Anadolu âşıklık geleneğinin en kıymetli temsilcilerinden olan Halk Ozanı Aşık Veysel’in vefatının 50’nci yıl dönümü, UNESCO tarafından anma ve kutlama yıl dönümleri programına alındı. Ayrıyeten, Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile 2023 yılının “Âşık Veysel Yılı” olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın himayelerinde ulusal ve milletlerarası etkinliklerle anılması kararlaştırıldı. Veysel, UNESCO’ya üye olan 193 ülkede pek çok aktiflik ile anıldı. Ege Üniversitesi (EÜ) Edebiyat Fakültesi Türk Lisanı ve Edebiyatı Kısmı Halk Bilimi Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Selami Fedakar, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı Sanatçı Öğr. Gör. Süleyman Şenel ve Veysel’in torunu Nazender Süzer Gökçe, onun hayatı, yapıtları ve dünya görüşü hakkında bilgiler verdi.
Aşık Veysel ve aşıklık geleneğini anlatan Prof. Dr. Selami Fedakar “Âşıkların, geleneğin kabulleri çerçevesinde âşıklığa başlamaları ve yetişmeleri için usta çırak ilgisi içinde bir eğitim süreci gerekir. Bu gelenek çerçevesinde tasavvuf kanısı, İslam tarihi, evliya menkıbeleri, Türk kelamlı geleneğinde kullanılan motifler üzere bahisler hakkında bilgi edinirler. Lisan, sanat ve anlatım bakımından da kendilerini yetiştirirler. Lakin günümüze yakın devirlerde usta çırak bağı epey zayıflamış ve neredeyse yok denecek kadar azalmıştır.
Âşık Veysel’e bu istikametiyle bakıldığında tam manasıyla bir usta-çırak alakası içinde yetişmediğini söylemek mümkündür. Âşık Veysel, sistematik bir usta çırak eğitimi almamış olsa da onun yetişmesinde iki ismin tesirli olduğu bilinmektedir. Bunlar, birinci olarak Molla Hüseyin ve bilhassa de Camşıhlı Ali Ağa’dır. Ayrıyeten şunu da belirtmek gerekir, onu saz çalmaya birinci yönlendiren bu ustalarla birinci tanıştıran kişi babasıdır. Veysel, pek çok şairden de etkilenmiş vakitle bunların şiirlerini usta malı olarak söylemeye başlamıştır. Ayrıyeten, Aşık Veysel’in ismi bilinen bir çırağı yoktur ama O, kendisinden sonra gelen pek çok aşığı etkilemiştir” dedi.
“Aşıklık, gönül gözünün süzgecinden dünyayı görebilmektir”
Diğer halk ozanları ile Aşık Veysel ortasındaki farkları ortaya koyan Prof. Dr. Fedakar, “Her âşığı bağlı bulunduğu köklerden, kültürel yapıdan ve dünya görüşünden bağımsız olarak düşünmek mümkün değildir. Âşık Veysel de bu âşıklar üzere kökleri âşıklık geleneğinden beslenmiş, dünya görüşünü, içinde yaşadığı toplumun dünya görüşü ile şekillenmiştir. Ama Âşık Veysel, kişisel yeteneği, toplumu ve hayatı algılama hali ile elbette ki öbür âşıklardan ayrılmaktadır. Âşıklık biraz da gönül gözünün süzgecinden dünyayı ve kâinatı görmektir. Âşık Veysel bunu başarabilmiş aşıklarımızdandır” diye konuştu.
Prof. Dr. Fedakar, Aşık Veysel’in, “Uzun İnce Bir Yoldayım” ve “Tabiattan Cümle Beden” isimli yapıtlarına değinerek, “Bu eserler, Türk tasavvufunun, diyar diyar gezen âşık tipinin, dünya malına değer vermeyen bir geleneğin temsilcisi olan âşıkların dünyayı iki kapılı bir han üzere görmesinin âdeta bir özeti üzeredir. Han nasıl süreksiz bir yer olarak değerlendiriliyorsa, âşıklar için de bu dünya mal-mülk hırsına düşmeye değmeyecek bir yerdir. ‘Bütün vücutlar topraktandır’ diyerek İslami anlayıştaki tüm insanların balçıktan yaratıldığını hatırlatmakta ve herkesin yaratılış itibariyle eşit olduğunu söylemektedir. Veysel’in hayat görüşünde kimsenin kimseye karşı üstünlük sahibi olmadığı, dünyadaki tek gerçeğin mevt olduğu, devranın dönüp vaktin geçeceği kanıları hâkimdir” dedi.
