Zeytin ve zeytinyağı ihracatçılarının Türkiye’deki tek çatı kuruluşu olan Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği (EZZİB), 2023 yılı Mali Genel Heyet için toplandı. EZZİB’in Genel Heyetinde kesimin gündemindeki başlıklar masaya yatırıldı.
EZZİB’in Genel Konsey Toplantısı sofralık zeytin ve zeytinyağı ihracatında ambalajlı kategoride birinci 10’ar firmanın mükafatlarını aldığı “EZZİB İhracatın Yıldızları Ödül Töreni”ne de mesken sahipliği yaptı.
Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Lideri Davut Er, “2022/23 döneminde rekor kırarak, bölüm tarihin en yüksek ihracat sayılarına ulaştık. Sofralık zeytin ihracatımız bir evvelki döneme kıyasla meblağ bazında %7 artarak 172 milyon dolardan 184 milyon dolara yükseldi. 1 Kasım tarihinde başlayan 2022/23 zeytinyağı ihracat döneminde ise; 118 ülkeye ihracat gerçekleştirdik, toplam zeytinyağı ihracatımız ölçü bazında %158 artarak 58 bin tondan 150 bin tona, fiyat bazında ise %259 artarak 201 milyon dolardan 723 milyon dolara yükseldi.” dedi.
2022/23 ihracat döneminde rekor kırdık
Başkan Er, “Sofralık zeytin üretiminde dünyada başkan ve zeytinyağında ise İspanya’dan sonra en büyük 2. üretici pozisyonuna yükseldiğimiz 2022/23 ihracat döneminde, üretimdeki rekor ile birlikte elde ettiğimiz muvaffakiyetle, toplam bölüm ihracatımız 947 milyon dolara ulaştı ve kesimimiz dünya pazarlarında çok kıymetli bir yer edindi. Temmuz ayı sonunda getirilen dökme ve varilli ihracat kısıtlamasına karşın, bu artışta katkısı olan tüm üyelerimizi canı gönülden kutlar ve kesimimize verdikleri katkılardan ötürü teşekkür ederim. Bu sayısı önümüzdeki birkaç yıl içerisinde 1,5 milyar dolara, 2028’de ise 2 milyar dolar düzeyine çıkarmayı hedefliyoruz.” diye konuştu.
2023/24 döneminde sofralık zeytin ihracatımız 114 milyon dolara yükseldi
Davut Er, “İçinde bulunduğumuz 2023/24 dönemi bilgilerine baktığımızda ise, 31 Mart 2024 itibariyle sofralık zeytin ihracatımızın geçtiğimiz döneme nazaran fiyat bazında %18 artarak 96 milyon dolardan 114 milyon dolara yükseldiğini görüyoruz. 31 Mart 2024 itibariyle zeytinyağı ihracat döneminin birinci 5 aylık datalarına baktığımızda ise, ölçü bazında %62 azalışla 81 bin tondan 31 bin tona gerilediğini üzülerek görüyoruz. Fiyat bazında ise %36 azalarak 358 milyon dolardan 228 milyon dolara düşmüş bulunmakta. Dökme ve varilli zeytinyağı ihracatına getirilen kısıtlama uygulamasına devam edilmesi durumunda, bölümümüzde telafisi mümkün olmayan hasarlara yol açacaktır. 1 Ağustos 2023 tarihi itibariyle dökme ve varilli zeytinyağı ihracatına yönelik ek önlemler getirilerek, bu eserlerin ihracatı 1 Kasım tarihine kadar kısıtlandı. 17 Ekim 2023 tarihinde ise kelam konusu kısıtlama uygulaması süresiz uzatıldı.” dedi.
Başkan Er, “Türkiye, 2022/23 dönemine yaklaşık 50 bin ton zeytinyağı stoğuyla girdi. Rekoltemiz de 380 bin ton olarak hesaplandı. Afrin’den gelen 50 bin ton zeytinyağı dikkate alındığında 500 bin ton civarında zeytinyağı varlığımız oluştu. 175 bin ton iç tüketim ve 150 bin ton ihracatımız olduğunu hesaba kattığımızda, 2023/24 dönemine yaklaşık 140 bin ton stok ziyadesiyle girdik. 2023/24 döneminde 140 bin ton stok, 185 bin tonluk rekolte ve 50 bin ton Afrin’den gelen zeytinyağını topladığımızda 375 bin ton zeytinyağı varlığımız oluştu. 2023/24 döneminde 100 bin ton ihracat, 175 bin ton iç tüketim olacağını öngördüğümüzde, 2024/25 dönemine asgarî 100 bin tonluk stokla gireceğiz.” diye konuştu.
