Günümüzde gençler ortasında yaygın olan inanç krizini kıymetlendiren tasavvuf araştırmacısı Prof. Dr. Reşat Öngören, gencin öz itimadı tepedeyken diğer bir güç (Tanrı) tarafından yönlendirilmesini ya da sonlandırılmasını özgürlük alanına müdahale olarak gördüğünü lisana getirerek, “Bu kurallar kendisine bir dayatma formunda sunuluyorsa o vakit bu kuralları koyan gücü (Tanrı) düşmanı üzere algılamaya başlıyor.” dedi.
Prof. Dr. Reşat Öngören: “Gençlere Allah’tan kelam ederken hem ömür müddetince hem de ömürden sonra onu koruyan ve kollayan, her işinde ona takviye olan, adeta onu bir anne ve baba şefkatiyle bağrına basan bir güç olarak tanımlamak gerekir.”
Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü öğretim üyesi Prof. Dr. Reşat Öngören, son periyotta gençler ortasında görülen inanç krizi konusunu kıymetlendirdi.
Gençler ateizm ve deizme nasıl yöneliyor?
Genç yaştaki insanın çoğunlukla sağlıklı ve güçlü hissettiği için birçok konuda diğerine gereksinim duymadığını ya da ileride muhtaç olabileceğini düşünmediğini lisana getiren Prof. Dr. Reşat Öngören, “Bir de maddi imkanları yerindeyse; ki bugün geçmişe nazaran toplumun maddi refah seviyesi son birkaç yıldır yaşanan ekonomik krize karşın yüksek düzeydedir, bu his daha kolay karşılık buluyor. Bu kurallarda gencin öz inancı tepede olduğundan diğer bir güç (Tanrı) tarafından yönlendirilmesini ya da sonlandırılmasını özgürlük alanına müdahale olarak görüyor. Ömür sürecinde uymak zorunda olduğu bir ekip maddi ve manevi kurallardan kelam edilmesi onu önemli manada huzursuz ediyor. Hele bu kurallar kendisine bir dayatma formunda sunuluyorsa o vakit bu kuralları koyan gücü (Tanrı) düşmanı üzere algılamaya başlıyor. Bu ise onu, kural koyucuyu inkar etmeye (ateizm) ya da en azından hayata müdahale etmeyen, etmemesi gereken bir güç olarak tasavvur etmeye, yani ‘deizm’ algısına yönlendiriyor.” dedi.
Peygamber Efendimiz ‘ürkütmeyin, müjdeleyin’ buyuruyor
Gençlere Allah’ın nasıl anlatılması gerektiğine de işaret eden Prof. Dr. Reşat Öngören, şöyle devam etti:
“Gençlere Allah’tan kelam ederken hem ömür mühletince hem de hayattan sonra onu koruyan ve kollayan, her işinde ona dayanak olan, adeta onu bir anne ve baba şefkatiyle bağrına basan bir güç olarak tanımlamak gerekir. Gerçekten Peygamber Efendimiz ‘ürkütmeyin, müjdeleyin’ buyuruyor.
Kur’an-ı Kerîm’de insanın gerçek dostunun yalnızca Allah olduğu bilhassa vurgulanıyor
Dinimiz bizden legal rastgele bir işe başlarken “besmele” çekmemizi, “Bismillâhirrahmânirrahîm” dememizi istiyor. Besmelenin manası koruyan, kollayan, yanlışlara göz yuman ve bağışlayan, merhameti prensip edinmiş Allah’ın ismiyle demek. Her işe Besmeleyle başlamak demek, her işte Allah’ın esirgemesini ve merhametini hissetmek demek. Yani insan bir işe koyulurken, ülkülerini gerçekleştirirken ona yol gösteren, onu koruyup kollayan, ona yardım eden, birtakım kusurları olursa onları bağışlayan ‘süper gücün’ takviyesini almış oluyor.
Böyle bir İlah insanın rakibi ya da düşmanı değil, onun en yakın dostu demektir. Kur’an-ı Kerîm’de insanın gerçek dostunun yalnızca Allah olduğu bilhassa vurgulanıyor. Dosttan gelen bir ekip ikaz ve kurallar ise natürel ki onun huzuru ve memnunluğu için olacaktır.”
