EÜ’de “Türk Dünyası Çağdaşlaşması: Türk Dünyası Hikâye
ve Roman Sempozyumu”
Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde,
Cumhuriyetin 100 Yılı ve İsmail Gaspıralı’nın anısına ‘Türk Dünyası
Modernleşmesi: Türk Dünyası Kıssa ve Roman Sempozyumu’nun açılışı
gerçekleştirildi. Sempozyumun açılışına EÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr.
Mehmet Ersan, Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Ayönü, Uluslararası
Türk Kültür Teşkilatı (TÜRKSOY) Sibirya Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Timur
Davletov, Edebiyat Fakültesi Türk Lisanı ve Edebiyatı Kısmı öğretim üyesi Doç.
Dr. Yılmaz Özkaya’nın yanı sıra yurt içinden ve yurt dışından yüzü aşkın bilim
insanı ile öğrenciler katıldı.
Sempozyumun açılışında konuşan EÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr.
Mehmet Ersan, “Türk milleti, 29 Ekim 1923 tarihinde kutlu mazisinin en önemli
uyanışlarından birini gerçekleştirmiş, içteki ve dıştaki yıkıcı odaklara asla fırsat
vermeyeceğini azim ve kararlılığıyla ortaya koymuştur. Ulusal Mücadele’nin her
safhasında sahip olunan manevî kuvvet ve direncin yegâne kaynağı, Türk
milletinin varoluşuna duyulan bağlılık, sadakat ve sarsılmaz inanç olmuştur. Bu
itibarla cumhuriyet, bağımsızlığını korumak, hür ve müstakil yaşamak isteyen
milletimizin direkt doğruya ruhundan doğan bir şaheser olarak ortaya
çıkmıştır. Türk milletinin kendi hakkında alacağı kararlara ve yapacağı
tercihlere hiçbir oluşumun, ögenin, bölümün yahut zümrenin müdahil
olamayacağı Cumhuriyetle temellenmiş ve şekillenmiştir. Bu his ve
düşüncelerle büyük Türk milletinin ve ülkemizin 100 yılını yürekten kutluyor,
en kalbi ve halisane sevgi ve hürmetlerimi sunuyorum. Devletimizin kurucusu ilk
Cumhurbaşkanımız Gazi Mustafa Kemal Atatürk ile birlikte kurucu
kahramanlarımızı ve aziz şehitlerimizi hürmet ve rahmetle anıyorum” dedi.
“Gaspıralı, fikirleriyle çağdaş Türk niyetine damga vurmuştur”
İsmail Gaspıralı’nın Türk dünyasının son asırlarda yetiştirdiği en büyük
idealistlerinden birisi olduğunu söz eden Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet
Ersan, “Fikirleriyle ve faaliyetleriyle çağdaş Türk niyetine damgasını
vurmuş seçkin şahsiyetlerden olduğu, hususla birazcık ilgilenen herkesin
malumudur. Geçtiğimiz asrın büyük uyanış hareketine öncülük etmiş ve bütün
Türk dünyası için “dilde, fikirde, işte birlik” prensibini temel edinmiş bir aydını
anmak, elbette bizim için bir borçtur. Kuşku yok ki onun en kıymetli yanı;
bıraktığı yapıtlarıyla, fikirleriyle ve takipçileriyle bugünkü Türk dünyasının lisan,
fikir ve işteki birliğinin temel harcı olma misyonunu devam ettiriyor olmasıdır.
İsmail Gaspıralı’nın yolundan gidenler için bugünkü görüntü, sevinmeyi
gerektiren bir görüntüdür; bardağın dolu tarafı Gaspıralı’nın vaktinden daha
fazladır. Dünün gerçekleri ile bugünün gerçekleri ortasındaki farkı görerek
hedeflerimizi belirlemek kuralıyla Türk dünyasını bir güç hâline getirmek
mümkündür. Türk Devletleri Teşkilatı, TÜRKSOY, Türk Akademisi, Türk
Parlamenterler Birliği üzere memleketler arası kuruluşlarımız bu manada geleceğe
ümitle bakmamızı sağlıyor. Elbet mevcut duruma razı olamayız. İsmail
Gaspıralı’dan ilham alarak daha ileri gitmeli; muasır medeniyet seviyesini
geçmeli; yeni bir medeniyet atılımıyla 21’inci asrı Türk Asrı yapmak iradesini,
her hâl ve kaidede korumalıyız. Bu prestijle İsmail Gaspıralı’yı, anıyorum.
