Kıkırdak hasarları, günlük hayat kalitesini önemli formda etkileyen, diz, kalça ve omuz üzere eklemlerde ağrı, hareket kısıtlılığı ve işlev kaybına yol açabilen değerli ortopedik sıkıntılardan biri olarak karşımıza çıkıyor. Klâsik tedavi metotlarının yanı sıra son yıllarda öne çıkan kök hücre tedavileri, hasarlı kıkırdak dokusunun yenilenmesini hedefleyerek umut verici bir çözüm sunuyor. Memorial Ataşehir Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Haluk Çelik, kıkırdak hastalıklarında kök hücre tedavileri hakkında bilgi verdi.
Kıkırdak dokusunun doğal güzelleşmesi sınırlıdır
Eklemlerin uyumlu hareketine katkıda bulunan en değerli yapı “hyalin kıkırdak dokusu”dur. Hyalin kıkırdak dokusu yüzde 70-80 yüksek su içeriğine sahip bir yapıdır. Kondrosit ismi verilen hücrelerden ve onları çevreleyen ekstrasellüler matriks proteinlerden oluşur. Lakin bu doku hasar gördüğünde biyolojik özellikleri nedeniyle doğal olarak güzelleşme kapasitesi epey sonludur. Eklem sıhhati, hareket kabiliyeti ve hayat kalitesinde kıymetli bir rol oynar. Bilhassa diz, kalça ve ayak bileği üzere yük taşıyan eklemler günlük ömürde önemli biyomekanik gerilimlere maruz kalabilir. Yanlış hareketler, çok yüklenme, travmalar, yaşın ilerlemesi üzere nedenler kıkırdak hasarlarına neden olabilir.
Hareket kısıtlılığı varsa dikkat!
Kıkırdak hasarı olan şahıslarda en kıymetli sorun eklem ağrısıdır. Ayrıyeten eklemde şişlik, hareket kısıtlılığı ve takılma üzere mekanik şikayetler de olabilir. Eklemlerden bu takılmalardan kaynaklı sesler de gelebilir. Kıkırdak hasarları genç yaştaki bireylerde çoklukla küçük alanlarda sonlu olarak görülürken, yaşla bağlı dejeneratif eklem hastalıklarında eklemin büyük kısmını tesirler.
Erken müdahale önemli
Kıkırdak hasarı oluştuğunda, immün sistem yani bağışıklık elemanları bu bölgeye ulaşamaz ve tabiatıyla tamir sistemlerini aktive edemez. Bunun sonucunda birden fazla vakit düzgünleşme ya hiç olmaz ya da kıkırdağa emsal hücreler barındıran “fibrokartilajinöz” dokusuyla hudutlu kalır. Bu doku, ilerleyen süreçte mekanik yüklenmelere dayanamayarak kıkırdak dejenerasyonunun hızlanmasına ve sağlam bölgelerin bozulmasına neden olabilir. Bu nedenle erken periyotta fark etmek ve tedavi planı uygulamak değerlidir.
Kök hücre dokuları doğal bir formda yeniler
Kıkırdak hasarlarında klasik tedaviler ekseriyetle ağrı idaresi, kilo denetimi, fizik tedavi ve eklem içi enjeksiyonlar ile sonludur. Bu formüller bireyde rahatlama sağlar, lakin dokularda yenileme sağlamaz. İleri derece kıkırdak hasarlarında ise cerrahi tahliller gündeme gelir. Çağdaş rejeneratif tıbbın en dikkat çeken uygulamalarından biri de kök hücre tedavileridir. Bu tedavi tekniği bilhassa cerrahisiz güzelleşme arayışında olan hastalar için ülküdür. Bu formülle hem ağrı azalmakta hem de eklem işlevi değerli ölçüde güzelleşmektedir. Mezenkimal kök hücre temelli yaklaşımlar klinik ortopedi tedavilerinde sıklıkla uygulanmaktadır.
Hücreleri “uyar, güzelleştir ve koru” formülü
Mezenkimal kök hücre tedavisinde (MKH) kullanılan hücreler, bedende birçok farklı hücre çeşidine dönüşebilme özelliğindedir. Özel laboratuvar süreçleri sonucunda hazırlanır. Kemik iliği, yağ dokusu, eklem içi sıvısını sağlayan sinovyal membran dokusu, kemik zarı ve göbek kordonu en önemli kaynaklarıdır. Hasarlı bölgeye uygulandığında potansiyel olarak hasarlı dokuya dönüşebilir. Hücresel farklılaşma yoluyla yeni kıkırdak hücrelerinin oluşumunu takviyeler. Bu tedavi ile hücreler uyarılır, düzgünleşme tetiklenir ve doku bozulmaları baskılanır. Ekseriyetle eklem enjeksiyonları halinde uygulanır lakin birtakım durumlarda artroskopi eşliğinde direkt lezyon içerisine de enjekte edilebilir. PRP yahut hyaluronik asit ile kombine uygulamalar planlanabilir.
Ameliyatsız, konforlu ve kısa düzgünleşme süresi
Ameliyatsız ve rastgele bir kesi olmadan konforlu bir süreç ile tek seansta tedavi sağlanabilir. Süreç sonrası hasta tıpkı gün taburcu edilir. Uygulama sonrası süreçte ağrının azalması, işlev artışı ve besbelli doku güzelleşmesi görülebilmektedir. Kişinin durumuna nazaran 6-12 ay içinde klinik güzelleşmeler ortaya koymaktadır. Kök hücrelerin belli hasta kümesinde kıkırdak nakline benzeri sonuçlar verdiği, fakat daha düşük maliyetli olduğu ve daha kısa düzgünleşme mühleti sağladığı söylenebilir.
Sporcular için de epeyce ülkü bir yöntem
Uygun hasta seçimi tedavi muvaffakiyetini belirleyen en değerli faktördür. Çünkü her hasta kök hücre tedavisi için uygun olmayabilir. Örneğin; 2. ve 3. evre osteoartrit hastaları (kireçlenme), bölgesel kıkırdak meseleleri olan genç ve orta yaş şahıslar, sporcular bu tedavi için en ülkü hastalardır. Lakin 4. evre yaygın kıkırdak kaybı, ağır diz deformitesi, enfeksiyon ve romatolojik hastalıkları olan şahıslar için uygun değildir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
