Türkiye’ye 2021 yılında 22 milyar 246 milyon dolar döviz kazandıran Çelik dalı, güç, hammadde ve personellik maliyetlerindeki artış, kotalar, müdafaacı tedbirler ve döviz kurlarının enflasyon oranında artmaması nedeniyle ihracatta 2022 yılında 21 milyar 62 milyon dolara, 2023 yılında 14 milyar 877 bin dolara geriledi.
Türk çelik dalının başta yüksek güç, personellik ve başka girdilerin tesiriyle, üretim maliyetlerindeki artış nedeniyle rekabetçiliğini kaybettiğini lisana getiren Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Lider Yardımcısı ve Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği İdare Şurası Lideri Yalçın Ertan Türk çelik bölümünün üretimde 2022 yılı başındaki kapasite kullanımına, ihracatta 2021 yılındaki gücüne kavuşması için rekabetçiliklerini önleyen etkenlerin ortadan kaldırılmasını istedi.
Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği’nce düzenlenen, “Ekonomik Kıymetlendirme Toplantısı”nda konuşan Ertan, “Çelik bölümümüz 2023 yılında ihracatta 7 milyar dolarlık kayıp yaşadı. Bu kaybın altında yatan etkenlerin başında Yüksek üretim maliyetleri ve kurun baskılanarak enflasyon oranında artmaması gelmektedir. Rakiplerimiz Avrupa Birliği ülkelerinde çelik bölümüne güç girdileri yapılan kıymetli ölçüdeki sübvansiyonlar tekrar güç maliyetlerimizin Uzak Doğu’ya nazaran bulunduğu yüksek düzeyler ve öbür girdilerin maliyetlerinde yaşanan artışlar, dalımızın fiyat rekabetinde geride kalmasına neden oluyor. Hükümetten isteğimiz rekabetçiliğimizi geri kazanacağımız ortamın sağlanmasıdır” diye konuştu.
AB’ne ihracattaki pazar hissemiz yüzde 45’ten 33’e düştü
Sektörün ihracat performansı hakkında bilgi veren Lider Ertan kelamlarını şöyle sürdürdü; “Sektör olarak Avrupa Birliği’ne olan ihracatımızın Pazar payı yüzde 45’ler düzeyindeyken, yüzde 33’lere düştü. Bunun sonucu olarak bugün 60 milyon ton olan sıvı çelik üretim kapasitemizin kullanım oranı yüzde 78-80 bandından yüzde 53-55’lere geriledi. Üretimin ve ihracatın sağlıklı yürütülmesi için faiz/kur/enflasyon istikrarının âlâ kurulması, kurların baskılanma yerine gerçek enflasyon oranında artması gerekmektedir. Kıt olan dövizimize karşın enflasyonu ithalatla terbiye etmek yerine üretimi teşvik etmek ve ihracatı rekabetçi üretimle arttırmayı hedeflemek daha değerlidir. Her ne kadar demir, çelik ve demirdışı metaller bölümü ülke ihracatının lokomotif bölümlerinden olsa da uzun bir vakitten sonra ülkemiz demir çelik konusunda net ithalatçı pozisyonuna düşmüştür. Bu durum da rekabetçiliğimizi olumsuz etkileyen bir başka öge olarak öne çıkmaktadır.”
EDDMİB 2023 yılında Türkiye’den müspet ayrıştı
Kalkınmanın ve cari açığı azaltmanın öncelikli şartlarından birisinin ihracat olduğunun altını çizen Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği Lideri Yalçın Ertan, “Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği olarak bölümümüzün Ege Bölgesini temsil ediyoruz. 1997 yılında kurulan Birliğimiz, 2018 yılından itibaren Bölgemiz İhracatçı Birlikleri ortasında en fazla ihracat gerçekleştiren birlik unvanını elinde bulundurmaktadır. Birliğimiz aracılığıyla 2022 yılında 2 milyar 564 milyon dolar, 2023 yılında ise 2 milyar 515 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirerek Türkiye genelinden bir nebze müspet ayrıştık. Bu olumlu ayrışmada üyemiz firmalarının daha katma pahalı eserler üretmesi tesirli oldu” formunda konuştu.
