Antalya Büyükşehir Belediyesi’nce gerçekleştirilen 61. Milletlerarası Antalya Altın Portakal Sinema Şenliği, seyircilerle sinema takımlarını bir ortaya getirerek sinema ruhunu beslemeye devam ediyor.
Festival kapsamında 7 Ekim’de birinci buluşmalar yaşandı; belgeselden kısa sinemaya, birinci sinemadan usta işi örneklere, yerli- yabancı dokuz imal, takımlarının de iştirakiyle seyirci karşısına çıktı.
“Henüz çekmediğimiz sahneyi kahvede birebir yaşadım”
Festivalde 7 Ekim Pazartesi günü Ulusal Uzun Metraj Yarışması’ndan iki sinema takımı, gösterim sonrası seyircilerin sorularını cevapladı. “Mukadderat” sinemasının, AKM Aspendos salonunda, uzun mühlet ayakta alkışlanan, gösteriminin akabinde gerçekleşen söyleşisine; senarist Erdi Işık, direktör Nadim Güç, üretimci Rodi Kayım, sanat yönetmeni Güler Başar ve oyuncular Parıltı Sürer, Osman Sonant, Hoş Sultan Saldamlı ve Cem Zeynel Kılıç katıldı. Eşini kaybettikten sonra yine evlenme isteği, çocuklarının itirazlarına takılsa da kararından dönmeyen, üstüne bir de iş hayatına atılan Sultan’ın hikayesini anlatan sinemanın senaristi Erdi Işık; kıssayı kendi hayatından kurduğunu söyledi: “Ben Cideliyim; sinemadaki tüm karakterler benim ailem ve komşularım. Sinemadaki hanife karakteri, bana çocukluğumda bakan Fevziye abla. Bu sineması izlemeyi çok istiyor, bir sonraki gayem Fevziye ablaya bu sineması izletebilmek” Sinemanın başrolüne hayat veren usta oyuncu Işık Sürer de sinemada en çok ‘kadının, kendini bulmasının güzeline gittiği’ni lisana getirdi. Direktör Nadim Güç, “Böyle bir ülkede bir bayanı öyküsünü anlatmak çok sıkıntı. Zira anlattığınız kıssa bir ütopya oluyor, oraya ulaşmaya çalışıyoruz. Umarım bunu gerçek hayatta da görebiliriz” derken oyuncu Osman Sonant, sinema çalışmaları sırasında başından geçen farklı bir anekdotu paylaştı: “Kahvede otururken ardımdaki masada dört erkek, kız kardeşe mirastan hisse verip vermeme problemini konuşuyordu. Biz daha bununla ilgili sahneyi çekmemiştik ve ben o ana kadar ‘bazı şeyleri karikatürize mi ediyoruz?’ diye sorguluyordum lakin Cide’ye gidince az bile kaldığımızı söyleyebilirim”
“Kadın sorunu gündemimiz olmaya devam edecek”
Günün bir başka Ulusal Müsabaka sineması, “Hatırladığım Ağaçlar”dı. Senarist- direktör Erhan Tuncer ile oyuncular İştar Gökseven, Hande Doğandemir ve Fazilet Kaynarca, gösterimin akabinde AKM Aspendos salonundaki söyleşiye katıldı. Karnındaki bebeğiyle hayatına son vermeyi düşünen genç bir bayanın, hayattan çoktan vazgeçmiş bir baba ve oğul aracılığıyla hayatla tekrar bağ kurması üzere sıkıntı bir kıssayı omuzlayan sinemanın ortaya çıkış seyahatini, Tuncer anlattı: “Eşimle meşhur akşam sohbetlermizden ortaya çıkan küçük bir aile anekdotu, Süha Tuğtepe isimli bir şairin kitabıyla tanışıp ‘Mavi Valiz’ şiirini okumam ve değerli kızım Eylül’ün, sinemanın ismini koymasıyla gelişen bir süreç” Oyunculardan Fazilet Kaynarca ise sinemadaki üzere bir durumu hayatında deneyim ettiğini söyleyerek buna dair yorumunu paylaştı: “Açıkçası benim de başıma en yakın arkadaşımın intiharı üzere bir durum geldi. Beşerler hayata karşı gücünün yetmediği yerde, artık hayatla çaba edemediği yerde hayattan vazgeçiyolar. Bazen sanıldığı üzere, güçlü oldukları için vazgeçmiyorlar birçok zaman” Duygusal olarak sinemaya hazırlanmanın uzun vakit aldığını ve sıkıntı olduğunu lisana getiren oyuncu Hande Doğandemir de “Çok şahit olduğumuz bayan probleminden biri, Bahar’ın kıssası. Tahminen hepinize çok tanıdık -ya da umarım değildir- lakin en büyük sorunlarımızdan biri. Şu anda da gündemimiz ve gündemimiz olmaya devam edecek”
