oranı ise %50,8 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinde gerçekleşti.
Kadınların istihdamda yarı vakitli çalışma oranı %16,1 oldu
Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına nazaran yarı vakitli çalışanların istihdam içindeki oranının 2022 yılında %9,8 olduğu görüldü. Bu oran bayanlarda %16,1, erkeklerde ise %6,7 oldu.
Hanesinde 3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş kümesindeki bayan istihdam oranı %28,0 oldu
Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına nazaran hanesinde 3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş kümesindeki bireylerin istihdam oranı, 2014 yılında %59,8 iken 2022 yılında %60,5 oldu. Bu oran cinsiyete nazaran incelendiğinde, 2022 yılında hanesinde 3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş kümesindeki bayanların istihdam oranının %28,0, erkeklerin istihdam oranının ise %90,5 olduğu görüldü.
Cinsiyetler ortası fiyat yahut çıkar farkı tüm eğitim seviyelerinde erkek lehine gerçekleşti
Cinsiyetler ortası fiyat yahut çıkar farkı, erkek ve bayan ortasındaki fiyat yahut çıkar farkının erkek fiyat yahut karına yüzdesel oranı olarak tanımlanmaktadır. Kar Yapısı İstatistiklerine nazaran, yıllık ortalama brüt ücret-maaş ile hesaplanan gösterge için en yüksek fark %17,1 ile yükseköğretim mezunlarında, en düşük fark %12,4 ile yeniden ilkokul ve altı mezunlarda gerçekleşti. Yıllık ortalama brüt çıkar ile hesaplanan gösterge için ise, en yüksek fark %19,6 ile lise mezunlarında, en düşük fark ise %14,5 ile ilkokul ve altı mezunlarda gerçekleşti.
Kadın büyükelçi oranı %27,3 oldu
Dışişleri Bakanlığı verilerine göre kadın büyükelçi oranı 2011 yılında %11,9 iken 2023 yılında %27,3 oldu. Erkek büyükelçi oranı ise 2011 yılında %88,1 iken 2023 yılında %72,7 oldu.
Kadın milletvekili oranı %19,9 oldu
Türkiye Büyük Millet Meclisi datalarına nazaran 2023 yıl sonu prestijiyle 599 milletvekili içerisinde bayan milletvekili sayısının 119, erkek milletvekili sayısının ise 480 olduğu görüldü. Meclisteki bayan milletvekili oranı 2007 yılında %9,1 iken, 2023 yılında %19,9 oldu.
Yükseköğretimde vazifeli profesörler içinde bayan profesör oranı %33,9 oldu
Yükseköğretim İstatistiklerine nazaran yükseköğretimde misyonlu profesörler içerisindeki bayan profesör oranı 2010-2011 öğretim yılında %27,6 iken 2022-2023 öğretim yılında %33,9 oldu. Yükseköğretimde vazifeli doçentler içerisindeki bayan doçent oranı ise, 2010-2011 öğretim yılında %32,2 iken 2022-2023 öğretim yılında %40,8 oldu.
Üst ve orta seviye yönetici durumundaki bayan oranı %19,6 oldu
Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına nazaran şirketlerde üst ve orta seviye yönetici konumundaki bayan oranı 2012 yılında %14,4 iken 2022 yılında %19,6 oldu.
Kadın Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) çalışanının oranı %34,1 oldu
Belirli bir devirde (genellikle bir takvim yılı) bir kişi ya da küme tarafından Ar-Ge faaliyetleri için harcanan mühletin birebir devirde çalışılan toplam mühlete bölünmesi yoluyla hesaplanan Tam Vakit Muadili (TZE), 0 ile 1 ortasında bir kıymet alarak memleketler arası Ar-Ge işçisi karşılaştırmalarında kullanılmaktadır.
Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması sonuçlarına nazaran, TZE cinsinden bayan Ar-Ge işçi sayısı, 2022 yılında 93 bin 41 kişi ile toplam Ar-Ge işçi sayısının %34,1’ini oluşturdu. Kesimler prestijiyle TZE cinsinden bayan Ar-Ge işçi oranı, yükseköğretimde %47,5, kâr maksadı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlette %31,0, mali ve mali olmayan şirketlerde ise %27,3 oldu.
Ortalama birinci evlenme yaşı bayanlarda 25,7 oldu
Evlenme İstatistiklerine nazaran resmi olarak birinci evliliğini 2023 yılında yapmış olan bayanların ortalama evlenme yaşı 25,7 iken erkeklerin ortalama evlenme yaşı 28,3 oldu. Ortalama birinci evlenme yaşının en yüksek olduğu vilayet, bayanlarda 29,0 yaş, erkeklerde 32,7 yaş ile Tunceli oldu. Ortalama birinci evlenme yaşının en düşük olduğu vilayet ise bayanlarda 22,9 yaş ile Ağrı, erkeklerde 26,2 yaş ile Şanlıurfa oldu.
Kadınların %16,2’sinin eğitim düzeylerinin eşlerinden daha yüksek olduğu görüldü
ADNKS sonuçlarına nazaran resmi evliliklerde eşler ortasındaki eğitim farkı incelendiğinde, 2022 yılında bayanların %38,9’unun kendilerinden daha yüksek eğitimli erkeklerle evli olduğu görüldü. Eşlerinden daha yüksek eğitimli olan bayanların oranının %16,2, eğitim düzeyleri birebir olan eşlerin oranının ise %42,8 olduğu görüldü.
Kesinleşen boşanma davaları sonucu annenin velayetine verilen çocuk oranı %74,9 oldu
Boşanma İstatistiklerine nazaran 2023 yılında katılaşan boşanma davaları sonucu çocukların velayetinin çoğunlukla anneye verildiği görüldü. Annenin velayetine verilen çocuk oranı %74,9 iken babanın velayetine verilen çocuk oranı ise %25,1 oldu.
İnternet kullanan bayanların oranı %83,3 oldu
Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması sonuçlarına nazaran 2023 yılında 16-74 yaş kümesindeki bireylerin İnternet kullanım oranı %87,1 oldu. Bu oran bayanlarda %83,3 iken erkeklerde %90,9 oldu.
Kadınların %27,4’ü yaşadığı etrafta gece yalnız yürürken kendini inançsız hissetti
Yaşam Memnuniyeti Araştırması sonuçlarına nazaran 2023 yılında, yaşadıkları etrafta gece yalnız yürürken kendilerini inançsız hissedenlerin oranı %18,9 iken bu oran bayanlarda %27,4, erkeklerde %10,2 oldu. Bayanların %56,3’ü, erkeklerin ise %75,8’i yaşadıkları etrafta gece yalnız yürürken kendilerini inançta hissetti.
Evde yalnız olduklarında kendilerini inançsız hissedenlerin oranı 2023 yılında %4,6 iken bu oran bayanlarda %6,3, erkeklerde %2,7 oldu. Bayanların %83,4’ü, erkeklerin ise %90,8’i meskende yalnız olduklarında kendilerini inançta hissetti.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
