Yanıltıcı içeriklere inanmanın farklı nedenleri olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Kişi içinde bulunduğu duyguyu pekiştirmek için doğruluğunu araştırmadan paylaşılan bilgileri destekleyebiliyor. Düşük dijital okuryazarlık düzeyi ile birlikte ilişkin olma muhtaçlığı da yanlış bilgilerin yayılmasına neden olabiliyor.” dedi. Manipülatif bilgi yayılımını önlemek için öncelikle teyit etme alışkanlığı edinmek gerektiğine vurgu yapan Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Bir hususla ilgili karşımıza çıkan birinci sıradaki içeriklere inanma alışkanlığı varsa bundan vazgeçmek ve toplumsal medyayı çok kullanmamak tavsiye edilebilir.” önerisinde bulundu.
Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, toplumu yanlış yönlendiren toplumsal medya paylaşımlarına değinerek, bu paylaşımların nasıl yayıldığına dair açıklamalarda bulundu.
Dezenformasyon, toplumsal kaos yaratmayı hedefler
Sosyal medya dolanımına giren pek çok mevzudaki paylaşımın süratlice yayıldığını ve kısa müddette toplumsal kaos tesirine neden olabildiğini belirten Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Paylaşımlar genelde iki görüşün çatışmasına hizmet ediyor. Durum ya da kişi ya onaylanıyor ya da onaylanmadığı için iptal kültürü olarak da isimlendirdiğimiz linçe maruz kalıyor.” dedi.
İçeriklerin doğruluğu teyit edilmeden süratle yayılmasının, yanlış bilgi içerdiğine dair açıklamaların yayılımı durduramamasının ve kutuplaşan kümelerin nefret telaffuzlarının, toplumsal medyanın dezenformatif tesirlerini toplumsal boyutta gözler önüne serdiğine dikkat çeken Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Dezenformasyon, kasıtlı olarak yanıltma emeli taşır, toplumsal kaos yaratma emeliyle yapıldığından makûs niyetli paylaşımlar olduğunu söyleyebiliriz. Yanlış bilgi ise, kasıtlı olmadan yapılan yanlış haberi ya da bilgi paylaşımını işaret eder. Lakin burada da yanlış olduğunu bilerek yanıltma emeliyle kasıtlı olarak paylaşım gerçekleşiyorsa dezenformasyon tesirine dönüşebilir.” biçiminde konuştu.
Olumsuz ruh hali, palavra haberlerin yayılımını artırıyor
Yanıltıcı içeriklere inanmanın his durumu ile irtibatı olduğuna değinen Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Kişi içinde bulunduğu duyguyu pekiştirmek için doğruluğunu araştırmadan paylaşılan bilgileri destekleyebiliyor. Bu durum bilhassa toplumsal kaos periyotlarında daha çok oluyor.” dedi.
Olumsuz duygusal atmosferin yayılım gösterdiği kriz periyotlarında, kasıtlı olarak ortamın daha da içinden çıkılmaz bir hal alması için çalışan geçersiz (trol) hesaplar ortaya çıktığını hatırlatan Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, şöyle devam etti:
“Bir anda uydurma bilgiler, ‘fake news’ olarak isimlendirilen palavra haberler olumsuz ruh hali de eklenerek sirkülasyona katılıyor ve bireyler galeyana gelebiliyor. Toplumsal ağların duygusal yayılıma hizmet eden istikameti vardır. Mesela; araştırmalara nazaran, olumsuz ruh hali barındıran içerikler olumluya nazaran 6 kat süratle yayılım göstererek şahısları etkiliyor. Günümüzde, zelzele, yangın, sel üzere oluşan tabiat felaketleri dezenformasyon ile birleşerek, olumsuz ruh hali yayılımı ile berbata kullanımı harekete geçiriyor. Böyle durumlarda toplumun gereksinimi olan ortak his ve niyet paylaşımı ile birliktelik kurmanın yerini toplumsal medyada kutuplaşma ve nefret söylemi alıyor. Bu da yanlış müdahalelerle birlikte felaket durumunda yapılacak önleyici faaliyetlerin gecikmesine yol açabileceği üzere felaketin boyutunun artmasına da sebebiyet verebilir.”
Hızlı haber alma isteği ‘teyit etme’ adımının es geçilmesine neden oluyor!
“Yanıltıcı içeriklere inanmanın başka bir açıklaması ise, düşük dijital okuryazarlık düzeyi ile birlikte ilişkin olma muhtaçlığıdır.” diyen Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, kişilerin bir gruba ilişkin olma gereksinimi duyması ve onaylanmak için doğruluğunu teyit etmeden paylaşılan içeriklere inanmasının ve etkileşim kurarak yayılım zincirine dahil olmasının, birebir vakitte sorunlu toplumsal medya kullanımı örneği olarak karşımıza çıktığını söyledi.
Yanıltıcı içeriklere inanmanın en çarpıcı sebebinin tahammülsüzlük olduğuna vurgu yapan Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Paylaşılan bilgilerin veya haberlerin doğruluğunu teyit etmek vakit alacağından, dijital medya okuryazarlığı düzeyi yüksek bireyler de birçok örnekte bildiğini uygulayamıyorlar. Aslında en trajik olan sebeplerden birisi de budur. Bilhassa kentsel ömürde pek çok faaliyeti gün içine sığdırmak isteyenlerin, süratlice haber alma mecrası olarak kullandığı toplumsal medyadaki bilgileri teyit etmek yerine birinci çıkan haberlere inandıkları görülüyor. Farkındalık ile tez bilgi alma muhtaçlığı birleşince teyit etme es geçilebiliyor.” formunda konuştu.
Bilgiyi teyit etme alışkanlığı edinmeliyiz!
Yanlış ya da manipülatif bilgi yayılımını önlemek için öncelikle ortaya çıkabilecek tehlikelerin farkında olmak gerektiğini lisana getiren Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Sosyal medyanın yalnızca kişisel değil büyük fotoğrafta toplumsal tesirlerinin olduğunu bilmek gerekir. Daha sonra, toplumsal kaos devirlerinde teyit etme alışkanlığını daha fazla işe katmak, trol hesaplardan korunmak için paylaşımın hangi hesaptan yapıldığına dikkat etmek, bir bahisle ilgili karşımıza çıkan birinci sıradaki içeriklere inanma alışkanlığı varsa bundan vazgeçmek ve toplumsal medyayı çok kullanmamak tavsiye edilebilir.” diyerek kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