“Hayat ağır yaşanmıyor; bir sürü gömülü şey üstünde eğleniyoruz”
Yarışma dışında Ulusal Özel Gösterim programı kapsamındaki “Bildiğin Üzere Değil” sineması grubu de bugün seyircileriyle buluştu. AKM Aspendos salonundaki gösterimin akabinde direktör Vuslat Saraçoğlu ve üretimci Can Ünlü ile oyuncular Serdar Orçin ve Alican Yücesoy seyircilerin sorularını cevapladı. Babalarının gizemli mevti sonrası, memleketlerinde bir ortaya gelen, 30’larını geçmiş üç kardeşin daima değişip dönüşen münasebetlerini anlatan sinema için Saraçoğlu şunları söyledi: “En başta finali aşikardı. Bilhassa öncesini eğlenceli kurmak istedim zira bu biçim bahislerin çok dramatize anlatılmasından hoşlanmıyorum. O denli olunca aşınıyor hatta bazen suistimal edilmiş üzere geliyor. Bir de hayatta bence yakınlarımız hakkında bilmediğimiz çok şey var lakin hayat o denli ağır yaşanmıyor; bir sürü şey gömülü oluyor lakin üstünde biz eğleniyor oluyoruz” Oyuncu Serdar Orçin ise “Dört kardeşli bir ailenin çocuğuyum, o bünyeyi çok yeterli tanıyorum. Burada izleyip de sinemadaki kardeşler ortasındaki rastgele bir ânın dokunmadığı insan yoktur ancak. Bu sahiciliği, biraz da oyunculuk ve senaryo etkisi” diye konuştu.
Kadın, bayanın yurdudur
Ulusal Özel Gösterim programındaki “Kayıtsız” grubu de AKM Perge salonundaki gösterimin akabinde seyirci karşısındaydı. Senarist- direktör Hasret Çıngırlar, görüntü yönetmeni Vedat Oyan, oyuncular Tülay Günal, Nesteren Mazal ve İstek Sönmez, seyircilerden gelen soruları cevapladı. İran’ın ünlü bayan şairi Füruğ Ferruhzad’ı oynamak için Avrupa’dan Türkiye’ye dönen bir karakterin olduğu sinemanın ortaya çıkışı için direktör, birinci elden Füruğ’a işaret etti: “Ben esasen Füruğ Ferruhzad hayranıyım, şiirlerinden olduğunca beslendim. Hem edebî manada hem de sinema manasında -çok fazla sinema yapmadı aslında lakin yaptığı sinemalar hâlâ örnek niteliğinde- ve dünya görüşü olarak hayranıyım. Bayan, bayanın yurdudur kelamına inanmak isteyen biri olarak bu dayanışma içerisinde oldum” Direktörün bıraktığı yerden bahse devam eden oyuncu Mazal’sa kendi bakış açısını şöyle anlattı: “Biz projeye başladığımız vakit İran’da bayan özgürlük haraketli olmamıştı. Zaten bu proje birinci geldiğinde ben çok şaşırmıştım; bir Türk muharrir ve direktör, İran’daki şair, muharrir ve sinemacının tesirini nasıl gösterecek, diye ve çok keyifli olmuştum. İran’daki bayanlar zati savaşmaya çalışıyorlar yıllardır fakat umarım istedikleri özgürlüğe erişecekler yakında” Sinemanın seçtiği tiyatral anlatım üzerine gelen bir soruyu ise Sönmez şu halde yanıtlandırdı: “Bu bayan somon fabrikasında çalışsaydı somon görecektik. Mesleği oyunculuk olan bir bayanın öyküsü de biraz daha tiyatral. Bir bakıma kendi sürgününe karar vermiş bir bayan bu, İstanbul’dan uzaklaşmış, kendi sürgününe karar vermiş, hayata mesleği üzerinden tutunmaya çalışıyor. Aslında daha büyük işler yapabilecekken çocuğun eğitimiyle ilgileniyor mesela. Bence bazen bir hikayeyi anlattığımız vakit, hikayenin gerçekliğini sağlamak için, seyircinin sıkılıp sıkılmayacağını çok umursamamalıyız. Anlattığımız dünyayı kurmak için bazen hayat ne kadar sıkıcıysa sinemanın de o sıkıcılığın gölgesinde gezmesi gerekiyor.
