Bu tıp afetlerden sonra kolektif bir dehşet gelişebildiğini kaydeden Prof. Dr. Erdoğan, “Uzun vadede toplumun bir kısmında daima bir tasa halinin oluşmasına neden olabilir. Bu nedenle de bu telaşa karşı, nasıl kişisel terapiler var, bir çeşit toplumsal terapilerle bunun çözülmesi gerekiyor. Şayet biz hazırlıklı olursak o vakit bu kolektif endişe vakit içinde azalabilir.” dedi.
Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Kısmı Lideri Prof. Dr. Barış Erdoğan, 6 Şubat zelzelelerinin yıldönümü hasebiyle sarsıntıların sosyolojik tesirlerini kıymetlendirdi.
Geçen yıl beşerler daha öfkeliyken bu yıl bu durum aşılmış!
Prof. Dr. Barış Erdoğan, depremin 2. yıldönümünü münasebetiyle Hatay’da olduğunu ve birinci zelzelenin meydana geldiği gece saat 04.17’de bir anma gerçekleştiğini tabir ederek, “Geçen sene de ben buradaydım. Geçen seneye nazaran fark ne dersiniz? Bir kayıptan sonra bir yas süreci yaşanır ya, onun da aşikâr evreleri vardır. Geçen yıl beşerler daha öfkeliyken bu yıl artık bu durum daha aşılmış. Hala acılar natürel ki lakin durumun daha kabullenildiği, artık geleceğe yönelik insanların bakmaya başladığı bir havayı açıkçası sezdiğimi söyleyebilirim.” dedi.
Depremlerle, sarsıntı yönetmelikleriyle çaba edilebilir
Bu değişimi pahalandıran Prof. Dr. Barış Erdoğan, şöyle devam etti:
“Öncelikle sarsıntı dediğimiz şey bir doğal afet ve doğal afetler insanları varlıklı, yoksul ya da şu dinden, bu dinden diye ayırmıyor. Herkese karşı birebir formda davranıyor. Lakin bu doğal felaketleri bizlerin algılayışı toplumdan topluma, kültürden kültüre değiştiğini görüyoruz. Olağan bizim de Türk toplumu olarak kendimize has birtakım özelliklerimiz var ve biz de onu o haliyle algıladık ve algıladığımız biçimde bazen güzel yanları da oldu, makus yanları da oldu diyebilirim. Aslında sarsıntılarla, zelzele yönetmelikleriyle uğraş edilebilir, birtakım önlemler alınabilir. Fakat insani boyut açısından baktığımızda kimi kültürlerde ‘bize bir şey olmaz’ ya da kimi kanunları gözden kaçırmak, yapmamak, etmemek, bundan ders almamız gerektiğini bir sefer daha gördük.”
Halk kısa müddette örgütlenerek zelzele bölgelerine süratle yardım etti
Deprem sonrasında toplumsal dayanışmanın ülkede ne kadar güçlü olduğunun bir defa daha görüldüğünü kaydeden Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Sosyal bağlarımızın kuvvetli olması sayesinde, halkımızın kısa müddette örgütlenerek zelzele bölgelerine süratle yardım ettiğini gördük. Bu açıdan sevindiriciydi. Lakin natürel afetler sonrasında toplumlarda görülen birtakım meseleler da ortaya çıkıyor ya da var olan problemler daha da ön plana çıkabiliyor. Göç, işsizlik, birtakım toplumsal eşitsizliklerin ortaya çıkmış olması gibi… Lakin burada temel kıymetli olan nokta şu: Birtakım toplumlar daha kırılgandır. Bu felaketler başlarına geldiği vakit dağılırlar, masraflar lakin kimi toplumlar ise birbirlerine bağlılıkları daha güçlüyse felaketler o kırılganlığı tam bilakis çevirir, bağlar ortasını güçlendirir. Bizde bu bağların daha güçlü olduğunu açıkçası gördük. Hiç mi meseleler olmadı? Elbette ki sıkıntılar oldu. Lakin işte toplumsal dayanıklılık dediğimiz husus var. Bunun güçlü olduğuna lakin bunun daha da güçlendirilebileceğini bu zelzele, bu felaket bize gösterdi.” diye konuştu.
Biz bir sarsıntı ülkesindeyiz, hazırlıklı olmalıyız!
