İnsanın içsel pusulası olan ahlak, “Kişinin doğruyu, yanlışı, iyiyi, kötüyü ayırt etmesini sağlayan, prensip, kural ve pahalar bütünü” olarak tanımlanıyor. İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Kısım Lideri Prof. Dr. T. Gül Şendil, ahlakın bebeklik devrinden başlayarak yetişkin yıllarına kadar devam eden bir öğrenme sürecinde kazanıldığını söyledi. Ebeveyn ve etrafın, çocukların ahlak gelişiminde kritik bir rol oynadığını tabir eden Şendil, “Çocuklar evvel ailelerinde daha sonra ise içinde bulundukları etrafta kıymetli buldukları şahısları rol model alarak ahlaki kıymetleri öğrenirler. Çocuklar kelamlardan çok gözledikleri davranışları model alırlar” dedi.
İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Kısım Lideri Prof. Dr. T. Gül Şendil, çocuklarda ahlak gelişiminin kıymeti ve ahlak gelişiminde ebeveyn ve etrafın rolünü kıymetlendirdi.
Ahlakın insanın içsel pusulası olup, doğruyu, yanlışı, iyiyi, kötüyü ayırt etmesini sağlayan, prensip, kural ve pahalar bütünü olduğunu belirten Şendil, “Ahlaki gelişim yalnızca çocukların şahsî gelişimi için değil, toplumsal sistem ve huzur için de büyük ehemmiyet taşır” dedi.
Erken devirde kazanılan pahalar ilerideki yılları etkiliyor
Erken çocukluk periyodundaki ahlaki kıymetlerin kıymetine işaret eden Şendil, “Bu alandaki araştırmalar, bilhassa 0-6 yaş devrinde ebeveyn çocuk bağlarının, empati ve iş birliği üzere bedellerin gelişimi açısından kritik olduğunu ortaya koyar. Erken periyotta kazanılan ahlaki kıymetler, ileriki yaşlarda toplumsal ve akademik başarıyı da etkiler” diye konuştu.
Ahlaki gelişim, daima bir süreçtir
Ahlakın bebeklik periyodundan başlayarak yetişkin yıllarına kadar devam eden bir öğrenme sürecinde kazanıldığını kaydeden Şendil, şunları söyledi:
“Ahlaki gelişimi açıklayan kuramcılardan olan Kohlberg, ahlak gelişimini gelenek öncesi, klâsik ve gelenek ötesi olmak üzere üç periyotta ele alarak incelemiştir. Gelenek öncesi devirde 4-9 yaş aralığındaki çocuklar ahlaki kıymetlere yalnızca yetişkinlerin cezasından kaçınmak ya da onların onayını almak için uyarlar. Klâsik devirde 10-18 yaşlarında bireyler artık toplumsal ömrün gereği olarak kuralların ve kanunların gerekli olduğu inancına ulaşırlar. Yetişkinliği içeren gelenek ötesi devirde ise üniversal bedeller ön plana geçer. Münasebetiyle toplumsal kural ve kanunların beşerler tarafından yapıldığı ve insanlık için daha uygun hale getirilebileceği anlayışı hakim olur Görüldüğü üzere ahlaki gelişim daima bir süreçtir ve çocuklar yaşları ilerledikçe ve tecrübe kazandıkça ahlaki algıları da değişebilir.”
Ahlak gelişiminde rol model tesirli oluyor
Ebeveyn ve etrafın, çocukların ahlak gelişiminde kritik bir rol oynadığını tabir eden Şendil, “Çocuklar evvel ailelerinde daha sonra ise içinde bulundukları etrafta kıymetli buldukları şahısları rol model alarak ahlaki kıymetleri öğrenirler. Bilindiği üzere çocuklar kelamlardan fazla gözledikleri davranışları model alırlar. Bu nedenle yetişkinler, yaptıkları davranışlarla çocuklara model oldukları bilinciyla davranmalıdır” dedi.
Uygun hudutlar ve kurallar konulmalı
Ailelerin çocukların ahlaki gelişimine olumlu katkı sağlamak için öbür yollar olduğunu da kaydeden Prof. Dr. T. Gül Şendil, “Ailelerin çocuklarıyla sağlıklı bağlantı kurmaları, yanlış ya da istenmeyen davranışları konusunda açıklamalar yaparak onlara istikamet verecek uygun hudutlar ve kurallar koyması da bu teknikler ortasında sayılabilir” dedi.
Duygusal dayanak verilmeli
Ailelerin çocuklarına duygusal takviye vermelerinin de değerli olduğunu belirten Şendil, “Çocukların sağlıklı toplumsal etkileşimler içinde olmalarını sağlamaları ve son olarak ahlaki kıymetlerin kazanımını sağlayacak eğitim ve aktivitelere yönlendirmeleri önemlidir” diye konuştu.
Tüm bu eforlar vicdan gelişimine katkı sağlar
Tüm bu uğraşların çocukta, ahlaki his, niyet ve davranışın entegrasyonunu içeren, yanlışsız ve yanlış standartlarının iç düzenlemesi olarak tanımlanan vicdan gelişimine katkıda bulunduğunu belirten Prof. Dr. T. Gül Şendil, “Toplum olarak geleceğimizi garanti altına almak için ahlaklı bir kuşak yetiştirmek için uğraş göstermeli, ahlaki eğitime kıymet vermeliyiz” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
