Ege Üniversitesi ve Aksaray Üniversitesinden bilim insanları Mersin’in Anamur ilçesinde keşfedilen yeni bir aykırı lale cinsini bilim dünyasına tanıttı.
Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Botanik Anabilim Kolu öğretim üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Mersin’in Anamur ilçesinde yeni bir karşıt lale tipi keşfettiklerini söyledi. Bitkinin, Anamur’da yaşayan coğrafya öğretmeni Nevzat Çağlar tarafından keşfedildiğini söyleyen Prof. Dr. Hasan Yıldırım, “Bitki, Anamur’un yaylalarında 1700 -1800 metre rakımlarda keşfedildi. Nevzat Çağlar’ın bir toplumsal medya kümesine yüklediği bitkinin fotoğrafı dikkatimi çekti ve yeni bir cins olabileceği kuşkusuyla kendisiyle irtibata geçtim. Bu süreçte Türkiye’de zıt lale uzmanı olan Aksaray Üniversitesi Biyoloji Kısmı öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehtap Tekşen’e danıştım ve tıbbın yeni olabileceği konusunda hem fikir olduk. İki üniversite akademisyenleri olarak ortak bir çalışma yürütmeye karar verdik” dedi.
Anamur lalesinin literatüre kazandırılma sürecini anlatan Prof. Dr. Yıldırım, “Çiçeklenme periyodunda ayrıntılı fotoğraflar ve yeteri kadar bitki örneği toplanması için Nevzat Çağlar saha çalışmaları gerçekleştirdi. Çalışma için toplanan bitki örnekleri, incelenmek üzere hususun uzmanı Prof. Dr. Mehtap Tekşen’e yollandı. Yapılan keşfedilen bu karşıt lalenin yeni bir tıp olduğu sonucuna varıldı. İki üniversitenin akademisyenleri tarafından yazılan bilimsel makalede bu cinsin Fritillaria ozdemir-elmasii (haslâle), Fritillaria bithynica (delilâle) ve Fritillaria elwesii (sürmelilâle) cinslerine morfolojik olarak birtakım benzerliklerinden ötürü karşılaştırıldı. Benimle birlikte, Prof. Dr. Mehtap Tekşen ve doktora öğrencisi Aşkın Hikaye Çimen tarafında gerçekleştirilen detaylı taksonomik çalışmalar sonucunda makalesi hazırlandı. Yeni tıbbın öteki tiplerden çiçek rengi, çiçek iç organları, tohum morfolojisi ve yapraklarının yapısı ile farklılıklar gösterdiği ve bu farklarla ayrıldığı vurgulandı. Sonuçta makalemiz, Taksonomik Botanik topluluğunun kıymetli bilimsel mecmualarından olan ‘Annales Botanici Fennicii’ mecmuasında sürece alındı ve yayınlandı. Bitkiyi birinci keşfeden Nevzat Çağlar’ın onuruna, Fritillaria nevzatcaglari (Anamur Lalesi) ismiyle bilim dünyasına tanıtıldı ve Türkiye Bitki Florasına kazandırıldı” diye konuştu.
“Dünyada en fazla aykırı lale tipi Türkiye’de”
Türün özelliklerinden bahseden Prof. Dr. Yıldırım, “Ters lale (Fritillaria) cinsi Kuzey Yarımküre’de dağılım gösteren, yaklaşık 160–170 cinse sahip bir cinstir. Bu cinsin üç kıymetli çeşitlilik merkezi bulunur. Bunlardan biri Kaliforniya’ya 21 cins, başkası Çin 24 çeşit ve üçüncüsü ise Güney Batı Asya – Doğu Akdeniz’dir. Üçüncü çeşitlilik merkezinde en kıymetli alanlar Türkiye’de 52 tıp, Yunanistan’da 26 çeşit ve İran’da 18 tıp bulunmaktadır. Bu bağlamda dünyada en fazla zıt lale çeşidinin Türkiye’de mevcut olduğu görülmektedir. Anamur lalesinin keşfi ile birlikte Türkiye’ de aykırı lale tipi sayısı 52’ye çıkmıştır. Bu cinsle ülkemiz için endemik olan zıt lale sayısı ise 29’a yükselmiştir. Oransal olarak ülkemizde aksi lale endemizm oranı yüzde 55.8’e çıkmıştır. Anamur lalesinin yayılış gösterdiği alanda bilhassa ağır bir domuz tahribatı bulunmaktadır. Bitkinin soğanları ile beslenen domuzların yanı sıra alanda çok fazla hayvan otlatılması nedeniyle bitkinin önemli bir muhafaza planlamasına gereksinimi vardır” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
