Deprem bilimlerinde Türkiye’nin önde gelen markalarından Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ), Yapı ve Zelzele Mühendisliği alanındaki son araştırmalarını paylaştı. DEÜ Mühendislik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Azize Ayol, konut tipi binaların büyük çoğunluğunun hem Türkiye’de hem de dünyada dolgu duvarlı betonarme yapılardan oluştuğunu belirterek, “Depremler sırasında bu duvarların ağır hasar alması, can ve mal kayıplarını artırmakta ve afet sonrası toparlanma sürecini uzatmaktadır. Dokuz Eylül Üniversitesi’nde geliştirilen ve memleketler arası topluluğa önerilen yeni kuşak sarsıntıya güçlü duvar çeşidi ile inançlı yapıların inşasına değerli katkılar sunmayı hedefliyoruz” dedi.
Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ), 6 Şubat 2023 tarihinde arka arda meydana gelen zelzelelerde hayatını kaybedenleri anarken, son iki yılda Yapı ve Zelzele Mühendisliği alanında yürüttüğü bilimsel araştırmalar, toplumsal yardımlar ve gönüllülük faaliyetleriyle afet bölgesine kritik katkılar sağlamıştı. DEÜ’lü bilim insanları, zelzele sonrası bölgedeki yapı stokunu incelemek, riskleri belirlemek ve yapı güvenliği konusunda kıymetli çalışmalar yürütmek üzere alanda yer alarak, inançlı kentleşme ismine geleceğe ışık tutan değerli bilgiler sundu.
Depremin yıldönümünde Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Azize Ayol, yapı stokunun mevcut durumu ve DEÜ’nün yenilikçi sarsıntı araştırmaları hakkında kıymetli değerlendirmelerde bulundu.
GÜVENLİ YAPILAR İÇİN ÖNCÜ ARAŞTIRMALAR
Türkiye’deki betonarme yapı stokunun güçlendirilmesi için yenilikçi sistemlerin ehemmiyetine dikkat çeken Prof. Dr. Ayol, “6 Şubat depremlerinin ardından Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı öğretim üyelerimiz, bölgedeki hasar tespit çalışmalarına süratle katılmıştı. Bu çalışmalar kapsamında bölgede 1000’den fazla bina gözlemsel olarak incelenmiş ve elde edilen bulgular yetkililere iletilmiştir. Yapı Mühendisliği Laboratuvarımızda sürdürülen araştırmalar, betonarme elemanların kapasitesini artırmaya yönelik güçlendirme tekniklerinin aktifliğini incelemeye odaklanmıştır. Zelzele sonrası tamir ve güçlendirme süreçlerinin güzelleştirilmesine yönelik, betonarme binalarda dolgu duvarlar için yenilikçi ayrıntılar geliştiriyor ve güç sönümleyici sistemlerin tasarlanması için çalışmalar yürütüyoruz. Yapılan bu araştırmalar, ülkemizde daha inançlı yapıların inşasına kıymetli katkılar sağlayacaktır” dedi.
YENİLİKÇİ GÜÇLENDİRME TEKNİKLERİ
Prof. Dr. Ayol, DEÜ Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü’nde zelzele güvenliği alanında değerli araştırmalar yürütüldüğünü belirterek, “Prof. Dr. Hasan Murat Tanarslan yürütücülüğündeki çalışmalarda, betonarme kirişlerin hem kesme hem de eğilme kapasitelerini artırmaya yönelik farklı tekniklerin aktifliği ortaya konulmuştur. Başta lif destekli polimerler (CFRP, GFRP) olmak üzere, sürdürülebilir atık ve doğal lif destekli polimerlerle betonarme elemanların dayanımı ve davranışı üzerindeki tesirleri araştırılmıştır” dedi.
Prof. Dr. Ayol, ayrıca ultra yüksek performanslı lif destekli beton (UHPFRC) laminelerin dıştan betonarme elemanlara yapıştırılması ve farklı tip ankraj sistemlerinin laboratuvarda test edildiğini vurgulayarak, “Yapısal davranışın izlenmesinde yenilikçi bir formül olarak akustik emisyon (AE) üzere tahribatsız test teknikleri kullanılmış ve bu sayede kırılma mekaniği ile hasar gelişimi ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir” tabirlerini kullandı.
DEPREME GÜÇLÜ YENİ KUŞAK DUVAR TASARIMI
Prof. Dr. Ayol, konut tipi binaların büyük çoğunluğunun hem Türkiye’de hem de dünyada dolgu duvarlı betonarme yapılardan oluştuğunu belirterek, “Depremler sırasında bu duvarların ağır hasar alması, can ve mal kayıplarını artırmakta ve afet sonrası toparlanma sürecini uzatmaktadır” dedi.
