Doğanın uyandığı, mesken ve ofislerdeki bitkilerin yeni mevsime hazırlandığı ilkbaharda, bitkilerin kendimizi daha âlâ hissetmemizi sağladığı bir gerçek.
Ancak bitki yetiştirmek ve bahçecilikle uğraşmanın sıhhate tesirleri bununla sonlu değil. Medicana Sıhhat Kümesi Nöroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Zeynep Aydın, “20 dakikalık bahçe işleri, bitki bakımı üzere fizikî aktiviteler, beyin hücrelerinin çoğalmasını ve büyümesini aktive eder. Alzheimer ve Parkinson üzere beyin hücrelerinin yıkımı ile seyreden rahatsızlıklara âlâ gelir” dedi. Medicana Sıhhat Kümesi Psikoloji Bölümü’nden Uzm. Klinik Psk. İlayda Kutevu ise “Yaşam alanlarında bitki yetiştirmek hafızayı, bilişselliği, odaklanmayı, dikkati ve özgüveni geliştirmeyi dayanaklar. Bitkilerin büyümesini izlemek, ruhsal ve zihinsel uygunluk halini artırabilir” dedi.
Bitkilerle ilgilenmek, tabiatla daha fazla etkileşimde bulunmayı sağlayarak gerilimi azaltmaya yardımcı oluyor. Medicana Çamlıca Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Zeynep Aydın, bitki yetiştirmenin beyinde memnunluk hormonları olarak bilinen dopamin ve serotonin üretimini artırdığı tarafında birçok araştırma bulunduğunu söyledi: “Dopamin; beynin ödül sisteminde rol oynayan, hafıza, hareket, motivasyon, ruh hali, dikkat üzere hareketi denetim etmekle sorumlu beyin nöronları tarafından salınan bir nörokimyasaldır. Serotonin yüklü olarak memnunluk, hafıza, öğrenmede tesirli olmakla bir arada uyku kalitesi, cinsel davranışlar ve beden ısısının dengelenmesinde de rol oynayan bir beyin nörokimyasalıdır. Bitki yetiştirmek; şahısta sorumluluk hissi uyandırabilir, rutin oluşturabilir ve muvaffakiyet hissi vererek özsaygıyı artırabilir. Tıpkı vakitte bitkilerin tabiatından gelen yeşillik ve canlılık da kişinin ruh halini olumlu istikamette etkileyebilir. Ayrıyeten diğerleriyle irtibat kurmayı teşvik ederek toplumsallaşmayı geliştirebilir.”
Beyinde yeni nöron oluşumunu tetikler
Bitki yetiştirmenin beyin sıhhatinin korunmasına katkı sağladığına dikkat çeken Prof. Dr. Zeynep Aydın, şöyle devam etti: “Araştırmalar, bahçecilik üzere fizikî aktivitelerin beyin hücreleri ortasındaki temasları güçlendirdiğini, yeni nöronların oluşumunu tetiklediğini ve beyin işlevlerini güzelleştirdiğini göstermiştir. 20 dakikalık bahçe işleri üzere düşük-orta yoğunluktaki fizikî aktiviteler, beyin hücrelerinin çoğalmasını ve büyümesini aktive eder. Beyin faaliyetlerinin güzelleşmesini destekleyen bir husus olan beyin sonu büyüme faktörleri BDNF’in seviyelerini artırır. Bitki yetiştirme ve bahçecilik; gerilimi azaltıp rahatlamayı artırmanın yanı sıra kişinin planlama, tertip, görsel ve mekansal marifetlerini de geliştirir. Bitki yetiştirmek; bu olumlu tesirleri sebebiyle beyin sıhhatini müdafaada tesirli olduğu üzere, Alzheimer ve Parkinson üzere beyin hücrelerinin yıkımı ile seyreden rahatsızlıklara da düzgün gelmektedir.”
Ortamdaki bitkiler havayı temizler, nemi dengeler
Bitkilerle dolu bir ortamda bulunmanın baş ağrısına sebep olan gerilim ve korku durumunu azaltarak ağrılara da güzel geldiğini belirten Prof. Dr. Aydın, “Bitkilerin bulunduğu ortamın genel sıhhat ve zindelik üzerinde olumlu tesirleri vardır, bu da beyin dahil tüm bedende bir düzgünlük hali oluşturur. Bitkiler, birden fazla vakit havayı temizler, oksijen üretir ve havadaki nem seviyesini istikrarlar. Bu faktörler, genel olarak iç yer kalitesini artırabilir ve sağlıklı bir ortam yaratılmasına yardımcı olur. Böylelikle baş ağrılarını azaltmak üzere dolaylı tesirler de ortaya çıkabilir. Bitkilerle uğraşmak veya ev bitkilerine sahip olmak rastgele bir tıbbi durum için direkt önerilen bir tedavi değildir. Bireylerin beyin sıhhatlerini muhafazalarına olumlu tesirleri vardır ve mevcut tedavilerine ek olarak destekleyicidir” dedi.
