İstinye Üniversitesi (İSÜ) Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Mutlu Tuçe Ülker, kahve tüketimiyle ilgili bilinmesi gerekenleri anlattı.
Kimi, sabah kalkar kalmaz tüketir, kimiyse günde üç, dört fincana kadar tüketmeden günü bitiremez. Kahve tutkunları kahveyi günün her saatinde içebilir. Lakin yararları olduğu kadar fazla kahve tüketmenin ziyanları da var. İstinye Üniversitesi (İSÜ) Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Mutlu Tuçe Ülker, kahve tüketimiyle ilgili bilgiler vererek kahvenin yararlarını ve ziyanlarını anlattı.
“Yetişkinler günde 3-4 fincan kahveye muadil kafein tüketebilir”
Dr. Öğr. Üyesi Mutlu Tuçe Ülker, “Dünya çapında en tanınan içecekler ortasında yer alan kahve, yüzlerce yıldır birden fazla toplum tarafından tüketilmekte olup, toplumun kültürel geleneği ve toplumsal ömrünün da değerli bir kesimi haline gelmiştir. Kahvenin ana bileşeni olan kafein, bitkilerin tohumlarında, meyvelerinde ve yapraklarında bulunmaktadır” diyerek kahvenin günlük ne kadar tüketilmesiyle ilgili şunları söyledi:
“Günlük standart fincan kahve tüketimi, birçok kronik hastalık riskinin azalmasıyla dengeli bir halde ilişkilendirilmiştir. Yüksek kafein alımının ise çeşitli olumsuz tesirleri olduğundan yetişkinler için günde 400 mg (3-4 fincan kahveye eşdeğer) kafein limiti gözetilmelidir. Hamilelik esnasında kafein tüketimi günde azamî 200 mg ile sonlandırılmalıdır. Metabolizma ve kafeine hassaslık şahıstan şahsa farklılık gösterdiğinden, kişisel durumlarda daha düşük yahut biraz daha yüksek ölçüler geçerli olabilmektedir.”
“saat 15.00 sonrası kahve tüketiminin sınırlanmalı”
Kahvenin günün hangi saatinde içilmesi gerektiğiyle ilgili bilgi de veren Ülker, “Kahvenin sabah saatlerinde, bilhassa 08:00-10:00 ortasında tüketilmesi önerilmektedir. Bu vakit dilimi, bedenin doğal kortizol hormonu üretimiyle örtüşmekte ve kafeinin tesirlerini optimize etmektedir. Kortizol, uyanıklık ve güç düzeylerini düzenleyen bir hormon olduğundan kafeinin uyarıcı tesirini arttırmaktadır. Kafeinin uykusuzluğa sebep olmasını engellemek için, akşam 15:00 sonrası kahve tüketiminin sınırlanmalıdır” dedi.
“Bilişsel performansı ve dikkat düzeylerini arttırıyor”
Kahvenin insan sıhhati üzerinde pek çok yararı bulunmakta olup, zihinsel sıhhat ve bilişsel performans, metabolizma suratının artması, kardiyovasküler ve bilhassa Tip II diyabet hastalığı riskinden korunma ve antioksidan kapasiteye katkı sağlamak üzere olumlu tesirleri bulunmaktadır” diyerek kahvenin yararlarını şöyle sıraladı:
- Zihinsel Sıhhat ve Bilişsel İşlevler: Kahve, bilişsel performansı ve dikkat düzeylerini arttırmaktadır. Çalışmalarda, nizamlı kahve tüketimi ile Alzheimer ve Parkinson hastalığı riskinin azaldığı bildirilmiştir.
- Metabolizma ve Yağ Yakımı: Kafein, metabolizmayı hızlandırarak yağ yakımını artırmakta, iştahın azaltılmasına dayanak olmakta ve bazal metabolizma arttırmaktadır.
- Hastalık Riskinden Korunma: Kahve tüketimi, Tip II diyabet riskini azaltmaktadır. Günde 3 ila 4 fincan kahve tüketimi kardiyovasküler hastalık riskini, koroner arter hastalığı, felç ve kardiyovasküler nedenlerden mevt riskini azaltmaktadır.
- Antioksidan Kaynağı: Kahvenin yüksek antioksidan içeriği sayesinde özgür radikallere karşı muhafaza sağlamakta ve hücresel hasarı azaltmaktadır.
- Ruh Sıhhati ve Depresyon: Yürütülen pek çok çalışmada tertipli kahve tüketiminin ruh halini güzelleştirdiği ve depresyon riskini azalttığı sonucuna ulaşılmıştır.