Festivalde günün, grup iştirakiyle, gösterim yapan öbür iki sinemasıysa Belgesel Ulusal Özel Gösterim programındaydı: Engin Deniz Atlı’nın yönettiği “Trakyalı Amazonlar” ve Zeynep Bayraktutan’la Gökhan Kasapoğlu’nun yönettiği “Ölümsüz Olan Yalnızca Sevgidir”
“Tunç Başaran kendi belgeselini de adeta kendisi çekti”
Türk sinemasının en çalışkan direktörlerinden Tunç Başaran anısına hazırlanan “Ölümsüz Olan Yalnızca Sevgi”dir belgeseli, Tunç’un hem her vakit sevgiyi odak alan mesleğine hem de sevgiyle örülmüş şahsî hayatına yöneltiyor objektifi. Gösterimin akabinde AKM Perge salonundaki söyleşiye; direktörler Zeynep Bayraktutan ile Gökhan Kasapoğlu, üretimci Pelin Onat ve Tunç Başaran’ın kardeşi Meriç Başaran katıldı. “Defalarca Altın Portakal almış bir yönetmeni anlatan sinemayla Altın Portakal’da olmak bir gurur” diyen Zeynep Bayraktutan, projenin ortaya çıkışını şöyle anlattı: “Uçurtmayı Vurmasınlar’ı izlediğimde Tunç Başaran ismi dikkatimi çekmişti. Sonrasında da daima en sevdiğim direktör diye anmıştım. Yıllar sonra Bandırma’ya taşındım ve onun da Bandırma’da yaşadığını öğrenince inanamadım, o heyecanla tanışmaya gittim. Çok yakın dost olduk. Bir gün bana, ‘Zeynep, kitabımı yazmanı istiyorum. En yeterli sen yazarsın ve vefatımdan başla, olur mu?’ dedi ve o konuşmadan iki ay sonra kendisini kaybettik. Sonra Gökhan, Sevinç abla ve Pelin; daima birlikte dedik ki bu belgeseli yapalım” Kasapoğlu ise kendi perspektifinden süreci şu sözlerle lisana getirdi: “Ben fotoğraf kökenliyim, bana sinemayı sevdiren, Tunç hocadır. Tanıştığımızda bana bir arkadaşı üzere yaklaştı ve beni önemli manada motive etti, projemi bitirmeme yardımcı oldu. Son günlerine hakikat, aslında kendi belgeselini kendisi çekti. Zeynep hocamla diyalogları üzerinden ‘hadi bu kitabı yazalım’ dedik. Bana ‘belgeselimi çekeceksin, bırakma’ dedi; vefat etmeden bir gün evvel. Yani dediğim üzere aslında kendisi senaryosunu, belgeselini bize yetiştirerek, inanarak aslında bu pozisyona kadar da kendisi getirdi”
“Mücadele eden, başaran bayanların gerçek hikayesi”
Günün Özel Gösterim yapan bir öbür belgeseli, Engin Deniz Atlı’nın yönettiği “Trakyalı Amazonlar”dı. AKM Perge salonundaki gösterimin akabinde gerçekleşen söyleşiye; direktör Engin Deniz Atlı, üretimci Sema Fener ve görüntü yönetmeni Çapan Özçelik katıldı. Kendisinin de Trakyalı olduğunu, hasebiyle çok güzel bildiği bir öykünün peşine düştüğünü söyleyen Atlı, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Filmde gördüğünüz köylerin hepsinde çocukluğum, o yüzden çok keyifliydi bu sineması yapmak. Lakin şu an benim için çok daha fazla kıymet kazandı; zira şu an gündemde olan haberleri görünce ve bu sineması, bunların üzerine izleyince bu hoş örnekleri görmek, en azından hâlâ hayatta olan, uğraşa devam eden, başarmış bayanları görmek, biraz da olsa âlâ hissettirdi. O yüzden bence bu gündemle birlikte sinema, yeni bir mana kazandı” Özçelik de “Biz oradaki bayanlarla dertleştik, onların sıkıntısını de size anlattık. Hepsinin kendi içinde bir uğraşı var, onu bir nebze size aktarabildiysek ne memnun bize” diye konuştu.