Yaklaşmakta olan çok hoş bir eser rekoltesinin hoş haberlerini alıyoruz
Davut Er, “Bugün itibariyle Türkiye’nin güneyinden kuzeyine, batısından doğusuna 200 milyon zeytin ağacı 2024 yılı için çiçeklerini açmış ve beyaza bürünmüş durumda. Yaklaşmakta olan çok hoş bir eser rekoltesinin hoş haberlerini alıyoruz ülkemizin her köşesinden. Türkiye’nin zeytinyağı arzında hiçbir kasvet katiyen kelam konusu değildir. Son üç yılda zeytinyağına dört kere getirilen ihracat kısıtlamaları amaçlandığı üzere fiyat artışlarını yavaşlatmakta yeteri kadar tesirli olmadığı üzere, bilakis üretici ve mal tedarikçilerini beklenti içine soktu. Kâfi ölçüde mal arzı olmadığı için piyasa daha da zahmete girerek bloke oldu. Zeytinyağı fiyatları kısıtlama uygulaması olduğu devirlerde daha da yükseldi.” dedi.
Başkan Er, “İhraç edilemediği için depolarda bekletilen zeytinyağları ise olumsuz depolama şartları nedeniyle bozulmaya başladı, yüksek kaliteli sızma yağlar rafinajlık yağlara dönüştü ve bu da %30’luk bir bedel kaybına, ihracat tutarımıza orantılandığımızda ise yaklaşık 300-400 milyon dolar döviz kaybına neden oldu. Kelam konusu kısıtlamaların hem iç piyasaya hem de ihracata hiçbir katkısı olmamıştır. Zira son kısıtlama kararından bu yana milletlerarası piyasalarda kg başına ortalama zeytinyağı fiyatı 2 ila 2,5 € düzeylerinde geriledi.” diye konuştu.
Türk zeytinyağı ihracatçılarının yıllık yaptığı kontratlar bulunduğunu vurgulayan Lider Er, kelam konusu kısıtlamaların firmaların taahhütlerini yerine getirememelerine neden olduğunu söyledi.
“Bu durum bölüm için itibar kaybının yanı sıra, önümüzdeki yıllarda bu müşterilerle çalışmayı da zorlaştırdı ve güç kurallarda kazanılmış olan birçok pazarı kaybetme noktasına getirdi. Katma bedeli yüksek ambalajlı ihracatı artırmak ana amacımız olmakla birlikte firmalarımız ithalatçılardan gelebilecek farklı talepleri karşılamak durumunda. Dünyada catering, balık konservesi üzere alanlarda faaliyet gösteren firmalar değerli ölçüde zeytinyağını kendi üretimlerinde kullanılmak üzere ülkemizden dökme olarak temin etmektedir. Öteki yandan hem kutulu hem de dökme mal talep eden alıcılar bulunmakta olup, bu firmalara yalnızca kutulu zeytinyağı satıp dökme taleplerini öteki ülkelerden karşılamalarını beklemek bu alıcıların büsbütün kaybı manasına gelmektedir.”
Ambalajlı eserlerde uygulanan ihracat dayanakları tekrar getirilmeli
Davut Er, “Nitekim 2021/22 dönemi datalarına baktığımızda, İspanya ve İtalya yapılan ihracatın dökme zeytinyağı ihracatımızın yalnızca %20’sini oluşturduğunu, geri kalan %80’nin başta ABD olmak üzere, Fildişi Kıyısı, İran, Birleşik Arap Emirlikleri, Japonya, Avustralya üzere ülkelere yapıldığını görmekteyiz. İhracat rekoru kırdığımız 2022/23 döneminde ise toplam dökme zeytinyağı ihracatımızın %30’unu tek başına ABD’ye yaptığımızı görüyoruz. Her fırsatta lisana getirdiğimiz üzere, ambalajlı zeytinyağı ihracatımızı artırmanın usulü dökme ve varilli eserlere kısıtlamalar getirmek değil, ambalajlı eser ihracatını teşvik etmektir. Ambalajlı eserlerde uygulanan ihracat takviyelerin kesinlikle tekrar getirilmesi gerekmekte. Dal olarak zeytin ve zeytinyağına yönelik uygulanmakta olan olumlu ayrımcılığın devam ettirilmesini ve önümüzdeki yıllarda eserlerimize yönelik desteklemelerin farklılaştırılarak devamını bekliyoruz.” dedi.
