Uzman Klinik Psikolog İnci Nur Ülkü’den Ergenlerde Şiddet ve Zorbalık Uyarıları
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi’nin kıymetli uzman klinik psikoloğu İnci Nur Ülkü, özellikle ergenlik çağında artış gösteren şiddet ve zorbalık davranışlarının sebepleri, belirtileri ve bu durumlarla başa çıkma yöntemleri hakkında kapsamlı açıklamalarda bulundu. Uzman, şiddetin kahramanlık ya da güç sembolü gibi algılanmasının, davranışların normalize edilmesine neden olabileceğine dikkat çekti.
Şiddetin Normalleşmesinin Arkasındaki Nedenler ve Ailelere Düşen Görev
Son yıllarda, sosyal medya ve okul ortamlarında ergenler arasında şiddet ve zorbalık vakalarının artışını gözlemleyen Uzman Ülkü, bu olguların temelinde yatan nedenleri anlamanın ve aileleri bilinçlendirmeyi ilk adım olarak görüyor. Şiddetin yaygınlaşmasında, çevresel faktörler ve model alma davranışlarının büyük rolü olduğunu belirten uzman, “Çocuklar, çevrelerindeki yetişkinlerin ve akranlarının davranışlarını taklit eder. Evde ya da sosyal yaşamda şiddetin sıkça görülmesi, bu davranışların içselleştirilmesine yol açar. Ayrıca, sosyal medya, televizyon dizileri ve oyunlar, şiddetin kahramanlık veya güç göstergesi olarak sunulmasıyla, gençlerin bu davranışları normal kabul etmesine neden olabilir. Duygusal ihmal yaşayan gençler ise, karşılarındaki kişinin duygularını anlamakta ve uygun şekilde davranmakta güçlük yaşayabilirler. Gruplar içinde kabul görme arzusu, bazen onları şiddet içeren davranışlara yöneltebilir.”
Zorbalık İşareti Olan Davranışlar ve Ailelerin Dikkat Etmesi Gerekenler
Bir çocuğun zorbalık yaptığını anlamanın her zaman kolay olmadığını vurgulayan Uzman Ülkü, şu belirtilere dikkat edilmesi gerektiğini söyledi: “Sürekli başkalarını küçümseyen veya alay eden ifadeler kullanmak, şiddet içeren olaylardan sonra ‘ama o da hak etti’ gibi savunmacı yaklaşımlar sergilemek. Evde kardeşlerine karşı baskın, tehditkar veya manipülatif davranışlar göstermek. Akranları hakkında olumsuz yorumlar yapmak ve arkadaşlık ilişkilerinin yüzeysel kalması. Bu belirtileri gözlemleyen aileler, çocuklarıyla açık ve yargılamadan sorular sormalı, davranışların altında yatan nedenleri anlamaya çalışmalıdır.”
Çocukların Duygusal Desteğe İhtiyacı ve Ailelerin Rolü
Zorbalığın erken fark edilip doğru yönlendirilmesinin, hem zorbalık yapan hem de mağdur çocukların psikolojik sağlığı açısından büyük önem taşıdığını ifade eden Uzman, “Açık iletişim ve duyguların özgürce ifade edilmesine imkan tanıyan ortamlar, bu davranışların önüne geçer. Çocuklara, yoğun duygularla baş etme becerileri kazandırılmalı; öfke, hayal kırıklığı ve kıskançlık gibi duygularla sağlıklı başa çıkma yolları öğretilmelidir. Aile içinde şiddet yerine sağlıklı iletişim ve empati kurma, çocukların duygusal gelişimini destekler. Ayrıca, öğretmenler ve okul psikolojik danışmanlarıyla düzenli iş birliği yapılması, erken müdahale imkanını artırır.”
Zorbalığın Nedenleri ve Sonuçları
Uzman, zorbalığın sadece mağduru değil, zorbalık yapan çocuğu da olumsuz etkilediğine vurgu yaparak, “Mağdurlar kaygı bozuklukları, depresyon, özgüven kaybı, okul fobisi ve akademik başarıda düşüş yaşayabilir. Zorbalık yapan ergenlerde ise suç eğilimi artabilir ve uzun vadede sağlıksız sosyal ilişkiler kurma riski mevcuttur.”
Ergenlik Döneminde Şiddet ve Zorbalık Davranışlarına Karşı Öneriler
Ergenlik döneminin, bireyin sosyal çevresiyle ilişkiler kurduğu kritik bir dönem olduğunu hatırlatan Uzman, “Bu dönemde ortaya çıkan şiddet ve zorbalık davranışlarının hafife alınmaması gerekir. Her davranışın altında yatan bir ihtiyaç veya yanlış öğrenilmiş model olabilir. Bu nedenle ailelerin, öğretmenlerin ve uzmanların iş birliği içinde hareket etmesi, sağlıklı iletişim, empati ve duygusal farkındalık kazandırma açısından büyük önem taşır.”
Sosyal Medya ve Okul Ortamında Şiddetin Artışını Önleme
Uzman, sosyal medyada ve okulda şiddetin normalleştirilmesine karşı uyarıda bulunarak, “Şiddetin kahramanlık veya güç göstergesi gibi sunulması, gençler arasında normalize edilmesine yol açar. Bu nedenle, aileler ve eğitimcilerin, çocuklara ve gençlere, şiddetin gerçek hayattaki zararlarını anlatması ve bu davranışların asla kabul edilemeyeceğini net şekilde göstermesi gerekir.”
Sonuç ve Tavsiyeler
Ergenlik dönemindeki şiddet ve zorbalık davranışlarının, dikkatli ve bilinçli yaklaşımlarla kontrol altına alınması gerektiğini vurgulayan Uzman, “Her zorbalık davranışının ardında bir ihtiyaç veya yanlış öğrenilmiş model bulunabilir. Bu nedenle, ailelerin, öğretmenlerin ve psikolojik uzmanların ortak hareket etmesi, çocuklara sağlıklı iletişim, empati ve duygusal farkındalık kazandırması, uzun vadeli sağlıklı gelişim için kritiktir.”