Bireysel ve toplumsal olarak yapılması gereken hazırlıklara da işaret eden Prof. Dr. Barış Erdoğan, şunları anlattı:
“Toplumun şuurunun arttırılması gerekiyor. Afet eğitiminin verilmesi, toplumsal dayanışma ağlarının oluşturulması gerekiyor. Toplumsal farkındalık kampanyaları yapılmalı. Burada hem kamunun hem sivil toplum kuruluşlarının oynayacağı roller kilit rolde. Bilhassa, ilkokul çağlarından itibaren çocuklar bu şuurla yetiştirilmeli. Biz bir sarsıntı ülkesindeyiz. Bu felaketi ülkemizin maalesef birçok yerlerinde bugün yaşamasak yarın tekrar yaşayacağız. Bütün bilim insanları, bilim bunu gösteriyor. Demek ki biz buna hazırlıklı olursak yaralarımız, alacağımız acılar bu kadar büyük olmayacak. Bu iki türlü. Bir; zelzele vurduğu anda evet birtakım ziyanlar olacak. Tahminen binalar ziyan görecek, insani kayıp yaşayacağız. Fakat bunları minimuma indirmek mümkün. İkincisi bu yaralardan sonra süratli bir halde toplanmak değerli. İşte toplumsal dayanıklılık derken bunu lisana getirmek istiyorum. Güçlü olmalıyız. Krizler insanları kırar, toplumları kırar, bir yaradır, bir travmadır. Lakin bundan süratli biçimde çıkabilmek de değerli bir marifettir, yetenektir. Bunun için de afet öncesi kişisel hazırlıkların yapılması çok değerli. Kişi olarak kendi güvenliğimizi, ailemiz için güvenlikleri almalıyız. Zelzele hazırlıklarımızı yapmalıyız. Hatta birinci 72 saatin uzmanlar çok değerli olduğunu söylüyorlar. Yani rastgele bir devlet ya da sivil toplum yardım olmadan birinci 72 saati geçirecek hazırlığımızı hepimiz yapmalıyız. Lakin onun ötesinde o 72 saatten sonra da işin içine toplumsal hazırlıklar giriyor. Toplumun üyelerinin bilinçlendirilmesi, altyapı projelerinin gerçekleştirilmesi, afet plan ve idarenin yapılması lakin tıpkı vakitte da bunun tatbik edilmesi için de insanların bilgilendirilmesi, her an hazırlıkların yapılması çok kıymetli.”
Afetlere hazırlıklı olursak o vakit kolektif dehşet vakit içinde azalabiliyor
Bu cins afetlerden sonra yaşananlara da dikkat çeken Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Kısa vadede gördüğümüz üzere bir göç dalgası yaşandı, yaşanıyor. Beşerler yıllardır alışık oldukları kentlerini bırakıyorlar, konutlarını bırakıyorlar. Yalnızca bıraktığınız bir konut değil, aslında yıllarca jenerasyonlar uzunluğu yarattığınız, size miras kalan bir kültürel yapıyı, dayanışma ağlarını bırakıyorsunuz. Bu beşerler üzerinde büyük bir tahribat yaratıyor ve bundan da en fazla yaşı daha büyük olanlar etkileniyor. Gençler gittikleri yerlere çok daha kolay ahenk sağlayabiliyorlar. Bazen kurumlara karşı itimat kaybı ortaya çıkabiliyor. Bu kıymetli bir sorun zira birbirimize güvenmek zorundayız. Öteki taraftan göç ya da kayıplarla bir arada ekonomik problemler, işsizliğin ortaya çıkması üzere sıkıntılar var. Bunlar tahminen kısa ve orta vadede çözülebilecek problemler. Lakin olağan ki bu zelzeleler tıpkı vakitte kolektif hafızaya da kazınıyor. Bir kolektif kaygı da vakit içinde yaratabiliyor. Uzun vadede toplumun bir kısmında daima bir telaş halinin oluşmasına neden olabilir. Bu nedenle de bu derde karşı, nasıl ferdî terapiler var, bir çeşit toplumsal terapilerle bunun çözülmesi gerekiyor. Şayet biz hazırlıklı olursak o vakit bu kolektif kaygı vakit içinde azalabilir.” biçiminde konuştu.