İnsan birtakım sorunlarla karşılaştığında yardım alacak bir güç arayışına giriyor
Hayatta mal, mülk ve sıhhat bakımından her şey yolunda giderken maddi ve manevi bir yardımcıya, yol gösterecek bir rehbere muhtaçlık duymayan, münasebetiyle bu türlü bir varlığı yanında hissetmeyen insanın, kurallar değişip birtakım badirelerle karşılaştığında sığınacak bir yer, yardım alacak bir güç arayışına girdiğini de anlatan Prof. Dr. Reşat Öngören, “Bulamayınca karamsarlık ve ümitsizliğe düşerek kendisini boşlukta hissediyor. Bu durumda sonunun nereye varacağını kestiremediği, akıbetinden emin olmadığı birtakım yollara; sapkın, yanlış ve batıl tahlillere baş vuruyor. Vakitle bunun işe yaramadığını fark edince de zahmetlerini unutmak ismine hayatını büsbütün mahvedecek bağımlılık oluşturan tahlillere yöneliyor. Hatta hayattan kopması kaçınılmaz hale geliyor; intiharı bir kurtuluş olarak görmeye başlıyor.” diye konuştu.
‘Zikir’ Allah’a itimat hissinin devamını sağlıyor
Tasavvufa nazaran Allah tarifine da dikkat çeken Prof. Dr. Reşat Öngören, “Tasavvufa nazaran öncelikle Allah, kuluna ceza veren, onun özgürlüğünü ve isteklerini kısıtlayan bir varlık değil, tersine kuluna takviye olan onun düzgünlüğünü düşünen, rızkını veren, hastalıklarını uygunlaştıran bir ‘süper güç’ cins. Tasavvuf eğitiminin temelini oluşturan ‘Allah’ı devamlı anma ve O’nu hatırdan hiç çıkarmama eylemi’, yani ‘zikir’, her işe ‘besmele’ ile başlama prensibiyle birleştirildiğinde şöyle bir durum ortaya çıkmış oluyor: Düzgün vakitlerinde seni destekleyen muhteşem güç, külfetli anlarında daha çok sana yardımcı olacak demektir. Allah’ı hatırda tutmayı sürdürmekle (zikir) bu his beşerde canlılığını kaybetmeyecek, en makûs vaktinde bile ümitsizliğe kapılmasını önleyecektir. Zira ‘zikir’ Allah’a itimat hissinin devamını sağlıyor.” dedi.
Zikir, Allah’ın ismini, hoş isimlerini aşikâr aralıklarla muhakkak sayılarda tekrarlamaktan ibaret değil…
Öte yandan tasavvufun zikirden anladığı şeyin, Allah’ın ismini, hoş isimlerini aşikâr aralıklarla aşikâr sayılarda tekrarlamaktan ibaret olmadığını kaydeden Prof. Dr. Reşat Öngören, “Uzay, yıldızlar ve galaksilerden, denizlerin tabanındaki hayat çeşitliliğine kadar Allah’ın yaratıklarının hoşluğu karşısında büyülenmek de O’nu içten, derinden zikretmek demektir. İnsan bu idrak düzeyinde yaşarken, birtakım sorunlar karşısında Tanrı’ya olan inancı, bağlılığı ve sabrı daha da pekişmektedir. Bu ise insanın sıkıntı çekerken bile uğraş azmini arttırmakta ve birtakım yanlışların peşine gitmekten onu alıkoyabilmektedir.” diye konuştu.
Ayet ve hadisler bir bütün olarak ele alınmalı
Dinin temel referanslarına; Kur’an ayetleri ve hadisi şeriflere nazaran Allah’ın her yerde her şeyi kuşattığı, insanın yanında, ona şah damarından daha yakın olduğunun açıkça belirtildiğini lisana getiren Prof. Dr. Reşat Öngören, şöyle devam etti:
“Ancak ‘deizm’i önlemek ismine bu kadarını söyleyip bırakmak, bir diğer inanç krizine, yani Allah’ı cihanla iç içe, kozmosta yer tutan, hatta cihanın ta kendisi olan bir güç olarak (panteizm) algılamaya sebep olabilir. O yüzden dinin temel referanslarına bir bütün olarak bakmak ve Allah’ın tıpkı vakitte yer ve vakit kaydı altında bulunmadığı gerçeğini de lisana getirmek gerekir. Aslında bu insan mantığına nazaran bir paradokstur. Lakin Kurân-ı Kerim’de Allah kendisini paradoksal biçimde ‘Hem birinci hem son hem görünen hem görünmeyen’ olarak tanımlamıştır. O yüzden ayet ve hadisleri bir bütün olarak ele almalı ve ‘Allah hem kozmosta içkin hem de kozmostan aşkın’ demek en doğrusudur.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