Yatırım yapabileceğimiz iklim oluşmalı
Çelik kesiminin yüzde 70 oranında ithal hammadde girdisi ile üretim yaptığına vurgu yapan EDDMİB Başkanı Ertan şöyle konuştu; Demir-çelik ve demirdışı metaller kesiminde süreklilik arz eden döviz gereksinimimiz bulunuyor. Bunun yanında, kesimimizin geleceği açısından katma pahalı eser yatırımlarına yönelebileceğimiz bir ortamın oluşması ve bilhassa dalımızı yakından ilgilendiren Sonda Karbon Düzenleme Düzeneği ahenk çalışmalarının sağlıklı ilerleyebilmesi için yenilenebilir güç kaynaklarına daha çok yönelmemiz, finansman kaynaklarına kolay erişim ve Avrupa ülkelerinde olduğu üzere sübvanse edilerek desteklenmesi dalımızın kıymetli bir gündem unsuru haline gelmiştir.”
Geleceğe yönelik gaye ve stratejilerini oluşturulabilmeleri için Çelik bölümünün özelinde ortaya çıkan gelişmelere ek olarak Rusya-Ukrayna ve İsrail-Filistin savaşları, global yüksek enflasyon ve sakinlik, yüksek faiz oranları, global çapta demir çelik talebinin düşmesi, inşaat dalının yavaşlaması ve muhafazacı tedbirler üzere global ve bölgesel olarak yaşanan başka gelişmelerin de dikkatle tahlil edilmesinin elzem olduğunu dillendiren Lider Ertan, 2024 yılında çelik, demir ve demirdışı metaller kesimlerinin birinci çeyrekteki ihracat performansının 1 Ocak – 24 Mart 2024 tarihleri ortasında 6 milyar 308 milyon dolar olduğunu, 2023 yılının birebir devrine nazaran yatay bir seyir izlediğini kelamlarına ekledi.
Nasıl Bir Ekonomi Gazetesi Yönetim Kurulu Lideri Hakan Güldağ’ın moderatörlük yaptığı, Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği’nin düzenlediği, “Ekonomik Kıymetlendirme Toplantısı”nda; Devlet Eski Bakanı Prof. Dr. Işın Çelebi, Ekonomist Ali Ağaoğlu ve Finans Danışmanı Nilüfer Arıak, Türk ve dünya ekonomisindeki aktüel gelişmelerle ilgili görüşlerini, EDDMİB üyeleriyle paylaştılar.
Çelebi: “Döviz kuru ihracat artışı ortasında bağ yok tespitine katılmıyorum”
“İhracatın ana belirleyicisi yurt dışı talep olup kurun değerli bir tesiri yoktur” tespitine katılmadığını lisana getiren Devlet Eski Bakanı Prof. Dr. Işın Çelebi, “Döviz kurunu baskılayarak enflasyonu düşürürüm mantığı var. “Kurun ihracatı artırması üzere bir rolü yoktur, ihracatı yurt dışındaki ithalatçı ülkelerin talepleri belirler diye bir görüş ortaya koydu.” Bu beni son derece rahatsız etti. Bu dedikleri doğruysa Çin, Almanya, Japonya, Güney Kore üzere ülkelerin ihracatla ilerlememiş olması gerekiyor. Bu ülkeler dünya ticaretinden daha fazla hisse almak için uğraşırken bizim bu türlü bir sıkıntımız yok nasıl olsa emek ağır ihracat yaparız olduğu kadar lakin daha fazla ihracat yapmamıza gerek yok fikri. Bir ülkenin ihracatını, memleketler arası alanda rekabet seviyesini, gerçekleştirildiği üretkenliğini ve verimliliğini artırmadığı sürece endüstrileşmesi ve gelişmesi mümkün değildir. Biz bu mantıkla 300 gündür enflasyonla gayret ediyoruz geldiğimiz nokta ortada. 2023 yılı sonu enflasyon yüzde 64,7 Demek ki biz enflasyonla uğraşta gereğince başarılı olamıyoruz” formunda konuştu.
