Günümüzde farklı alanlarda yararlanılan yapay zekâ, duygusal bağlantılarla ilgili soru işaretlerini yanıtlamak için de kullanılıyor. İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Suna Ömerbaşoğlu, duygusal bahislerde yapay zekâya danışılmasının insanların “güven, anlaşılma, yargısız dinlenme, meçhullükten kurtulma ve dayanak alma” üzere temel ruhsal gereksinimlerinin bir yansıması olduğunu söyledi.
İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Suna Ömerbaşoğlu, yapay zekânın duygusal takviye arayışındaki rolünü kıymetlendirdi.
Yapay zekâya en çok sorulan 10 soru…
Günümüzde pek çok alanda kullanılan yapay zekânın artık duygusal takviye arayışında da kullanıldığını belirtenDr. Öğretim Üyesi Suna Ömerbaşoğlu, insanların duygusal ilgilerle ilgili yapay zekâya en çok sorduğu birinci 10 sorunun sorulma sıklığına nazaran sıralamasının şu halde olduğunu söyledi:
- “Beni nitekim seviyor mu?”
- “Onunla devam etmeli miyim yoksa ayrılmalı mıyım?”
- “Aldatıyor olabilir mi?” / “Sadık mı?”
- “Beni neden aramıyor / yazmıyor?”
- “İlişkimiz uzun vadede evliliğe sarfiyat mi?”
- “Neden uzaklaştı?”
- “Onu nasıl geri kazanabilirim?”
- “Doğru kişi o mu?”
- “İlişkimde nasıl memnun olabilirim?”
- “Benden hoşlanıyor mu?”
Yakın etrafın yerini yapay zekâ alıyor
İlişkilerin insan ömrünün en değerli duygusal bağlamlarından biri olduğunu belirten Dr. Öğretim Üyesi Suna Ömerbaşoğlu, “Bu sorulardan da anlaşılacağı üzere belirsizlik, dert ve inanç meseleleri münasebetlerde sık görülen ruhsal yükler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sorular klâsik olarak yakın etrafla paylaşılırken, günümüzde birçok birey bu soruları yapay zekâ sistemlerine yöneltmektedir. Üstte örnekleri görülen ve yapay zekaya yöneltilme sıklığı giderek artan duygusal ve bağ odaklı sorular sadece bilgi arayışını değil, birebir vakitte duygusal regülasyon gereksinimini da ortaya koymaktadır” dedi.
Belirsizliği azaltma gereksinimi, en başta yer alıyor
İnsanların yapay zekâya bağlantıyla ilgili duygusal sorular yöneltmesinin aslında birkaç temel ruhsal gereksinime işaret ettiğini belirten Ömerbaşoğlu, “Bunların en başta geleni, ‘belirsizliği azaltma ihtiyacı’dır. Münasebetlerdeki en zorlayıcı durumlardan biri olan belirsizlik, başta tasa olmak üzere hüzün, öfke, çaresizlik, yetersizlik gibibaş edilmesi güç hisler ortaya çıkarmaktadır. ‘Beni seviyor mu, uzaklaşır mı, aldatıyor mu?’ üzere sorulara yanıt aramak, meçhullüğü netleştirme eforunun bir göstergesidir. Bu noktada yapay zekâ, mutlaklık veremese de tertipli ve mantıklı bir çerçeve ya da çeşitli davranışsal stratejiler sunarak kişinin fikirlerini ve davranışlarının düzenlemesine, sıkıntı hislerle başa çıkabilmesine katkıda bulunabilmektedir” diye konuştu.
Duyguları netleştirme ve düzenleme muhtaçlığı da önemli
Yapay zekaya yöneltilen soruların altında yatan bir diğer temel muhtaçlığın ise “duyguları netleştirme ve düzenleme ihtiyacı”olduğunu belirten Ömerbaşoğlu, “İnsanlar aslında yanıtı birçok vakit içten içe bilse de emin olmak için dışarıdan bir sese gereksinim duyabilmektedir. Zira, bağlarda yaşanan belirsizlik, ağır korku ve çelişkili hisler bireyde ne hissettiği konusunda bir karmaşa yaratabilir. Yapay zekâya soru sormak, kişinin kendi hislerini yansıtma ve düzenleme biçimi olarak fonksiyon görebilmektedir. Yapay zekâ, sunduğu yansıtıcı karşılıklarla bireyin hislerini kelama dökmesine ve kendi niyet örüntülerini fark etmesine yardımcı olabilmektedir. Bu durum kişinin hislerini nizamlı bir lisana aktarmasına imkân tanıyarak bir çeşit öz-farkındalık geliştirmesine katkı sunabilmektedir.