Afet anında bizler tek başına her şeyin üstesinden gelemeyiz!
Devletin, lokal idarelerin, toplumsal hizmetlerin, dayanak ağlarının toplumdaki tesirlerinin de altını çizen Prof. Dr. Barış Erdoğan, şöyle konuştu:
“Biz birey olarak bir yere kadar etrafımıza, kendimize yardım edebiliriz. Bizler tek başına her şeyin üstesinden gelemeyiz. Ferdi olarak ben sarsıntıya karşı ya da başka felaketlere karşı birtakım önlemlerimi alabilirim. Meskenimi düzgün yapabilirim. Çok eksiksiz bir yerde de yaşayabilirim fakat zelzele olduğu vakit şayet kaliteli su yoksa, kanalizasyon sistemi gittiyse, yemek, iaşe vesaire bir yerlere ulaşmıyorsa tek başına ben kendimi kurtaramam. Bu da şunu gösteriyor ki biz sarsıntıya yalnızca ferdî olarak değil kurumlarla birlikte katılmalıyız ve o kurumlara da itimat duymalıyız. Kurumlar da bireylere inanç duymalı. Bu karşılıklı bir etkileşim ve bağlantı. Zira itimadın olduğu yerde bütün insani bağlantılarda olduğu üzere geleceğe yönelik korkular azalır. Korkular azaldığı vakit beşerler daha özgüvenle hareket ederler, elindekini daha kolay paylaşırlar, birbirlerine daha fazla yardım ederler. Zira tasa varsa ya da endişe varsa, beşerler birçok vakit daha savunmacı olurlar, daha fazla içine kapanıyor ve bu da toplumsal dayanışma ağlarının zayıflamasına neden olur. O yüzden hepimizin birbirimize güvenmesi ve bu inancı tesis edecek ortamın bu tip felaketler meydana gelmeden evvel oluşturulması gerekiyor. Biz şayet hazırlıklıysak, birbirimize karşı inancımız varsa, kurumların karşı itimadımız varsa bu felaketler sonrası acılar çok çok daha az olur ve geleceğe karşı da çok daha ümitli bakarız.”
Medya zelzele öncesi ve sonrasında toplumu bilgilendirmeli
Medyanın oynadığı role de değinen Prof. Dr. Erdoğan, “Deprem öncesi ve sonrası toplumu bilgilendirme, farkındalık sağlama açısından çok kıymetli bir role sahip medya. Fakat bilhassa bütün felaketler sonrası haberlerin abartılı yahut yanlış verilmesi de toplumda paniğe ve gerilimin artmasına yol açabilir. O yüzden medyanın hakikat ve sağlam bilgi sağlaması kriz idaresinde değerli bir faktör. Zira medyanın vereceği rastgele bir yanlış bilgi toplumun hem moralini bozabilir hem sarsıntı ile ilgili ya da öbür felaketlerle ilgili yardım faaliyetlerinin aksamasına neden olabilir. Ana akım medyada çok büyük sorun çıkmıyor ancak toplumsal medyalar sorun yaratabiliyor. Zira buralarda hiçbir filtrelenme olmadığı için herkes istediğini istediği üzere yayabildiği için bilhassa de günümüzde yapay zeka üzere teknolojilerle düzmece imajların yaratılarak yayılması kelam konusu olabiliyor.” dedi.
Dayanışma kültürü yardımla güçleniyor
Prof. Dr. Barış Erdoğan, deprem sonrası dayanışma kültürüne işaret ederek, “Dayanışma kültürü topluluk üyelerinin birbirine yardım etmesiyle güçlenir. Bu süreç de toplumsal bağları kuvvetlendirir ve toplumun daha dirençli hale gelmesini sağlar. Lakin bu dayanışmanın devamlılığı itimat ve iş birliğine dayalı bir toplumsal yapı ile mümkün. Bu toplumsal yapıyı her gün her gün tekrar inşa etmemiz gerekiyor. Yani bir gün bile bırakmamamız gerekiyor. Şayet bunları yaparsak biz felaketlere karşı, sarsıntılara karşı çok daha toplumsal dayanıklılığı güçlü bir toplum olarak, millet olarak yolumuza devam ederiz.” halinde kelamlarına son verdi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
