Türkiye’nin nüfus yapısında son yıllarda meydana gelen değişimler sonucunda ortaya çıkan gereksinim ve Türkiye İstatistik Kurumu Revizyon Siyaseti yeterince 2023 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçları temel alınarak nüfus projeksiyonları yenilenmiştir.
Bu haber bülteninde, doğum, mevt ve göçe ait demografik göstergelerdeki mevcut durumun devam edeceği, artış yahut azalış tarafında eğilimler de gösterebileceği varsayılarak; ana, düşük ve yüksek olmak üzere üç farklı senaryoya dayalı nüfus projeksiyonları üretilmiştir.
Türkiye’de doğurganlıktaki süratli düşüş nüfus projeksiyonu sonuçlarında tesirli olmuştur
Bir bayanın doğurgan olduğu devir olan 15-49 yaş kümesinde doğurabileceği ortalama çocuk sayısını gösteren toplam doğurganlık suratındaki düşüş ile memleketler arası göç eğilimindeki değişim, geleceğe yönelik farklı varsayımlara dayalı projeksiyonların üretilmesine neden olmuştur.
Bir nüfusun sayıca birebir kalabilmesi, öteki bir sözle yenilenme seviyesinde kalabilmesi için bu nüfusu oluşturan her bir birey kendi yerine bir jenerasyon bırakmalıdır. Nüfusun artmaya devam etmesi için bayan başına düşen çocuk sayısının en az 2,10 olması gerekmektedir.
Toplam doğurganlık suratı, 2001 yılında 2,38 iken 2003 ve 2014 yılları ortasında yenilenme düzeyi olan 2,10 düzeylerinde durağan bir seyir göstermiş, bu yıldan sonra çok düşüş ile 2023 yılında 1,51’e kadar gerilemiştir. Doğurganlık suratındaki bu düşüş ile bu hususta geliştirilecek siyasetlerin mümkün tesirleri de nüfus projeksiyonu hesaplamalarında dikkate alınmıştır.
Ana senaryoya nazaran nüfusumuzun 2100 yılında 77 milyonun altına düşmesi beklenmektedir
Demografik göstergelerdeki mevcut yapının devam edeceğini varsayan ana senaryoya nazaran, 2023 yılında 85 milyon 372 bin 377 kişi olan Türkiye nüfusunun, 2030 yılında 88 milyon 188 bin 221 şahsa, 2050 yılında ise 93 milyon 774 bin 618 şahsa ulaşması beklenmektedir. Türkiye nüfusunun 2050’li yılların ortasına kadar artması ve sonrasında azalışa geçmesi öngörülmekte olup 2100 yılında 77 milyonun altına düşmesi beklenmektedir.
Düşük senaryoya nazaran nüfusumuzun 2100 yılında 55 milyonun altına düşmesi beklenmektedir
Doğurganlık göstergelerindeki süratli düşüş eğiliminin devam edeceğini varsayan düşük senaryoya nazaran, Türkiye nüfusunun 2044 yılında 89 milyon 959 bin 486 şahısla en yüksek büyüklüğe ulaşacağı kestirim edilmekte olup 2100 yılında 55 milyonun altına düşmesi beklenmektedir.
Doğurganlığı artırıcı önlemlerin tesirli olacağını varsayan yüksek senaryoya nazaran ise Türkiye nüfusunun 2056 yılında 100 milyonun üzerine çıkması beklenmektedir.
Nüfusun yaş ve cinsiyet yapısındaki değişimin devam etmesi beklenmektedir
Nüfusun yaş ve cinsiyet yapısındaki değişimi gösteren nüfus piramitleri 2023 ve 2075 yılları için incelendiğinde, doğurganlıktaki değişim, yaşlı nüfustaki artış ile genç ve çalışma çağı nüfusundaki azalış üç senaryoda da görülmektedir.
Türkiye nüfusunun yaşlanmaya devam etmesi beklenmektedir
Türkiye’de doğuşta beklenen ömür müddeti artmakta ve nüfus yaşlanmaya devam etmektedir. Nüfusun yaş yapısının değerli bir göstergesi olan ortanca yaş ile yaşlı nüfus olarak tanımlanan 65 ve üzeri yaştakilerin oranının tüm senaryolara nazaran artması beklenmektedir.
ADNKS 2023 yılı sonuçlarına nazaran ortanca yaş 34 iken 2050 yılında ana senaryoya nazaran 44,8, 2075 yılında 51,5 ve 2100 yılında 52,2 düzeyine ulaşması beklenmektedir.
Türkiye’de 2075 yılında her 3 bireyden 1’inin yaşlı olması beklenmektedir
ADNKS 2023 yılı sonuçlarına nazaran, yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı birinci sefer %10’un üzerine çıkmıştır. Ana senaryoya nazaran yaşlı nüfus oranının 2050 yılında %23,1, 2075 yılında %31,7 ve 2100 yılında ise %33,6 düzeyine ulaşması beklenmektedir.
Çalışma çağındaki nüfus oranının 2100 yılında yaklaşık %55 olması beklenmektedir
ADNKS 2023 yılı sonuçlarına nazaran, çalışma çağında yer alan 15-64 yaş kümesindeki nüfus oranı %68,3’tür. Ana senaryoya nazaran çalışma çağındaki nüfus oranının, 2050’de %61,9, 2075’te %55,9 ve 2100’de %54,6 olması beklenmektedir.
ADNKS 2023 yılı sonuçlarına nazaran, çocuk nüfus olarak tanımlanan 0-14 yaş kümesindeki nüfus oranı %21,4’tür. Ana senaryoya nazaran çocuk nüfus oranının, 2050’de %15,1, 2075’te %12,4 ve 2100’de %11,8 olması beklenmektedir.
Demografik fırsat penceresinin 2030’un birinci yarısında kapanacağı öngörülmektedir
Bağımlı nüfus toplamının, çalışma çağı nüfusunun yarısından az olduğu devir, “demografik fırsat penceresi” olarak nitelendirilir. Çocuk nüfus olarak tanımlanan 15 yaş altı nüfusun toplam nüfusun yüzde 30’undan az, yaşlı nüfus olarak tanımlanan 65 yaş üzeri nüfusun ise toplam nüfusun yüzde 15’inden az olduğu devirde demografik fırsat penceresinin açık olduğu kıymetlendirilir. Projeksiyon sonuçları 2030’un birinci yarısında yaşlı nüfus oranının yüzde 15’i aşacağına ve demografik fırsat penceresinin kapanacağına işaret etmektedir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