Bu probleme tahlil üretmek amacıyla DEÜ Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Kısmı, Mekanik (İnşaat) Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim Serkan Mısır yürütücülüğünde yürütülen araştırma projesi kapsamında, dolgu duvarlı çerçeve testleri gerçekleştirildiğini aktaran Ayol, “Duvarların sarsıntı sırasında hasarsız kalmasını yahut ağır hasar almasının önlenmesini sağlayacak çeşitli uygulama ayrıntıları geliştirilmiştir. Proje kapsamında, kapı-pencere boşluğu içeren ve içermeyen çok sayıda iç ve dış duvar numunesi, zelzele yüklerini temsilen düzlem içi ve düzlem dışı yükler altında test edilmiş, hasarsız kalmalarını sağlayacak birinci kademe ayrıntıları başarılı bir biçimde ortaya konmuştur” tabirlerini kullandı.
Dokuz Eylül Üniversitesi’nde geliştirilen ve milletlerarası topluluğa önerilen bu yeni jenerasyon duvar tipinin, sarsıntı mühendisliği alanındaki ‘deprem esnekliği’ ismi verilen yeni tasarım trendleriyle uyumlu olması açısından öne çıktığını vurgulayan Ayol, “Bu çalışma, daha inançlı yapıların inşasına kıymetli bir katkı sunmaktadır” diye konuştu.
DEPREM TESİRİNİ AZALTAN SÖNÜMLEYİCİ
Prof. Dr. Ayol, DEÜ’nün sürdürdüğü bir diğer zelzele araştırması hakkında da açıklamada bulunarak, “TÜBİTAK 1001 programı kapsamında desteklenen ve Prof. Dr. Özgür Özçelik yürütücülüğünde gerçekleştirilen çalışma, bina tipi yapıların maruz kaldığı zelzele talebini azaltmaya yönelik yenilikçi bir güç sönümleyici geliştirilmesine odaklanıyor. Çalışma kapsamında geliştirilen ve patent başvurusu yapılan çapraz sönümleyici, içindeki U halinde bükülmüş plakalar aracılığıyla binaya gelen sismik enerjiyi tesirli bir formda sönümlüyor” bilgisini paylaştı.
Sistemin çalışma prensibini anlatan Prof. Dr. Ayol, “Çaprazın iki ucuna uygulanan bağıl hareketi sınırlandırılmakta, içindeki ard-germeli tendonlar sayesinde de sarsıntı tesirlerine maruz kalan yapı başlangıç durumuna geri çekilmektedir. Bu sayede zelzele sonrası yapıda meydana gelmesi mümkün kalıcı hal değiştirmeler değerli ölçüde azalmakta, bina merkezleme özelliği kazanarak kullanım sürekliliği sağlanmaktadır” dedi.
Ayrıca, geliştirilen çaprazların güç yutarak hasarı üzerinde toplayacak biçimde tasarlandığını ve değiştirilebilir nitelikte olduğunu belirten Ayol, “Bu özellik sayesinde, sarsıntı sonrası gerekli görüldüğünde çaprazlar değiştirilerek bina birinci hasarsız haline yaklaştırılabilir. Bir diğer deyişle, geliştirilen çaprazlar binalarda ‘yapısal sigorta’ (fuse) vazifesi üstlenecektir” tabirlerini kullandı.
AKADEMİSYENLER EKSPER OLARAK GÖREVDE
Deprem sonrası yıkılan binalara ait isimli süreçlerde Dokuz Eylül Üniversitesi’nden bilim insanlarının faal olarak uzman vazifesini sürdürdüğünü belirten Prof. Dr. Azize Ayol, “Bilindiği üzere, zelzele sonucunda birçok bina ağır hasar almış yahut yıkılmıştır. Bilhassa yıkılan binalara yönelik isimli süreçler devam etmekte olup, bu süreçte Öğr. Gör. Dr. Özgür Bozdağ’ın koordinasyonunda kısmımız öğretim üyeleri uzman olarak faal vazife almaktadır” dedi.
DEÜ’lü akademisyenlerin uzmanlıklarını alana taşıyarak hukuksal süreçlere katkı sunduklarını vurgulayan Ayol, bilimsel datalar ışığında yapılan teknik incelemelerin, yıkım nedenlerinin tespit edilmesi ve misal felaketlerin önlenmesi açısından büyük ehemmiyet taşıdığını belirtti.
“ARAŞTIRMALARIMIZ AĞIR FORMDA SÜRÜYOR”
Prof. Dr. Azize Ayol, kelamlarını şu biçimde sonlandırdı: “Dokuz Eylül Üniversitesi olarak, başta Jeoloji Mühendisliği, Jeofizik Mühendisliği, İnşaat Mühendisliği, Maden Mühendisliği ve Etraf Mühendisliği Kısımlarımız olmak üzere, Fakültemizde yürütülen birçok çalışmada bilhassa Asrın Felaketi sonrasında yaralarımızı sararken, afet ve zelzele öncesi, sırası ve sonrası kademelerde hazırlıklı olmak gayesiyle Araştırma Üniversitemizin öncelikli çalışma alanlarından biri olan Sarsıntı Araştırmaları konusunda araştırma faaliyetlerimizi ağır bir formda sürdürüyoruz. Ülkemizde bu hususta ilgili olan kurum ve kuruluşlarla ortak çalışmalar yaparak, bundan sonraki süreçlerde ülkemizin afetlere ve zelzelelere karşı dirençliliğini artırmaya katkı sağlamaya devam edeceğiz.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