Yatak odasına bitki konulabilir mi?
Yatak odasında canlı bitki bulunmasının ziyanlı olduğu tarafındaki genel kanının tersine, son araştırmalar odadaki bitkilerin uyku kalitesini artırabileceğine dair kimi olumlu bulgular sunuyor. Bu durumu pahalandıran Prof. Dr. Zeynep Aydın, “Bitkilerin gece oda sıcaklığını düşürebileceği, havayı temizleyebileceği ve nem seviyesini artırabileceği belirtiliyor. Bu faktörlerin bir ortaya gelmesi, uyku kalitesini olumlu etkileyebilir. Tekrar de birtakım şahıslar için bitkilerin yatak odasına konulması alerjik tepkilere yahut başka sıhhat problemlerine yol açabileceğinden, bu durum herkes için uygun olmayabilir” sözlerini kullandı.
Kötü hava kalitesi, çocukların gelişimini olumsuz etkiler
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran, makus hava kalitesinin dünya çapında 6.7 milyon erken vefattan sorumlu olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Zeynep Aydın, şu bilgileri verdi: “Kötü hava kalitesinin bedende kanser oluşumunda tesirli olduğu üzere, beyin hücrelerinin yıkımı ile seyreden Alzheimer ve Parkinson üzere hastalıklara yol açabileceği de yapılan çalışmalarla gösterilmiştir. Ayrıyeten bebek ve çocukların beyin gelişiminde de berbat hava kalitesinin olumsuz tesirleri vardır. Birden fazla kişi vaktinin %90’ını meskende, okulda yahut iş yerinde kapalı yerlerde geçiriyor. Bitkilerin, organik kimyasalların iç yer havasından uzaklaştırılmasında kıymetli bir rol oynayabileceği çalışmalarla gösterilmiştir.”
Bitkinin büyümesini izlemek ruhsal ve zihinsel iyiliği artırabilir
Medicana Çamlıca Hastanesi Uzm. Klinik Psk. İlayda Kutevu ise hayat alanlarında bitki yetiştirmenin hafızayı, bilişselliği, odaklanmayı ve özgüveni geliştirmeye yardımcı olduğu konusunda ilgi cazibeli araştırmalar bulunduğunu söyledi: “Bitkilerle uğraşmak, insanların tabiatla daha yakın bir bağ kurmasını sağlar ve zihinsel sıhhat üzerinde olumlu tesirlere sahiptir. Bakımını üstlendiğiniz bitkilerin gereksinimlerini anlamak, sistemli bir rutin oluşturmak ve sonuçlarını görmek için sabırla beklemek, odaklanma hünerlerini artırabilir. Bitkilerin büyümesini izlemek, insanın kendini daha büyük bir bütünün bir modülü üzere hissetmesini sağlayabilir, bu da ruhsal ve zihinsel yeterlilik halini artırabilir. Lakin bu tecrübelerin şahıstan bireye değişebileceğini ve herkesin bu tecrübeye farklı bir halde cevap verebileceğini unutmamak değerlidir.”
Ofisteki bitkiler dikkat ve konsantrasyonu destekler
Bitkilerin insan psikolojisi üzerindeki tesirlerini anlamak için ‘biyofili’ kavramının kullanabileceğini söyleyen Uzm. Klinik Psk. İlayda Kutevu, bitkilerin insan psikolojisine tesirleriyle ilgili şu bilgileri verdi: “Biyofili terimi, insanların doğal dünyaya karşı içsel bir çekim hissetmesini söz eder. Bitkiler doğal dünyanın değerli bir kesimidir ve beşerler ekseriyetle bitkilerle çevrili ortamlarda bulunmaktan keyif alırlar. Bitkilerin insan psikolojisi üzerindeki tesirlerine baktığımızda; birinci olarak gerilim azaltıcı tesirinden bahsedebiliriz. Bitkilerle dolu bir ortamda insanların gerilim düzeyleri azalır. Bu alanlarda vakit geçirmek rahatlamaya ve duygusal güzellik hallerinin artmasına da yardımcı olur. Bitkilerin çeşitli renkleri, dokuları ve kokuları insanların ruh halini olumlu tarafta etkileyebilir. Hayat alanlarındaki bitkilerin dikkat ve konsantrasyonu arttırdığını da söyleyebiliriz. Bu noktalara dayanarak, bitkilerin insan psikolojisi üzerindeki tesirleri ‘biyofili’ kavramıyla açıklanabilir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
