2024 yılında diyabetli kişi sayısının 10 milyonu aşması bekleniyor. İstinye Üniversitesi ve Fatih Belediyesi diyabetli kişi sayısındaki bu artışa dikkat çekmek ve bu hastalıkla ilgili farkındalık yaratmak maksadıyla 14 Kasım Dünya Diyabet Günü aktifliği düzenledi. Aktiflik kapsamında, diyabetin önlenmesi, idaresi ve tedavisi konusunda iştirakçiler bilgilendirilirken İSÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yasemin Buran Çırak, diyabetten korunmak için atılması gereken beş değerli adımı sıraladı.
Diyabet, pankreasın kâfi ölçüde insülin üretmemesi yahut bedenin ürettiği insülini faal bir halde kullanamaması sonucu gelişen, metabolizmayı etkileyen kronik bir hastalık olarak biliniyor. Son yıllarda diyabetli kişi sayısında değerli bir artış görülüyor. 2021 yılı prestijiyle Türkiye’de 9 milyonu bulan diyabetli kişi sayısının 2024 yılında 10 milyonu aşması bekleniyor. 2035 yılına kadar ise bu sayının 13,4 milyon civarına ulaşacağı öngörülüyor. Bu artışa dikkat çekmek, diyabet konusunda farkındalık yaratmak gayesiyle İstinye Üniversitesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Kısım Başkanlığı ve Fatih Belediyesi iş birliği ile 14 Kasım Dünya Diyabet Günü aktifliği düzenlendi. Aktiflik kapsamında, diyabetin önlenmesi, idaresi ve tedavisi konusunda farkındalık yaratılarak, iştirakçilere diyabetle ilgili kıymetli bilgiler sunuldu. “Şekerini Denetim Et, Hayatını Tatlandır” isimli etkinlik İSÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yasemin Buran Çırak, Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Nalan Soydaş Engin, Arş. Gör. Hatice Karabulut ve Uzm. Fzt. Ceren Derya Gültekin önderliğinde gerçekleştirildi.
Fizyoterapi ve Rehabilitasyon kısmı Araştırma Vazifelisi Hatice Karabulut ve Uzman Fizyoterapist Ceren Derya Gültekin Diyabet belirtileri, yol açabileceği sıhhat problemleri ve alınabilecek tedbirlerle ilgili bilgilendirme sunumunu yaptılar. Sunumda diyabetin belirtileri, risk faktörleri, tedbire metotları ve idaresi hakkında bilgiler verildi. Kardiyak Rehabilitasyon’ un ehemmiyetine vurgu yapılarak, iştirakçilere diyabetin denetimine yardımcı olacak günlük aerobik ve teneffüs antrenmanları öğretildi. Yapılan sunumlarda, diyabetin yönetilebilmesi için sağlıklı hayat alışkanlıklarının kazandırılması ve sürdürülmesinin kıymeti vurgulandı. İştirakçiler, günlük ömürlerine uyarlayabilecekleri pratik bilgiler ve idman teklifleri edindiler.
İstinye Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yasemin Buran Çırak, diyabetten korunmak için sağlıklı bir hayat biçimi benimsemenin, tertipli fizikî aktivite, istikrarlı beslenme ve beden kitle indeksini sağlıklı hudutlarda tutmanın hayati değer taşıdığını söz etti. Yaşam halindeki bu düzenlemelerin hem diyabetin önlenmesinde hem de hastalığın yönetilmesinde kıymetli bir rol oynadığını belirtti.
“Diyabet önlenebilir ve yönetilebilir bir hastalık”
Diyabetin hayat usulü değişiklikleri ile önlenebilir ve yönetilebilir bir hastalık olarak kabul edildiğini belirten Prof. Dr. Çırak diyabetin önlenmesi için alınabilecek temel tedbirleri şöyle sıraladı:
- Düzenli Fizikî Aktivite ve Antrenman: Yeterli ve sistemli fizikî aktivite, insülin hassaslığını artırarak kan şekeri düzeylerinin düzenlenmesine yardımcı olur. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), yetişkinlerin haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta aerobik idman yahut haftada 75 dakika şiddetli yoğunlukta aerobik idman yapmalarını önermektedir. Ayrıyeten, haftada en az iki gün büyük kas kümelerini maksat alan kas kuvvetlendirme antrenmanları yapılması da önerilmektedir.
- Sağlıklı Beslenme: Diyabetin önlenmesinde beslenme alışkanlıkları değerli bir rol oynamaktadır. Lif oranı yüksek, düşük glisemik indeksli besinlerin tercih edilmesi, şeker ve işlenmiş besin tüketiminin azaltılması gerekir. Ayrıyeten, sağlıklı yağlar ve istikrarlı protein alımı da beden tartısının denetiminde kıymetli bir faktördür.
- Vücut Kitle İndeksinin (VKİ) Denetimi: Obezite, diyabetin en önemli risk faktörlerinden biridir. Sağlıklı bir beden kitle indeksi VKİ aralığında kalmak, diyabetin önlenmesinde kritik bir adımdır. Kilo idaresi, tertipli idman ve istikrarlı beslenme ile sağlanabilir.