Başkan Er, “Ülkemizde üreticilere sağlanan takviyelerin de düşüklüğü göz önünde bulundurulduğunda, İtalya, İspanya üzere AB üyesi ülkelerle rekabet edebilmemiz için 2022 yılı sonunda kaldırılan ihracat sübvansiyonları yerine yeni bir takviye metodu ile devam edilmesi ambalajlı ihracatımızın artması açısından kritik bir ehemmiyete sahip. Bugünlerde dünya zeytinyağı fiyatlarının süratle geri gelmekte olduğunu tabir etmiştim, ayrıyeten önümüzdeki dönem iklim şartları bu formda devam ederse çok güçlü bir zeytin ve zeytinyağı rekoltesi bizi beklemekte. Bu ortamda ihracatçımızın dünya piyasalarında rekabetçi olabilmesi ve güçlü bir halde varlığını sürdürebilmesi için dökme ve varilli zeytinyağı ihracatında ton başına uygulanmakta olan 200 $ verginin de kısıtlama uygulamasıyla birlikte kaldırılması bölüm olarak talebimizdir.” diye konuştu.
Sürdürülebilir üretim teknikleri benimsenmeli
Davut Er, “Avustralya başta olmak üzere uzak pazarlarımıza yönelik sektörel ticaret heyeti organizasyonlarımız ve başta ABD’de Summer Fancy Food Show ve Expo West, Japonya’da Foodex, Çin’de China International Import Expo Fuarları olmak üzere, yurtdışında Türk zeytin ve zeytinyağının tanıtımı için faaliyetlerimizi gerçekleştiriyor olacağız. İhracat amaçlarımıza ulaşmak için çalışırken klasik sistemlerin yanı sıra çevreci, güç verimli ve toplumsal sorumluluk prensiplerine uygun sürdürülebilir üretim tekniklerinin benimsenmesi için faaliyetlerimizi sürdürüyoruz. Fakat, bütün bu maksatlara ulaşabilmemiz için dal paydaşlarımızın bir araya gelerek iş birliği yapması ve kesimimizi karşılaştığı mahzurlara daima bir arada tahliller üretmesi büyük ehemmiyet taşıyor.” dedi.
Türkiye’nin 2002 sonrasında zeytincilik bölümüne büyük yatırım yaptığını açıklayan Lider Er, “Devlet dayanaklarıyla 90 milyon olan zeytin ağacı varlığımız 200 milyona çıktı. Bu ağaçlardan son periyotta beklediğimiz randımanı de almaya başladık. Tarım ve Orman Bakanlığımızın hesaplamalarına nazaran Türkiye’nin 650 bin ton zeytinyağı, 1 milyon 200 bin ton sofralık zeytin üretebilecek potansiyele ulaşması kelam konusu olabilecek. Bu rekolteye ulaştığımızda bu eseri kıymetlendirecek bir planımızın bugünden yapılıyor olması gerektiğine inanıyoruz. İdare Şuramız ile ihracatımızın artması, ihracatçılarımızın ve üreticilerimizin daha fazla kazanmaları için ağır gayret harcıyoruz. Bu çerçevede, son periyotta bilhassa dökme ve varilli ihracatta yaşanan problemlerin farkındayız. Bu bahis ile ilgili olarak Ticaret, ayrıyeten Tarım ve Orman Bakanlığımız ile yakın temas halindeyiz ve ihracatımızın önünün açılabilmesini teminen görüşmelerimiz devam etmekte, ortak bir paydada buluşarak, tıpkı geçtiğimiz sene olduğu üzere kısa bir müddette bu düşüncenin da çözüleceğine inanıyoruz.” diye konuştu.
Natürel sızma zeytinyağı ihracatında GTİP uyumsuzluğu sorunları çözümlendi
Başkan Er, “Zeytinyağı GTİP’lerimizin AB ve dünya standartlarına uyumlu hale getirilmesini teminen Birlik olarak yürütmüş olduğumuz çalışmalar neticelendi ve taleplerimiz çerçevesinde revize edilmiş olan zeytinyağı ile prina yağı GTİP’lerin yer aldığı yeni Tarife Cetveli 30 Aralık tarihli resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu sayede bilhassa natürel sızma zeytinyağı ihracatında GTİP uyumsuzluğu nedeniyle yaşanan sorunları ortadan kaldırmış olduk ve istatistik dataların daha sağlıklı tutulmasını sağladık. 17 Nisan 2024 tarihinde Ticaret Bakanı Prof. Dr. Ömer Bolat ile makamında bir toplantı gerçekleştirdik ve kesim olarak kısıtlama uygulaması ile ilgili taleplerimizi kendisine aktardık.” dedi.
