Ege Üniversitesinde düzenlenen (EÜ) “Cumhuriyet ve Atatürk” aktiflikleri kapsamında Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü (TDAE) tarafından “Atatürk Devrinde Çağdaş Türkiye’nin İnşası: İktisat, Nüfus ve Tarım” isimli panel gerçekleştirildi. Moderatörlüğünü Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Abdullah Temizkan’ın yaptığı panele, Celal Bayar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Yakınçağ Tarihi öğretim üyesi Doç. Dr. Ferhat Berber, TDAE Türk Dünyası Toplumsal, Ekonomik ve Siyasal Alakalar Anabilim Kolu Öğretim Üyeleri Doç. Dr. Hamit Özman ve Doç. Dr. Mehmet Fatih Sansar konuşmacı olarak katıldı. TDAE Konferans Salonu’nda gerçekleşen aktiflikte, uzman akademisyenler Atatürk periyodunun kritik siyasetlerini bilimsel bir perspektifle kıymetlendirdi.
Toplum olarak her bireyin kendi sorumluluğunun şuurunda olması gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Abdullah Temizkan, “Atatürk Haftası’nda, Cumhuriyetimizin ve devletimizin kurucusu Atatürk’ü anmak üzere bir ortadayız. Fakat bu anmayı, alışılagelmişin dışında bir yaklaşımla gerçekleştirmek istiyoruz. Hedefimiz, Atatürk’ün ve bizden sonraki kuşaklara derin tesirleri olan ihtilallerinin ve politik uygulamalarının daha ölçülebilir ve somut taraflarını ele almaktır. Atatürk periyodunda çağdaş Türkiye’nin inşasını iktisat, nüfus ve tarım üçgeninde kıymetlendirerek, o periyodun fotoğrafını daha net bir formda görmeyi ve anlamayı hedefliyoruz. ‘Millet’ olmak, ortak lisan, baht ve tarihten gelen organik bir süreçtir. ‘Ulus’ olmak ise bu ortak kıymetlerle birlikte, geleceğe yönelik bir projeksiyon, bir vizyon ortaya koymaktır. İşte bu manada ulus, bir gelecek projesidir. Sırf sistemi değiştirmek kâfi değildir; o sistemi işletecek kültürü de inşa etmek gerekir. Toplumsal olarak çok eksiğimiz olduğunun farkındayız. Bu eksiklikleri gidermek sadece devlet siyasetleriyle mümkün değildir. Her bireyin kendi sorumluluğunun şuurunda olması, gördüğü aksaklıkları uyarması ve tahlilin bir modülü olması gerekir. Bu hislerle, katılımınız için hepinize ve pahalı konuşmacılarımıza çok teşekkür ediyorum” dedi
“Zor koşullar altında gelen ekonomik mucizeler”
Atatürk periyodunun harika iktisat siyasetlerini ve bu siyasetlerin günümüze uzanan süreçlerini anlatan Doç. Dr. Hamit Özman, “Türkiye’nin bir burjuva ihtilali yaşamadığını, hepimizin köklerinin çiftçiliğe dayandığını unutmamalıyız; bu yüzden köylü toplumundan bilim insanları ve iş insanları çıkaran Cumhuriyetimize ve kurucularına minnet borçluyuz. Sanayi İhtilali sonrası zenginle fakir ortasındaki uçurumun 60 kata ulaştığı bir dünyada, ‘İttihat ve Terakki’den dünyaya entegre lakin Alman ekonomik tesiri altındaki bir yapı devraldık. Cumhuriyet kurulduğunda, Lozan görüşmeleri sürerken düzenlediğimiz İzmir İktisat Kongresi ile Batı dünyasına net bir ileti verdik. ‘Bizim yolumuz liberal iktisat ve Batı ile entegrasyondur’. Fakat 1929 Büyük Buhranı üzere global bir kriz, bizi 1930 sonrası daha devletçi bir modele yöneltti; ama bu, özel dalı asla dışlamadı, gerçekten endüstrinin yüzde 90’ı hâlâ özel teşebbüsün elindeydi. Bu siyasetlerin somut sonuçları ise o sıkıntı kaidelerde elde edilen muazzam başarılardır. 