- Sigara Kullanımının Bırakılması: Sigara içmek, bedende insülinin aktifliğini azaltarak insülin direncine yol açabilir. Sigaranın bırakılması, yalnızca diyabet riskini azaltmakla kalmaz, birebir vakitte kalp hastalıkları ve öbür kronik hastalıkların riskini de düşürür.
- Hareketsiz Müddetlerin Azaltılması ve Etkin Kalmak: Uzun müddetli oturma, bilhassa iş yerinde yahut konutta hareketsiz geçirilen vakit, diyabet riskini artırmaktadır. Sistemli olarak ayağa kalkmak ve hareket etmek, metabolizmanın hızlanmasına ve sağlıklı kilonun korunmasına katkı sağlar.
Diyabetin belirtileri, hastalığın tipine ve şiddetine nazaran değişiklik gösterebilir
Diyabet, bedende pek çok sistemi olumsuz etkileyebiliyor ve uzun vadede, yüksek kan şekeri düzeylerinin denetim altına alınamaması göz hasarı, kalp ve damar hastalıkları, hudut hasarı (nöropati), cilt sorunları, kalıcı böbrek hasarı üzere önemli sıhhat sıkıntılarına yol açabiliyor. Diyabetin erken belirtilerine yapılacak müdahalelerin, hastalığın yönetilmesinde ve komplikasyonların önlenmesinde büyük rol oynadığını belirten Prof. Dr. Çırak, diyabetin belirtilerinin hastalığın çeşidine ve şiddetine nazaran değişiklik gösterebildiğini belirterek ekseriyetle şu semptomların sıkça görüldüğünü belirtti:
- Aşırı Susama Hissi (Polidipsi): Yüksek kan şekeri, böbreklerin çok ölçüde su atmasına neden olur. Bu da bedende sıvı kaybına yol açarak, kişiyi daima susamış hissettirebilir.
- Sık İdrara Çıkma (Polüri): Çok sıvı kaybı nedeniyle, beden idrar üretimini artırır. Bu durum, sık idrara çıkma ve ekseriyetle geceleri daha besbelli hale gelir.
- Yemekle Tatmin Edilemeyen Güçlü Bir Açlık Hissi (Polifaji): Bedende insülin direnci yahut yetersiz insülin üretimi nedeniyle hücreler gereğince güç alamaz ve devamlı bir açlık hissi oluşur.
- Halsizlik ve Çabuk Yorulma: Vücut, glikozu güce dönüştürme konusunda zorlanır. Bu da genel bir halsizlik, yorgunluk hissine yol açar.
- Ağız Kuruluğu: Aşırı susama ve sık idrara çıkma sonucu bedende sıvı kaybı artar ve bu durum ağız kuruluğuna yol açar.
- Geceleri Tertipli İdrara Çıkma İhtiyacı (Nocturia): Sık idrara çıkma gereksinimi gece uyurken de devam eder. Bu durum, uyku kalitesini olumsuz etkileyebilir ve gece boyunca birkaç defa uyanmaya neden olabilir.
- Bulanık Görme: Yüksek kan şekeri düzeyleri, göz merceğindeki sıvı istikrarını bozar. Bu da bulanık görme ve süreksiz görme bozukluklarına yol açabilir. Uzun vadeli yüksek kan şekeri, gözlerde kalıcı hasara yol açabilir.
- Açıklanamayan Kilo Kaybı: Diyabetli bireyler, gereğince insülin üretmedikleri yahut insülinin tesirli kullanamadıkları için beden, güç elde etmek gayesiyle kasları ve yağları kullanmaya başlar ve kilo kaybı yaşayabilir.
- İnatçı Enfeksiyonlar: Diyabet, bağışıklık sistemini zayıflatarak bedenin enfeksiyonlarla gayret yeteneğini azaltabilir. Bilhassa idrar yolu, deri, diş etleri ve teneffüs yolu enfeksiyonları yaygınlaşabilir.
- Tekrarlayan Mantar Enfeksiyonları: Yüksek kan şekeri, mantar enfeksiyonlarına daha yatkın bir ortam yaratır. Bilhassa vajinal, deri altı ve ağız bölgelerinde mantar enfeksiyonları sık görülür.
Diyabet olaylarındaki sistemli artış, diyabetin halk sıhhati üzerindeki tesirini kıymetli ölçüde artırmakta ve hastalığın idaresi için sıhhat sisteminin daha fazla kaynak ayırmasını gerektirmektedir. Hastalığın önlenmesi ve yönetilmesi için farkındalık yaratmak, sağlıklı beslenme alışkanlıklarını teşvik etmek ve fizikî aktiviteyi artırmak, bu artışı engellemeye yönelik kıymetli önlemlerdendir. Diyabetle uğraşta toplumsal farkındalığın arttırılması ve bu tarafta yapılan bilinçlendirme çalışmaları, değerli bir etken oluşturuyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