Dünyaca ünlü tabiplerin dünya prömiyeri
Dünyada birinci defa gerçekleştirilerek tıp literatürüne giren, ‘kadavradan alınarak yapılan birinci rahim nakli’ ve sonrasında doğan bebeğin gerisindeki iki isim; Prof. Ömer ve Özlenen Özkan’ın hikayesini anlatan “Altın Eller” de dünya prömiyerini yaparak seyirciyle buluştu. Ulusal Belgesel Yarışma’da yer alan sinemanın, AKM Perge salonundaki gösteriminin akabinde Prof. Ömer ve Özlenen Özkan ile direktör Sevgi Hischhauser, seyircilerin sorularını cevapladı. Birinci kelamı alan Prof. Ömer Özkan, samimi bir açıklamada bulunarak “Şu ortamı hiç düşünmemiştim; amatör olarak sık sık yaptığımız hastane tanıtımlarından biri üzere düşünmüştüm. Buraya kocaman bir grupla geldik, birinci sefer bu kadar büyük bir aktiflikte bulunuyoruz” dedi. Direktör Hirschhaeuser ise projenin kendisi için değerini şöyle anlattı: “Dünyanın tanıdığı, Türkiye’nin onuru, iki kıymetli hekim! Herkes onlarla sinema çekmek için yarışa girmişti! O sırada ben Sırbistan’daydım, birinci sinemamın tanıtımında. Onlara ulaşmanın çok güç olduğunu düşündüğüm günlerde kendimi anlattım, bir şenlik sineması yapmak istediğimi söyledim ve ikisi de beni dinledi. O kadar talep içinde bağımsız bir sinemacı olarak projeyi bana emanet etmeleri çok gururlandırdı. Bu talihi verdikleri için teşekkür ediyorum”
“Bu sinema çaresizlikten ve zulümden ortaya çıktı”
Sınırlardan Sınırsızlığa kısmında dünya prömiyerini yapan “Sesimi Duyan Var mı?” (Is Anyone Alive) belgeselinin yönetmeni Ömer El-emevî de Cinetime (2.Salon) ÖzdilekPark Antalya Kepez salonundaki gösterimin akabinde seyircilerin sorularını cevapladı. El-emevî, sinema hakkında şunları söyledi:
“Gazzeli bir sinemacıyım. Şu an burada olmak büyük bir onur. Bize sinemamızı gösterme ve öykümüze anlatma fırsatı tanıdığı için şenliğe teşekkür etmek istiyorum. Gazelli biri olarak bu sinema benim için çok özel bir mana taşıyor. Ailem, annem babam ve sevdiklerim hala Gazze’de yaşıyor. Her gün hayatta kalma çabası veriyorlar. Bugün 7 Ekim, savaşın birinci yıldönümü ve yalnızca bir yılda on binlerce günahsızın canı alındı. Buna uluslarası gazetecileri, sanatkarları ve sinema yapımcılarına dahil edebilirsiniz.
