Akciğer kanseri hem ülkemizde hem de dünyada en sık görülen ve en fazla hayat kaybına neden olan kanser çeşidi olarak kıymetini koruyor. Artan çevresel risk faktörleri, sigara kullanımı ve geç belirti vermesi nedeniyle hastalık toplum sıhhati açısından kritik bir pozisyonda bulunuyor. 2025 yılında teşhis ve tedavide yaşanan gelişmeler ise pek çok hasta için yeni bir umut devrinin başlangıcını işaret ediyor. Memorial Göztepe Hastanesi Kanser Merkezi Lideri Prof. Dr. Mustafa Özdoğan, “17 Kasım Dünya Akciğer Kanseri Günü” kapsamında hastalıkla ilgili aktüel dataları ve yeni tedavi yaklaşımlarını paylaştı.
Her yıl 2.5 milyon kişi akciğer kanserine yakalanıyor
Akciğer kanseri, dünya genelinde hala en sık görülen ve en çok can kaybına neden olan kanser cinsidir. 2022 yılı bilgilerine nazaran her yıl dünyada yaklaşık 2.5 milyon kişi bu hastalığa yakalanmakta ve bu, tüm kanser hadiselerinin yüzde 12’sine denk gelmektedir. Birebir yıl içinde ise 1.8 milyon kişi akciğer kanseri nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Bu da kansere bağlı ömür kayıplarının neredeyse beşte birinin tek başına bu hastalıktan kaynaklandığını ortaya koymaktadır.
Ülkemizde her yıl 41 bin yeni vaka
Ülkemizde de tablo dünya ile paralellik göstermektedir. 2022 bilgilerine nazaran ülkemizde her yıl yaklaşık 41 bin yeni akciğer kanseri olayı tespit edildi ve akciğer kanseri Türkiye’de en sık görülen kanser pozisyonunda. Tıpkı yıl 38 bin 500 kişi bu hastalık nedeniyle hayatını yitirdi. Yani ülkemizde kansere bağlı her üç mevtten biri akciğer kanserinden kaynaklanmaktadır.
Çevresel faktörler genetikten çok daha baskın
Genetik yatkınlık birtakım bireylerde değerli rol oynasa da toplam risk durumuna bakıldığında çevresel faktörler çok daha baskın durumdadır. Akciğer kanserinin artık çoğunlukla çevresel nedenlerle ortaya çıktığı söylenebilir.
- Sigara: Olayların yaklaşık yüzde 70’i sigaraya bağlı
- Hava kirliliği: PM2.5 her 10 µg arttığında mevt riski yüzde 8 artıyor
- Radon gazı: Sigara içmeyenlerde en değerli risk faktörü
- Mesleki maruziyetler: Asbest, silika, dizel egzozu, kaynak dumanı
- Pasif içicilik
- Geçmişte akciğer hastalığı hikayesi olması
Kadınlarda neden akciğer kanseri artıyor?
Erkeklerde yeni olay sayısı son yıllarda azalma eğilimindeyken, bayanlarda dikkat cazip bir artış kelam konusu. Bayanlarda bilhassa “adenokarsinom” ismi verilen alt tip daha sık görülmekte ve bu tip, hiç sigara içmemiş şahıslarda görülen akciğer kanserlerinin büyük kısmını oluşturmaktadır.
Akciğer kanseri erkeklerde daha sık görülse de bayanlardaki artışın da önemsenmesi gerekmektedir. Artan sigara kullanımı, konut içi duman ve yemek buharı, odun yahut kömür sobası dumanı, pasif içicilik, hormonların hücresel dönüşüme tesiri, genetik yatkınlıkların çevresel faktörlerle birleşmesi bunun en kıymetli nedenleri ortasındadır. Hülasa bayanlar hiç sigara içmeseler bile akciğer kanserine yakalanma riskleri erkeklere nazaran bir ölçü daha yüksek olmaktadır.
E-sigara zararsız değil!
Elektronik sigaraların ise sanıldığı kadar pak olmadığının bilinmesi gerekmektedir. 2025’te yapılan geniş tahlillerde e-sigara kullanan bireylerde kanserle alakalı biyobelirteçlerin yükseldiği tespit edilmiştir. Nikotin bağımlılık yapmakta ve gençlerde klâsik sigaraya başlama oranını 3 kat artırmaktadır. Akciğer kanserinin yaklaşık yüzde 70’i sigaradan kaynaklanmaktadır. Sigarayı büsbütün hayatımızdan çıkardığımızda, akciğer kanseri neredeyse yok olacak denilebilir.
Akciğer kanserinde erken teşhis için bu belirtileri önemseyin!
Özellikle 40 yaş üzeri ve sigara içen bireylerde nizamlı denetimler değerlidir. 50 yaş üzeri ve sigara içmiş bireylerde yıllık düşük doz akciğer tomografisi taraması erken teşhis sağlar. Akciğer kanseri birçok vakit uzun müddet belirti vermeden ilerleyebilir. Tekrar de bu ikaz işaretleri ciddiye alınmalıdır:
- Geçmeyen öksürük
- Kanlı balgam
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- İştahsızlık, kilo kaybı
- Ses kısıklığı
- Tekrarlayan zatürre
Akciğer kanserinde tedavi yaklaşımlarını değiştiren yıl 2025
2025, akciğer kanseri tedavisinde değerli gelişmelerin yaşandığı bir yıl oldu. Gayeye yönelik tedavilerde taletrectinib, ROS1 olumlu ve beyne yayılmış hastalarda tesirli sonuçlar verirken; datopotamab deruxtecan EGFR mutasyonlu hastalarda tümör hücrelerini direkt gaye alan yapısıyla daha az yan tesirle yüksek muvaffakiyet sağladı. İmmünoterapi, artık sırf ileri evre hastalarda değil, ameliyat öncesi ve sonrası devirde de kullanılmaya başlanarak tedavi sürecinde yeni bir standart haline geldi.
Cerrahi alanda kapalı sistem VATS tekniğinin yaygınlaşması, hastalara daha süratli düzgünleşme ve daha az ağrı avantajı sundu. Teşhiste kıymet kazanan sıvı biyopsi testleri, kanda dolaşan tümör DNA’sını tespit ederek hastalığın tekrarlamasını çok daha erken belirleme imkânı sağladı. Yıllardır hudutlu seçeneklerin bulunduğu küçük hücreli akciğer kanserinde ise tarlatamab isimli ilaç, daha evvel tedavi seçeneği kalmamış hastalarda bile tümörü küçülterek dikkat cazibeli bir ilerleme sundu.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
