Cilt Kanseri Nedir ve Nasıl Gelişir?
Cilt kanseri, cildin en dış tabakası olan epidermisteki hücrelerin DNA hasarı sonucu kontrolsüz ve anormal şekilde çoğalmasıyla ortaya çıkan ciddi bir hastalıktır. Bu duruma, hücrelerin düzgün şekilde onarılmaması ve çevresel faktörlerin etkisiyle DNA hasarlarının birikmesi neden olur. Sonuç olarak, ciltte büyüyen kötü huylu tümörler oluşur ve zamanla yayılma riski taşır. Üç temel cilt kanseri türü bulunur: bazal hücreli karsinom, skuamöz hücreli karsinom ve melanom. Erken teşhis edilmesi halinde tedavisi oldukça başarılı olabilmekte ve hastanın yaşam kalitesini ciddi şekilde artırmaktadır.
Cilt Kanserinin Yaygın Görülme Durumu ve Risk Faktörleri
Global ölçekte en sık rastlanan kanser türleri arasında yer alan cilt kanseri, özellikle yaşlı bireylerde daha yüksek görülmektedir. Sıklığı yıllar içerisinde artış gösteren bu hastalık, toplumda %2 oranında görülmekte ve erkeklerde kadınlara kıyasla daha sık teşhis edilmektedir. Bu durum, erkeklerin genellikle daha fazla güneş maruziyetinde bulunması ve güneş koruyucu kullanımlarının kadınlara göre daha az olmasıyla ilişkilendirilmektedir. Yaş ilerledikçe, cilt hücreleri UV ışınlarına daha fazla maruz kalmakta ve bu da DNA hasarlarının birikimine neden olmaktadır.
Belirtiler ve Erken Tanı İşaretleri
- İyileşmeyen yaralar: 2-3 hafta boyunca devam eden, kanayan, kabuk tutan veya tekrar tekrar açılan yaralar, cilt kanserinin en önemli belirtilerinden biridir.
- Kabaran kitleler: Ciltten kabarık, genellikle sınırları düzensiz, bazen kanayan veya kabuk tutan büyümeler, dikkat edilmesi gereken işaretlerdir.
- Lezyonların asimetri ve büyüme: Sınırları belirgin olmayan, hızla büyüyen ve şekli düzensiz leke veya benler, risk faktörü olarak kabul edilir.
- Benlerde değişiklik: Çapı 6 mm’den büyük benlerde gözlemlenen asimetri, renk değişikliği veya şekil bozukluğu, erken tanı için önemlidir.
Tanı Yöntemleri
Ciltteki şüpheli değişiklikler, dermatologlar tarafından detaylı fizik muayene ile değerlendirilir. Bu aşamada, ciltteki tüm lezyonlar incelenir ve gerekirse dermatoskopik analiz yapılır. Şüpheli durumlarda biyopsi işlemi uygulanır. Bu işlemde, küçük bir doku örneği alınır ve patoloji uzmanı tarafından mikroskop altında detaylı şekilde incelenir. Böylece, lezyonun benign mi yoksa malign mi olduğu netlik kazanır ve uygun tedavi planı hazırlanır.
Cilt Kanseri Tedavi Yöntemleri
Cilt kanseri tedavisi, hastanın durumu ve tümörün özelliklerine göre özelleştirilir. En yaygın uygulama, eksizyonel cerrahi ile tümör ve çevresindeki sağlıklı dokunun birlikte çıkarılmasıdır. Ayrıca, özellikle yüz gibi hassas bölgelerde tercih edilen Mohs mikrografik cerrahi yöntemi, katman katman tümörün çıkarılması ve her aşamada mikroskopla incelenmesiyle, sağlıklı dokunun korunmasını sağlar ve nüks riskini azaltır. Bazı yüzeysel bazal hücreli karsinomlar ise topikal tedavilerle de uğraşılır. Bu amaçla, imikimod veya 5-fluorourasil içeren kremler kullanılabilir. Ayrıca, Fotodinamik Terapi (PDT) yöntemi, kimyasal bir duyarlılık arttırıcı ajan kullanılarak, belirli dalga boylarında ışık verilmesiyle kanser hücrelerini yok etme prensibine dayanır. Tüm tedavi yöntemleri, hekimin klinik değerlendirmesi ve patoloji sonuçlarına göre kişiye özel olarak belirlenir.
Güneşten Korunma ve Günlük Alınması Gereken Önlemler
- Güneş koruyucu kullanımı: Her gün SPF değeri 15 veya üzeri, geniş spektrumlu güneş koruyucular tercih edilmelidir. Güneş koruyucu, dışarı çıkmadan 30 dakika önce uygulanmalı ve her iki saatte bir yenilenmelidir.
- Gölge ve kıyafet kullanımı: Güneşin en yoğun olduğu 10:00-14:00 saatleri arasında gölgede kalmak veya dışarı çıkmamak en etkili koruma yöntemidir. Ayrıca, uzun kollu hafif giysiler, geniş kenarlı şapkalar ve UV korumalı güneş gözlükleri kullanmak da önemlidir.
- Cilt takibi: Düzenli olarak ciltteki benleri ve lekeleri inceleyerek, herhangi bir değişiklik fark edildiğinde hemen dermatologa başvurmak gerekir.
Güneşin Zararlı Etkilerinden Korunmanın Önemi
Ultraviyole ışınlarına maruz kalmayı azaltmak, cilt kanseri riskini önemli ölçüde düşürür. Özellikle, 10:00 ile 14:00 saatleri arasında dışarıda bulunmaktan kaçınmak, gölgede kalmak ve koruyucu giysiler giymek en etkili korunma yollarıdır. Solaryum kullanımı ise, cilt üzerinde ciddi zararlar yaratmakta ve %’lik oranlarda kanser riskini artırmaktadır. Bu nedenle, cilt sağlığını korumak adına, bu tür zararlı uygulamalardan uzak durmak ve güneş ışığından bilinçli şekilde korunmak büyük önem taşımaktadır.