“Fazla alınan kafein uyku bozuklukları ve tansiyon sorunlarına neden olabilir”
Kafeinin günlük önerilen seviyelerde alındığında rastgele bir olumsuz sıhhat sonucu olmayacağını belirten Ülker, “ancak fazla ölçüde alınan kafein başta uyku bozuklukları ve tansiyon sorunu üzere olumsuz sıhhat sonuçlarına neden olabilir, bunlar bireye has farklılıklar gösterebilir” diyerek, fazla tüketimin yol açabileceği meselelerle ilgili şunları söyledi:
- Uykusuzluk ve Uyku Bozuklukları: Kahvenin bileşiminde yer alan kafeinin günlük tüketimde fazla ölçülerde alınması; daha fazla uyanık kalma mühleti nedeniyle zihinsel performansı azaltarak, yorgunluk ve uykusuzluğa neden olabilir. Kafein, bilhassa akşam saatlerinde tüketildiğinde uyku tertibini bozarak uyku kalitesini etkileyebilmekte ve uyku mühletini kısaltabilmektedir. Kafeinin bu tesirleri, tertipli olarak kafein tüketmeyen bireylerde ve kısa periyodik kafein tüketiminden uzak kalan şahıslarda de gözlenmiştir.
- Sindirim Sorunları: Aşırı kahve tüketimi, mide asidini arttırarak gastrit yahut reflüye yol açabilmektedir.
- Yüksek Tansiyon: Kafein, süreksiz olarak kan basıncını arttırmaktadır, bu nedenle kalp sıhhatinin korunması için tüketilen kahve ölçüsüne dikkat edilmelidir. Fazla ölçüde kafein alımı idrar söktürücü tesire sahip (diüretik) olabilir; fakat orta seviyede (günde ≤400 mg kafein) uzun müddetli alımının hidrasyon durumu üzerinde ziyanlı bir tesiri bulunmamıştır.
“Kaliteli kahve tercih edilmeli”
Sağlıklı ve uzak durulması gereken kahve cinsleriyle ilgili de bilgi veren Ülker, “Kahve tüketiminizde sıhhat faydalarını artırmak için şeker ve krema kullanımını azaltılmalıdır. Günlük 3-4 fincan kahve, birden fazla kişi için sağlıklı olarak kabul edilmektedir. Kaliteli kahve tercih edilmelidir, kaynağı makûs kalite kahve çekirdekleri ziyanlı kimyasallar içerebilir” diyerek şunları söyledi:
- Türk Kahvesi: Türk kahvesinin sıhhat üzerindeki olumlu tesirleri, son yıllarda yapılan çeşitli araştırmalarla desteklenmiştir. Türk kahvesi, fincanda telvesiyle birlikte servis edildiğinden, antioksidanlar bakımından hayli zengindir. Araştırmalar, kahvenin fenolik bileşikler ve öbür antioksidanlar açısından varlıklı olduğunu ve bu bileşenlerin hücreleri hür radikallerden koruyabileceğini göstermektedir. Türk kahvesi, özgür radikalleri nötralize eden güçlü antioksidanlar içermesi sebebiyle hücresel hasarı azaltabilmektedir. Ayrıyeten, fincandaki telve, kahvenin sıhhat faydalarını artıran birtakım biyoaktif bileşenleri içermektedir. Türk kahvesinin kalp sıhhati üzerindeki tesirleri üzerine yapılan bir araştırma, tertipli Türk kahvesi tüketiminin kalp hastalıkları riskini azaltabileceğini ve kardiyovasküler sıhhati destekleyebileceğini göstermiştir. Günlük iki, üç fincan Türk kahvesi çoklukla (bireye mahsus farklılıklar olabilir) sağlıklı bir tüketim ölçüsü olarak kabul edilmektedir.
- Filtre Kahve: Filtre kahve, kahvenin yağlarının ve birtakım bileşenlerinin ayrılması nedeniyle çoklukla daha ziyanlı bileşenler içermekte olup, daha fazla antioksidan içermektedir.
- Soğuk Demleme (Cold Brew) Kahve: Soğuk demleme kahve, ekseriyetle düşük asidik içeriği sebebiyle mide üzerinde daha az olumsuz tesire sahiptir. Soğuk demleme süreci sırasında antioksidanlar daha fazla çözündüğü için sıhhat faydaları artabilmektedir.
“Yüksek dozlarda kafein bağımlılık oluşturma potansiyeline sahip”
Kafeinin bilhassa yüksek dozlarda, ruhsal bağımlılık/alışkanlık oluşturma potansiyeline sahip olduğunu vurgulayan Ülker, “Günlük fazla ölçüde tüketim alışkanlığı sonrası kafein alımını bırakmak, baş ağrıları, yorgunluk, uyanıklığın azalması ve depresif ruh haline neden olabilmektedir. Sonuç olarak, kahve tüketiminin, kardiyovasküler hastalık ve kanser riskini azalttığını gösteren pek çok sayıda ispat bulunmaktadır. Günlük standart 2-3 fincan kahve tüketimi, birçok kronik hastalık riskini azaltmaktadır. Yüksek kafein alımının ise çeşitli olumsuz tesirleri olduğundan yetişkinler için günde 400 mg, gebe ve emziren bayanlar için ise günde 200 mg kafein tüketimi sınırlanabilir. Metabolizma ve kafeine hassaslık bireyden bireye farklılık gösterdiğinden, ferdî durumlarda daha düşük ölçüler geçerli olabilmektedir” diyerek kahve tüketiminde dikkatli olunması gerektiğini belirtti.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