Filistinli sinemacılar olarak sinema çekmek bizim için yalnızca sanat kısmı değil birebir vakitte bir direniş yolu. Bu, gerçekleri duyurmamızı sağlıyor ve sesimizin silinmesine karşı bir çaba. Bu sinema, çaresizlikten ve zulümden ortaya çıktı. Tıpkı vakitte direnen insanları onurlandırma emeliyle çekildi. Bu sinemada kurgu yok, her şey gerçek”
Agniezska Holland’ı, Türkiye’deki Suriyeli imalcisi anlattı
Yine tıpkı başlık altında seyirciyle buluşan bir öteki üretimse Polonya sinemasının ‘kraliçe’si Agniezska Holland imzalı “Yeşil Hudut”/ Green Border oldu. Polonya- Belarus ortasındaki kelamda yeşil huduttan Avrupa Birliği’ne ulaşmaya çalışan Ortadoğu ve Afrikalı mültecileri mevzu alan film için, yönetmeni şu tabirleri kullanıyor: Çağdaş vakitlerin tüm zorluklarıyla yüzleşmek için büyük bir hayal gücü ve cüret gerektiren bir dünyada yaşıyoruz. Toplumsal medya ihtilali ve yapay zeka, gerçek seslerin duyulmasını giderek daha da zorlaştırdı. Bana nazaran şayet kişi, o ses için savaşmazsa, şayet kişi, bizi dramatik seçimlerin önüne koyan kıymetli, acı verici, bazen çözülemeyen sıkıntılar hakkında sorular sormak için savaşmazsa sanatla uğraşmanın bir manası yok. Polonya-Belarus hududunda yaşanan durum tam olarak budur.
Filmin, Paribu Cineverse 8 Migros AVM Konyaaltı’ndaki gösteriminin akabinde sinemanın yapımcılarından Emir Külal Haznevi, seyircilerin sorularını cevapladı. Haznevî, birinci olarak üretime nasıl dahil olduğunu anlattı: “Suriye’de doğdum, 1 yaşından beri İstanbul’da yaşıyorum. Bütün eğitimimi burada aldım fakat ailem Suriye’de ve savaştan hayli fazla etkilendik. Mike Downey ile bir arada daha evvel bir iki sinema yapmıştık. Agnieszka Holland’ın bu türlü bir projesi olduğunu söyledi ve bilhassa Suriyeli olan, bu kültürü uygun bilen, bu savaştan etkilenmiş beşerlerle ilgili çalışan bir üretimci istediğini söyledi. Ben biraz uzaklıklı yaklaştım zira Avrupalı birisinin bu kıssayı anlatmasından hoşlanmadım başta açıkçası fakat sonra senaryoyu okuyunca direktörün ve grubun işi ne kadar sahiplendiğini, ne kadar araştırdığını görünce dahil olmak istedim”
“Mültecilere karşı hakikat hal ne olmalı? Direktör bu hususta ne düşünüyor?” biçimindeki bir soruyu, Haznevî şöyle cevapladı: “O şöyle anlattı: 1982’de Avrupa Avrupa diye bir sinema yaptım. İsimde iki defa Avrupa geçiyor; zira bir Avrupa, bizim hayal ettiğimiz, o bütün gelişmişliğin simgesi olan Avrupa’ydı. İkinci Avrupa da bütün ikiyüzlülükleri barındıran, savaş tarihinde en fazla insanlık kabahatini işlemiş olan kıtaya ilişkin bir Avrupa’ydı. Ve 40 sene sonra tekrar misal şeyleri yaşıyoruz. Holland’ın en fazla sorun olarak gördüğü şey şuydu; neden savaşta mağdur olan insanları birbirinden ayırıyoruz? Direktörün temel itirazı şu aslında; yalnızca renkli gözlü oldukları için mi Ukraynalılar bu kadar kabul edilir formda alınıyor? Zira hiçbir sivilin hatası yok”
Çekimler sürecinde takımın yaşadığı zorluklardan kelam etmesi istendiğinde Haznevî, yalnızca lojistij sorunlar yaşadıklarını belirtti. Bunun haricinde bilhassa kültürel tasvirlere, Hollywood’un bilakis, azamî dikkat edildiğini lisana getirerek “Yönetmenin sıkıntıyı bu kadar insancıl biçimde ele almasına evvel şaşırdım sonra kendisini çok takdir ettim” diye konuştu.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