1923-1929 arası yıllık ortalama yüzde 10.9 üzere rekor bir büyüme yakaladık ve dünya krizde boğulurken bile olumlu büyümeyi sürdürdük. Bununla kalmayıp, son derece sağlam bir para siyaseti izledik; enflasyon neredeyse yoktu, bütçemiz hiç açık vermedi ve en değerlisi, Türk lirası yabancı paralar karşısında kıymet kazandı. Ayrıyeten, toplumda sermaye birikimi olmadığının şuuruyla, halkın sırtındaki yükü hafifletmek için dolaylı vergilerin hissesini yüzde 73’ten yüzde 55’e düşürerek gelir dağılımını daha adil hale getirmeye çalıştık. Atatürk devri, yalnızca bir kurtuluş gayreti değil, tıpkı vakitte ekonomik bağımsızlığın ve güç kurallar altında mucizeler yaratmanın da ismidir ve bu miras, bugün bile hepimiz için en büyük ilham kaynağı olmalıdır” diye konuştu
“Sağlıksız nüfus en temel sorun olarak görüldü”
Atatürk’ün, Cumhuriyet devrindeki nüfus siyasetlerini anlamanın büyük değer taşıdığını vurgulayan Doç. Dr. Ferhat Berber ise “Sanayi İhtilali sonrası dünyada nitelikli ve yanlışsız yönlendirilmiş nüfusun devletler için en büyük güç haline geldiği gerçeğinden hareketle, Cumhuriyet’i kuran takımlar, Balkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı’nda yaşanan büyük kayıplar sonucu devraldıkları 13 milyon civarındaki küçük, yüzde 75’i kırsalda yaşayan, kadın-erkek istikrarı bozulmuş ve sıtma, trahom üzere salgın hastalıklarla boğuşan sıhhatsiz nüfusu en temel sorun olarak görmüşlerdir. Bu doğrultuda, ‘çok nüfus, tok nüfus, şen ve varlıklı nüfus’ mottosuyla hem nüfusu artırmaya hem de kalitesini yükseltmeye yönelik çift taraflı bir siyaset izlenmiştir. Nüfusun kalitesini artırmak gayesiyle Dr. Refik Saydam öncülüğünde ülke çapında bir sıhhat seferberliği başlatılmış, dispanserler, hastaneler ve sağlık ocakları kurularak salgın hastalıklarla aktif bir gayret yürütülmüştür. Nüfusu artırma tarafında ise altı çocuklu ailelere vergi muafiyeti üzere teşvikler uygulanmış, lakin Atatürk’ün bayanı toplumsal hayata katma ülküsüne paralel olarak evlilik ve çocuk doğurma konusunda baskıcı siyasetlerden kaçınılmıştır” dedi
“Cumhuriyetin tarım siyasetleri günümüze tahlil sunuyor”
Atatürk’ün “Kılıçla ülke alanlar, sabanla ülke alanlara yenilmeye mahkumdur” kelamını bir medeniyet projesinin temeli olarak yorumlayan Doç. Dr. Mehmet Fatih Sansar, “Cumhuriyetin tarım siyasetleri, günümüzdeki besin krizlerine dahi tahlil sunuyor, hakikaten 1980’lerdeki özelleştirme furyasıyla gözden çıkarılan devletçi modellerin bilakis, bugün tahlili Atatürk’ün kurduğu ‘Tarım Kredi Kooperatifleri’ üzere kurumlarda aradığımıza dikkat çekmek isterim. ‘Milli iktisat’ gayesiyle yola çıkan Cumhuriyet, bu sıkıntıyı bir bakanlık kuracak kadar ciddiye aldı; İzmir İktisat Kongresi’nde çiftçinin talepleriyle şekillenen siyasetleri hayata geçirdi. Bu periyodun muvaffakiyetinin yalnızca Aşar vergisinin kaldırılması üzere bilinen ıslahatlarla hudutlu değildir. Asıl ihtilal Almanya’dan hocalar getirilerek kurulan Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü, yurt dışına gönderilen ziraat mühendisleri ve Manisa’da bağcılık, Adana’da tohum ıslahı, Bornova’da zeytincilik üzere alanlarda kurulan ihtisaslaşmış araştırma enstitüleriyle oluşturulan muazzam bilimsel altyapıdır” diye konuştu.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
