Avrupa Komitesine nazaran 2021 yılında Avrupa Birliğindeki ülkelerde gücün yüzde 42’si binalar tarafından tüketilirken, bu tüketimin yüzde 80’i ısıtma ve soğutma için kullanılmıştı. İnşaat gereçlerinden kaynaklanan emisyonlar da dahil olmak üzere binaların Avrupa’daki emisyonların yüzde 36’sından sorumlu olduğu ve mevcut binalardaki konut sakinlerinin yaklaşık yüzde 10’unun 2022 yılında konutlarını gereğince ısıtamadığı belirlenmiştir.
Bina güç performansının iyileştirilmesindeki kıymeti açıkça vurgulayan bu bilgiler sonrasında ’’Binaların Güç Performansı Direktifi’’ndeki revizyonlar kapsamında önerilen ve AB üyesi tüm devletlerden talep edilecek birtakım değerli ve şimdiki amaçlar şöyle sıralanabilir:
- 2030 yılına kadar tüm yeni binaların sıfır emisyonlu olması hedeflenirken, kamu binaları için bu tarih 2028 olarak belirlendi.
- Minimum Güç Performans Standartları (MEPS) belirlenerek, 2030 yılına kadar konut binalarının en makus performans gösteren yüzde 16’sında, 2033 yılına kadar ise ticari binaların yüzde 26’sında güç performansının uygunlaştırılması hedefleniyor.
- 2030 yılına kadar kamu, ticari ve yeni inşa edilecek tüm konut binalarında güneş gücü sistemlerinin kademeli olarak devreye alınması talep ediliyor. Bina ısıtma ve soğutma sistemlerinde ise fosil yakıt kullanımına 2040 yılında son verilmesi için planlama yapılıyor.
- 2030 yılından itibaren tüm yeni binalar için ömür döngüsü karbon (Whole Life Carbon – WLC) raporlaması zarurî hale gelecek. Burada uyulması beklenen limit pahaların 2027 yılından itibaren yayınlanmaya başlayacak yol haritalarıyla belirlenmesi öngörülüyor.
Türkiye özelinde ise Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yayınladığı güncellemelerle Binalarda Güç Performansı Yönetmeliği 2022 yılında değişti. Bu güncellemelerle birlikte, bir parseldeki toplam yapı inşaat alanı 2025’e kadar 5000 m2, sonrasında ise 2000 m2’den büyük olan binaların ‘’Neredeyse Sıfır Güçlü Bina (NSEB) ‘’ yüksek güç verimliliği kurallarına uygun olarak inşa edilmesi ve güç gereksinimlerinin 2025’e kadar en az yüzde 5’ini sonrasında ise yüzde 10’unu yenilenebilir güç sistemleriyle karşılama kaidesi getirildi.
Bu binaların güç performans sınıfı en az ‘B’ olacak halde tasarlanıp, inşa edilmesi mecburî hale gelirken mevcut durumda bu koşullara uymayan binalara yapı ruhsatı verilmediği de unutulmamalı.
EMBER tarafından Aralık 2023’te yayınlanan kıymetli bir araştırma raporuna nazaran Türkiye’nin çatılarındaki güneş gücünün teknik potansiyeli 120 GW olarak belirlenmiş. Bu da Türkiye’de çatıların toplam elektrik tüketimini karşılama potansiyelinin yaklaşık yüzde 45 olduğunu gösteriyor. Yaklaşık olarak hesaplandığında 3.6 Milyar USD’Lik bir tasarruftan kelam etmek mümkün ki bu epey değerli bir sayı.
Ülkemizin kıymetli bir eksiğinin AB direktifinde belirtilen gömülü karbon emisyonlarına yönelik amaçları olduğunu söyleyebiliriz.
Binalarda ömür uzunluğu karbon tahlili konusu bizlerin eforlarına karşın şimdi bölümde karşılığı olmayan, memleketler arası yeşil bina sertifikasyon sistemleri haricinde mahallî mevzuatta talep edilmeyen bir mevzu olarak karşımıza çıkıyor.
Diğer yandan operasyonel karbon emisyonlarının önümüzdeki periyotta yenilenebilir güç ve öteki güzelleştirmelerle aşikâr bir ölçekte azaltılabilmesi mümkün. Dünya Yeşil Binalar Kurulu tarafından yapılan bir araştırmaya nazaran, 2050 yılında binaların toplam karbon emisyonlarının yüzde 50’sinin gömülü karbon olarak gereç ve sistemlerin üretim ve tedarik zinciri esnasındaki karbon emisyonlarından kaynaklı olacağı öngörülüyor.
Uzun yıllardır yeşil bina çalışmalarımız kapsamında ‘Bina Ömür Döngüsü Analizi’ yapıyor olsak da hem hususun aciliyeti açısından mahallî mevzuatlara girmesi hem de tüm binaların ruhsat basamağında Bina Ömür Döngüsü Karbon Tahlili yapması gerektiğini düşünüyoruz.
Özellikle yılda yaklaşık 150 binanın yeni bina ruhsatı aldığı, 500 bin civarında kentsel dönüşüm projesinin devam ettiği, binaların ve dolaylı kesimlerin toplam sera gazı emisyonlarının yaklaşık yüzde 40’ından sorumlu olduğu ülkemizde, güç verimliliği ve karbonsuzlaştırılmaya yönelik atılacak her adım epey değerli. Bu noktada ülke olarak bizim de AB’ye parallel olarak gayelerimizi acilen güncellememiz gerektiğini belirtmeliyim.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