Enflasyonun düşmesi için 5 yıllık süreçte 100 milyar dolar yabancı yatırım gerekiyor
Çelebi, enflasyonu düşürmek için yapılması gerekenleri şöyle özetledi; “Döviz kurunu sabit tutalım enflasyonu düşürelim deniyor, bu türlü giderse Aralık ayında bunun gerçekleşmeyeceğini göreceğiz. Türkiye ihracatının ithalatı karşılama oranını yüzde 90’a yaklaşırsa, dünya ticaretinden aldığı hissesi yüzde 1’den 2’ye çıkarırsa, 5 yıl üst üste 20 milyar doların üzerinde yabancı sermaye çekerse o vakit enflasyonu düşürebilir. 2004 yılından itibaren Türkiye’ye 5 yılda 100 milyar dolar yabancı sermaye yatırımı oldu o vakit enflasyonu yüzde 5’e düşürdük. Emsal bir 5 yıl geçirmemiz gerekiyor.”
Devlet Planlama Teşkilatı’nın kapatılmasının yanlış bir karar olduğuna temas eden Çelebi, “Yanlış modelle yanlış kurgulama yapıldı. Devlet Planlama Teşkilatı maalesef kapatıldı, ülkemiz için uzun vadeli makro planlamaları yapan o kurum kapatılınca bugün Merkez Bankası’na iş düştü, kendilerini planlama teşkilatın yerine koymaya çalışıyorlar fakat planları 90 günün üzerine çıkamıyor. Demir-çelik sektörüne Avrupa Birliği 20 milyar dolar teşvik ayırdı ancak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Teşvik Dairesi’nin ortaya koyduğu 5 kriterle bir firma bile yatırıma başlamış değil. Bankalar kredi musluklarını kıstılar, bu yapıda Türkiye’nin büyümesi nasıl oluyor. Yüzde 4,5 büyüdü. Tarımda küçülme var, besin fiyatları artıyor, beşerler sabah 04.00’te et kuyruklarına giriyor” dedi.
Türkiye’nin 2024 yılı sonu için ortaya koyduğu yüzde 36 enflasyon gayesiyle ilgili de görüşlerini paylaşan Çelebi, “2024 yılının birinci iki ayındaki enflasyon yüzde 11’i geçti. Biz Mayıs ayından sonra sıkılaştırılmış para siyasetini uygulayacağız. Bir taraftan enflasyonu düşüreceğiz derken, öteki bir tarafta da dar gelirli vatandaşları güzelce bunaltmayalım, bunu istikrarlı bir biçimde gerçekleştirmek lazım” diye kelamlarına son verdi.
Arıak: “TCMB döviz kurunu seçim öncesinde 32-33 TL’de tutmak için faiz artırdı”
İktisatçı Nilüfer Arıak, TCMB’nın siyaset faizini 500 baz puan artırmasının altında yatan nedenin TCMB’nın rezervlerinin alarm vermesi olduğunu, seçim öncesinde döviz kurunu 32-33 TL’lerde tutabilmek için bu türlü bir adım atıldığını lisana getirdi.
Türkiye’nin döviz rezervlerini Çin, Japonya, Almanya, Güney Kore, Hollanda üzere ihracat gelirleriyle karşılayamadığının altını çizen Arıak, “Biz borçlanarak rezervlerimizi artırıyoruz. Eksi rezerve girmiştik. Vatandaş altın ve dolara koştuğu için bu eğilim devam edecek. Vatandaşın talebi döviz kurunu 40 TL’lere çıkaracak. Cari açıktaki düşüşün nedenlerinden biri altın ithalatına getirilen kısıtlama. Bu kısıtlama cari açığı 7 milyar dolar azalttı. Ham hususta ithalat yaparak üretimimizi yapıyoruz. Bir de doğal gaz ve petrol fiyatlarındaki düşüş oldu. Petrol ve doğal gazdaki düşüş cari açığı 20 milyar dolar indirdi. Cari açığı düşüren kıymetli faktörler bunlardı lakin değişken faktörler bunlar. Cari açık istikrarı değişecek. İthalat ihracatı karşıma oranı gelecek yıl için yüzde 75 üzere bir öngörü var. Güney Kore’nin muvaffakiyetinin kökeni yüksek teknolojili eser ihracatı. Onlarda yüksek teknoji ihracatı yüzde 49,8 iken, Turkiye’nin yüzde 2,5-3 aralığında seyrediyor” diye konuştu.