Davut Er, “Bakanımız kısıtlama kararı konusunda Tarım Bakanlığının Mayıs sonu Haziran ortası itibariyle yeni dönem üretimini görmek istediğini ve yeni rekolte daha net gözlemlendikten sonra kararın tekrar değerlendirileceğini tarafımıza iletti. Bu kapsamda süreksiz bir tahlil olarak, Sayın Bakanımıza ihracatçılarımıza sözleşmeleri çerçevesinde kota tahsis edilmesi tarafındaki taleplerimizi ilettik. Bakanlığımız bu istikametteki olumlu yaklaşımları sonrasında, şu an sizlerden toplamış olduğumuz eski kontratlara ait evraklar Sekreteryamız tarafından ilgili mercilere denetim edilip iletiliyor. Umarım kısa vakitte olumlu dönüş bekliyoruz.” diye konuştu.
Türkiye ve Birleşik Krallık ortasındaki STA’nın yenilenmesi için müzakere görüşmeleri 10 Haziran’da tekrar başlıyor
Başkan Er, “Bu toplantıda aldığımız bir diğer müjdeli haber ise, AB ve Gümrük Birliğinden ayrılan Birleşik Krallık ile ilgili. Türkiye ve Birleşik Krallık ortasındaki STA ‘nın yenilenmesi için müzakere görüşmelerinin 10 Haziran’da tekrar başlayacağını ve bu müzakerelerde zeytinyağının en öncelikli eser olarak ele alınacağı bilgisini edinmiş buluyoruz. Mevzuyu hem sayın Bakanımız hem de Muahedeler Genel Müdürümüz Hüsnü Dilemre ile detaylı bir biçimde görüşme fırsatımız oldu. İngiltere’nin Türkiye’den zeytinyağı ithalatı için gümrük vergisinin sıfırlanmasına son derece olumlu yaklaştığı bilgisini edindik. Bunun gerçekleşmesiyle şu an çabucak hemen bütün gereksinimini İspanya, İtalya üzere AB ülkelerinden karşılayan ve yıllık ortalama 70 bin ton zeytinyağı ithal eden İngiltere pazarında ülkemizin çok kıymetli bir pazar hissesi edineceğini düşünüyoruz.” dedi.
2023 YILI AMBALAJLI ZEYTİNYAĞI KATEROGİSİ BİRİNCİ 10 FİRMA
1 VERDE YAĞ BESİN UNSURLARI SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
2 MARBIL YAG SAN.VE TİC. A.S.
3 KOZMOPOLİTAN BESİN SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
4 SAVOLA BESİN SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
5 ALHATOĞLU ZEYTİNCİLİK BESİN ZİRAİ İLAÇ VE TARIM MAKİNALARI SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
6 TİCARET VE SANAYİ KONTUVARI TÜRK ANONİM ŞİRKETİ
7 ERAYDIN TARIM ESERLERİ BESİN PETROL HAYVANCILIK İNŞAAT NAKLİYE SAN.VE TİC.İHR.İTH .LTD.ŞTİ.
8 YONCA BESİN SANAYİ İŞLETMELERİ İÇ VE DIŞ TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
9 TARIM KREDİ TEDARİK VE ÜRETİM ANONİM ŞİRKETİ
10 POYRAZ ZEYTİNYAĞI TARIM SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
2023 YILI AMBALAJLI ZEYTİN KATEROGİSİ BİRİNCİ 10 FİRMA
1 TOPRAK ZEYTİN ZEYTİNYAĞI BESİN TARIM ESERLERİ HAYVANCILIK SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
2 EKER BESİN NAK.İNŞ.SAN.TİC.LTD. ŞTİ.
3 GÜNKAR İNŞAAT BESİN DOKUMA NAKLİYAT İTHALAT İHRACAT SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
4 MAROLİ BESİN SANAYİ VE DIŞ TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
5 YUNUSLAR TARIM ESERLERİ BESİN İNŞAAT TURİZM NAKLİYAT SANAYİ VE DIŞ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
6 AYDONA BESİN İNŞAAT.TESTİL .TUR.ENERJİ NAK.OTO.SAN.İÇ VE DIŞ TİC.LTD.ŞTİ.
7 UGS-URLA BESİN VE TARIM ESERLERİ SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
8 SALTAY DIŞ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
9 YENİÇAĞ BESİN SAN.VE TİC.A.Ş.
10 EROĞLU YERLİ ESERLER BESİN HAYVANCILIK TURİZM İNŞAAT SARRAFİYE NAKLİYE İHRACAT İTH.SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
