Hasebiyle bu meseleler ya geçiştiriliyor ya da her biri için farklı branşlardaki doktorlara başvurularak tahlil aranıyor. Halbuki hayat kalitesini önemli boyutlarda etkileyen bu sorunlar “beyinde sıvı birikmesi” manasına gelen “Yetişkin hidrosefalisi” hastalığına işaret edebiliyor. Yetişkinlerde gelişen hidrosefaliye teşhis konulmasında zahmet çekildiğine dikkat çeken Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Beyin ve Hudut Cerrahisi Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Gökhan Acka “Hastalığa uzun mühlet teşhis konulamamasının en büyük sebebi, hastanın yaşıdır. Hastalar mevcut yakınmaların yaşlılığa bağlı doğal bir süreç olduğunu düşünerek tablo ağırlaşmadan tabibe başvurmazlar. Bir öteki mümkün nedeni ise meselelerin ileri yaşlarda yaygın görülen sistemik hastalıklardan kaynaklandığının düşünülmesidir. Yürüme zahmeti, baş ağrısı ve idrar kaçırma üzere yakınmaların tek bir hastalık nedeniyle gelişebileceği bilinmediği için her meseleye yönelik farklı branşlardaki tabiplere gidilir. Böylelikle hidrosefali yıllarca sinsi sinsi ilerleyerek hastanın konforlu bir ömür sürmesinin önünde önemli bir mahzur oluşturabilir” diyor. Dr. Öğretim Üyesi Gökhan Acka bu çeşit yakınmalarda mutlaka bir nöroloji yahut beyin ve hudut cerrahisi uzmanlarına başvurulması gerektiğine işaret ederek, “Günümüzde tedavinin akabinde meseleler ekseriyetle tümüyle ortadan kalkmakta ve hastalar kaliteli bir hayat sürebilmektedir” diyor.
Halk ortasında “beyinde su toplanması” olarak biliniyor
Beynin iç tarafından salınarak, omurilik etrafı dahil hudut sistemi etrafında dolaşan sıvı, beynin dış yüzeyince emiliyor. Beyinde sıvı içeren boşluklarda yahut ventrikül isimli su keselerinde çok ölçüde beyin omurilik sıvısı birikmesine tıpta “hidrosefali”; halk ortasında “beyinde su toplanması” deniliyor. Hidrosefali her yaşta ortaya çıkabilse de en sık bebeklerde ve 65 yaş üzeri yetişkinlerde görülüyor. Sıvı birikmesi yüksek basınca sahip olabiliyor yahut basınç yüksekliği olmadan ve “Normal Basınçlı Hidrosefali” olarak isimlendirilen biçimde gelişebiliyor. Olağan Basınçlı Hidrosefali ileri yaştaki popülasyonda en yaygın görülen formu oluşturuyor. O denli ki hastalık 80 yaş üstündeki her 100 bireyden yüzde 6’sını etkiliyor. Beyin omurilik sıvısındaki deveranın bozulması, emilimin azalması ve beyin dokusundaki birtakım değişiklikler hidrosefaliye yol açıyor. Lakin bu değişimlere hangi faktörlerin neden olduğu ise şimdi bilinmiyor.
Hastalık ilerlediğinde 3 temel belirti görülüyor
Hastalığa ait fizikî ve bilişsel pek çok farklı belirti bulunuyor. Bu belirtilerin hepsi her hastada tıpkı anda gözlemlenmese de ekseriyetle birkaçı bir ortada görülüyor. En önemli belirtiler ortasında; baş ağrısı, mide bulantısı ve kusma, yürüme zorluğu yahut yürüyüş bozuklukları, istikrar yahut uyum kaybı, artan uyku eğilimi, idrar kaçırma, görme bozukluğu, bozulmuş bilişsel maharetler, hafıza kaybı ve hafif bunama yer alıyor. Lakin hastalık ilerledikçe yürüme zorluğu, idrar kaçırma ve bilişsel meseleler olmak üzere 3 temel belirti klinik tabloya hakim oluyor: Uyum kaybı, yavaş, titrek ve istikrarsız yürüme biçimiyle karakterize olan “yürüme zorluğu” bu belirtilerden birini oluşturuyor. “Ani ve istemsiz idrar kaçırma” ikinci temel belirti olurken; hafıza sıkıntıları, dikkat eksikliği, konsantrasyon zahmeti ve zihinsel fonksiyonlarda azalma üzere “bilişsel sorunlar” da 3’üncü temel belirti ortasında yer alıyor.
Diğer nörolojik hastalıklarla karışabiliyor!
Normal Basınçlı Hidrosefali hastalığına teşhis konulmasında zahmet yaşanmasının bir diğer etkeni kimi nörolojik hastalıklarla ortak belirtilere sahip olması. Bu nedenle değerlendirmenin tecrübeli bir nöroloji yahut beyin ve hudut cerrahı uzmanı tarafından yapılması değer taşıyor. Tanı sürecinde evvel hastalığın üç ana belirtisi gözlemlenerek klinik bir kıymetlendirme ve nörolojik muayene yapılıyor. Akabinde sıvı birikimini görmek için manyetik rezonans görüntüleme (MRG) yahut bilgisayarlı tomografi (BT) kullanılıyor. Tanıdan emin olmak hedefiyle “lomber ponksiyon” prosedürüne başvurulduğunu tabir eden Beyin ve Hudut Cerrahisi Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Gökhan Acka “Bu süreçte bel bölgesinden bir iğneyle beyin omurilik sıvısı örneği alınarak basınç ölçülmektedir. Süreç sıvı basıncının da düşmesini sağladığı için hastada klinik belirtiler düzelebilir. Bu tablo uygulanacak cerrahi tedavinin başarısına işaret eder. Bu tetkiklerin kombinasyonuyla hastalığa teşhis konulmaktadır” diyor.
Genellikle cerrahi prosedürle tedavi ediliyor!
Normal Basınçlı Hidrosefali’nin tedavisi semptomların şiddetine, hastanın yaşına ve genel sıhhat durumuna nazaran planlanıyor. Tedavi çoklukla beynin omurilik sıvısının olağan deveranını sağlamak maksadıyla yapılan cerrahi formülleri içeriyor. Olağan Basınçlı Hidrosefali bulunan hastalarda uygulanan tedavilerle, yürüyüş bozukluğu, idrar kaçırma ve hafıza bozukluğu üzere yakınmalar büsbütün düzeltilebiliyor. Beyin ve Hudut Cerrahisi Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Gökhan Acka bu hastalığın tedavisinde en yaygın olarak Ventrikülo-Peritoneal Şant Cerrahisi’nin uygulandığını belirterek, kelamlarına şöyle devam ediyor: “Şant cerrahisinde ince bir tüp aracılığıyla beyin omurilik sıvısı biriktiği bölgeden alınıp karın boşluğu, kalp zarı yahut akciğer zarı üzere öbür bir yere yönlendirilmektedir. Bu prosedür beyin ventriküllerinin olağan boyutlarına dönmesine ve basıncın azalmasına katkı sağlamaktadır. Endoskopik üçüncü ventrikülostomi tekniğinde ise olağan sıvı dolanımına imkan tanıyacak bir alternatif kanal açma süreci yapılmaktadır. Böylece beyindeki omurilik sıvısı direkt bir ventrikülden (su kesesi) öbür ventriküle akar ve olağan sıvı dolanımı restore edilir. Kimi durumlarda ise ameliyat yerine şikayetleri ortadan kaldırmaya yönelik ilaç ve fizik tedavi üzere usuller kâfi gelmektedir”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