Yeşil dönüşüm için AB’den 11,5 milyar AVRO tahsis edildi
“İşletmelerimiz makro iktisattan koparak başının dermanına bakacak” tespitinde bulunan Arıak şöyle devam etti: “Bu belirsizlikler bilinmeyenler içerisinde mümkün olduğunca Verimlilik artışı ve maliyet düşürmeyle rekabet gücünü artırmak gayeniz olmalı. Demir-çelik üzere gibi, çimento, gübre, kimya, tarım üzere bölümlerimizde öteki meseleler var. AB’nin ayırdığı kaynaklardan bahsedildi. Çin’i en çok karbon salan ülke üzere görüyoruz, lakin orada olağan üstü ve süratli önlemler alınıyor. Kömüre dayalı üretimden vazgeçiyorlar, elektrikli ve biyoenerjiye dayalı üretim modellerine geçiyorlar. Gayeleri 2040 ve 2053’te çelik sanayisinde 0 karbon ve bunun için gerekli yatırımları yapıyorlar. Son derece planlı bir iktisat. Bizim ihracatçılarımız gündemi bırakıp kendini AB’de üretim yapan bir firma üzere adledip bunun içerisinde görmesi lazım. Şu anda Türkiye’ye gelen bütün fonlar bu mevzuda. Bu olumlu. Türkiye’ye 11,5 milyar Avru bu dönüşüm için geliyor. Çelik çok öncelikli maksat olarak konuldu. Bu kaynak size verilecek. Bankalar eliyle dağıtılacak. Her firmanın bu kaynağa alması lazım şayet üretime devam edecekse.”
Ali Ağaoğlu; “Ekonominin en temel sorunu güven”
Ekonominin en temel sorununun inanç olduğunun altını çizen Ekonomist Ali Ağaoğlu, “Her şeyin başı inanç. İnançtan de biz yanlış anlıyoruz. Ortak pahalarla ilgili sorunumuz var en büyük ekonomik sorun bilgilerimizin iktisadın namusu kalmadı. Gerçek enflasyonu bilmiyoruz, işsizliği bilmiyoruz” dedi.
Ekonomide başarılı olmak için kapsayıcı bir model geliştirmemiz gerektiğine vurgu yapan Ağaoğlu, “Güney Kore dünyanın en kapsayıcı ülkelerinden biri. Kapsayıcı ülke olmadığımız sürece işimiz sıkıntı. Güney Kore’de 2002’de üniversiteden mezun olabilmenin birinci şartı İngilizce bilmekti. 2020’de ise üniversiteye girmek için birinci şart İngilizceyi bilmek olarak değişti. 10 yıllık planda 3 kesim belirliyorlar, 3 dal için dayanak vermeye başlamadan evvel bu bölüme insan kaynağı yetiştiriyorlar. Bu türlü radikal bir değişim yapmadığımız sürece kuru çok tartışırız. Türkiye’nin 100 dolar ihracat yapabilmesi için 72 dolar ithalat etmesi gerekiyor” biçiminde konuştu.
Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği’nce düzenlenen, “Ekonomik Kıymetlendirme Toplantısı”na; Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, Türk Eximbank Geçmiş Periyot Genel Müdürü Adnan Yıldırım, Ege Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürü M. Enver Kök, Ege Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Lideri Burak Sertbaş, Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği üyesi ihracatçılar katıldı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