“Gönül gözü ile gören halk ozanı”
Aşık Veysel’in yapıtlarında beslendiği ögelere değinen Öğr. Gör. Süleyman Şenel, “Aşık Veysel, yapıtlarında kendi tabiatından beslenmiştir. Uygun insan, hoş insan ve birlik beraberlik duygusu her daim yapıtlarında görülmektedir. Her daim okuldan bahsetmiştir. Mesela Köy Enstitüsü gençlerini incelemiştir. Onlarla yarınları inşa etmiş, onları gönül gözüyle görmüştür. Öğrencilerin yarınlara yapacağı katkıları görmüştür. Eğitime her daim değer vermiştir. Lakin en değerlisi Atatürk ihtilallerini daima kılacak birtakım sembollerden de geri kalmamıştır. Aşık Veysel’in Atatürk sevgisi, yalnızca bir önder sevgisi değil, Ulusal Mücadele’nin güç koşullarla ortaya çıktığı, toplumun ardında bir var olma uğraşının yarattığı bir sevgidir” dedi.
Öğr. Gör. Şenel, “Plakları, radyo programları ve gezintileri ile birlikte Aşık Veysel artık toplum içerisinde öne çıkan bir bedel haline gelmiştir. Aşık Veysel unutmayan bir hafızadır. Kendisinin öğrendiği her şeyi aktarmıştır. Mesela halk müziği yayıncılığının öncüsü Sadi Yaver Ataman’ın Aşık Veysel ile ilgili anlattığı pek çok hatıra vardır. Birinci halk müziği programlarına çıkan şahıslardan biri de Aşık Veysel olmuştur” dedi.
“O’nun varlığı içimi ısıtırdı”
Dedesi Aşık Veysel’in mütevazi kişiliğine ve çocuklara olan sevgisine vurgu yapan Nazender Süzer Gökçe, “Çok net hatırladığım, dedemin mütevazi duruşu, nazik ve sevecen tutumlarıydı. Nedendir bilmem onun varlığı, ona bakmak içimi ısıtırdı ve kendimi inançta hissederdim. Saçımı, yanağımı okşaması beni inanılmaz memnun ederdi. Hayatımın en hoş yılları o günlerdi benim için diyebilirim. Annem Menekşe Süzer’in anlatımı ile çocuklarından biri hastalansa, ateşi çıksa başından ayrılmazmış. Cebinde daima ilaç taşırmış, hasta olan çocuğa içirir, kendi eli ile soğuk uygulama yapar, çocuk rahatlayıp ateşi düşmeden yatağına yatmazmış” dedi.
2023’ün Aşık Veysel Yılı olarak ilan edilmesinin kendilerini gururlandırdığını belirten Gökçe, “2023 yılı UNESCO tarafından Aşık Veysel yılı olarak ilan edildi. 193 UNESCO üyesi ülke ve yurt içinde coşku ile anıldı.
Paneller, konferanslar, dinletiler, stantlar, şiir ve fotoğraf yarışları düzenlendi. Dostları tarafından dolu dolu anıldı, genç jenerasyonlara anlatıldı. ‘Ben giderim adım kalır Dostlar beni hatırlasın’ derken sevgili dedem o aziz ön görüsü ile bu günleri görmüş ve bu dizeleri yazmış. Bu yılın anısına eşim Gazeteci ve Fotoğraf sanatkarı Gürsel Gökçe ile birlikte ‘Basında ve Ustaların Objektifinden Âşık Veysel’ kitabımızın Türkçe ve İngilizce edisyonlarını yayınladık. Kitabımızı, Görme engelli dostlarımız için Braille alfabesine çevirerek 4 cilt 780 sayfalık bir kitaba dönüştürerek ‘Basında Aşık Veysel’ ismiyle yayınladık. Tıpkı yapıtı bir tiyatro sanatkarına okutup Sesli kitaba dönüştürerek 13 saatlik bir ses kaydı ile 25 ayrımda sesli kitap oluşturduk. Görme engelli kütüphanelerine ulaştırdık. Aşık Veysel’in bugüne kadar Braille alfabesine ve sesli kitaba çevrilen birinci yapıtı. Tüm yayınlarımızı fiyatsız olarak okurlara ulaştırdık.
Dedemin bize bıraktığı kültürel mirasa sahip çıkmaya çalışıyoruz. Gönül gözlerinizin aydınlığında kalalım” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