Yapay zekâ, inançlı alan duygusu yaratıyor
İnsanı duygusal bağlantılarla ilgili yapay zekada karşılık aramaya iten bir başka gereksinimin da “tarafsız ve yargısız dinlenme” gereksinimi olduğunu kaydeden Ömerbaşoğlu, “İnsanlar, bir sorunu ya da durumu yakın etraflarıyla paylaşma kelam konusu olduğunda yargılanmaktan, eleştirilmekten yahut dedikodudan çekinebilmektedir. Bilhassa utanç yahut kırılganlık hislerinin ağır olduğu bahislerde yapay zekânın eleştirmeyen, önyargısız halde yanıt vermesi “güvenli alan” duygusu yaratabilmektedir” dedi.
Onaylanma ve anlaşılma muhtaçlığı karşılanıyor
“Onaylanma ve anlaşılma ihtiyacı”nın da bir diğer değerli nokta olduğunu kaydeden Ömerbaşoğlu, “Bireyler birden fazla vakit bir sorunu ya da durumu paylaşırken tahlil ya da teklif gereksinimiyle değil, paylaşmak muhtaçlığıyla anlatsa da çoklukla tahlil teklifleri duymaktadır. Yapay zekâalgoritmalarının empatik lisanla verdiği karşılıklar, şahısların bu en temel iki gereksinimini karşılamasına katkı sağlayarak yalnızlık hissini azaltabilmektedir” dedi.
Hızlı ve kolay erişilebilir destek…
Son olarak “hızlı ve kolay erişilebilir destek” arayışının da bireyleri yapay zekâya yönlendiren gereksinimlerden biri olduğunu söz eden Ömerbaşoğlu, “Birçok kişi münasebette yaşadığı korkuyu çabucak paylaşmak istemekte ancak herkese açılamamaktadır. Arkadaşa açılmak yüksek duygusal yatırım gerektirirken, psikoloğa gitmek hem duygusal hem maddi yatırım gerektirmektedir. Bu noktada yapay zekâ daha erişilebilir, düşük riskli ve düşük maliyetli bir seçenek olarak görülmektedir. Tüm bu noktalardan hareketle, yapay zekâya sorulan bağlantı sorularının aslında insanların itimat, anlaşılma, yargısız dinlenme, meçhullükten kurtulma ve dayanak alma muhtaçlıklarının bir yansıması olduğu söylenebilir” dedi.
Yapay zekanın teklifleri yanlışsız değerlendirilmeli
Yapay zeka tarafından sunulan tekliflerin gerçek bir formda kıymetlendirilmesi gerektiğini belirten Dr. Öğretim Üyesi Suna Ömerbaşoğlu, “Özünde yapay zekadan fikir alınmasında bir sakınca olmamakla birlikte bireyin, yapay zekâ tarafından sunulan tekliflerin kendi varoluşuna uygunluğunu değerlendirebilme hünerinin seviyesi kritik değer taşımaktadır” dedi.
Uzmana başvurulmalı ve dayanak alınmalı
İkili bağlarda yaşanan problemlerin tahlilinde kişinin kendini, eşini ya da partnerini tanımasının değerli olduğunu belirten Dr. Öğretim Üyesi Suna Ömerbaşoğlu, yapay zekadan alınan tekliflerin kısa vadeli dayanak, bir ilkyardım olarak değerlendirilebileceğini yaşanan sıkıntılara yönelik kalıcı ve uzun vadeli tahliller oluşturmak için çift terapisi konusunda uzmanlaşmış psikolog ya da psikiyatristlerden takviye alınması gerektiğini söyledi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