Biliyoruz ve inanıyoruz ki Türk dünyasının gelişimi ve değişimi yakalamak için
her türlü vasıtayı kullanarak bir ortaya gelmesi, bilgi ve deneyim paylaşımında
bulunması, çağdaş dünyayla maddi ve manevi güç birliği yapması çok
önemlidir. Bilinmesini isterim ki, Ege Üniversitesi, bu manada Türk dünyası
bağlamında özümsediği unsurları her daim taşıyarak, belirlemiş olduğu yüksek
değerler ve maksatlar doğrultusunda yürüyüşüne kararlılıkla devam edecektir. Bu
itibarla Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün lisan, tarih ve inanç köprüleriyle hazır
olmalı, olayların böldüğü tarihimiz içinde bütünleşmeliyiz dediği Türk
dünyasıyla İsmail Beyefendi merhumun “Dilde, fikirde işte birlik” idealiyle hareket
etmeliyiz. Sempozyumun, başta ülkemiz olmak üzere tüm Türk dünyası
edebiyatlarına katkılar sağlamasını ve öncülük etmesin temenni ediyorum” dedi.
“Milli duyuş ve düşünüş usulüne sahip bir Türk aydını”
Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Ayönü ise, “’Dilde, işte,
fikirde birlik’ biçiminde formüle ettiği fikirlerini hayata geçirmek ismine bütün
yaşamını Rusya Türkleri ortasında ulusal şuuru tesis etmek için uğraşan
Gaspıralı; Osmanlı Türklüğünün ulusal şuurunun şimdi tam anlamıyla
oluşmadığı ya da zayıf olduğu bir periyotta ulusal duyuş ve düşünüş üslubuna sahip
bir Türk aydındır. Türk toplulukları ortasındaki siyasi ve ekonomik ilişiklerin
geleceğini öncelikle lisan, edebiyat çalışmaları ve kültürel çalışmaların
belirleyeceğini biliyoruz. Bu sebeple bu çeşitten bilgi şölenlerinin Türklük
bilimine gönül vermiş bilim insanlarının üzerinde düşen bir borç olduğunu
düşünüyoruz. Türk dünyası edebiyatlarının araştırılmasının tarihe karşı
sorumluluk ve tanıklık vazifesini yerine getirmek olduğu kanaatinin taşıyoruz”
dedi.
“Gaspıralı İsmail, Türk alemini uyandıran büyük bir mürşit”
Doç. Dr. Yılmaz Özkaya, “Sempozym; Türk Dünyasının çağdaşlaşması,
modern Türk topluluklarının lisanı, edebiyatı, folkloru, siyasi ve toplumsal tarihi,
sosyal ve kültürel durumları alanlarında yeni ve özgün araştırmaların sunulduğu
ve tartışıldığı bir ortam olacaktır. 19’uncu yüzyılın sonlarında Türk dünyasında
modernleşme kavramı ‘Ceditçilik’ olarak tanımlamaktadır. İsmail Gaspıralı’nın
sistematik bir hale getirdiği bu hareket geleneği yıkmayı yönelik bir hareket
olmaktan çok geleneğin bozuk yanlarını onaran içerisinde ulusal ögeleri da
barından bir uyanış hareketidir. Geçmiş yüzyılın kıymetli fikir adamı olan İsmail
Gaspıralı’ya adanmış olan bu sempozyumda Çarlık Sovyet ve bağımsızlık
dönemi Türk dünyası Roman ve öyküleri birçok ülkeden katılan alan
uzmanlarının bildirileriyle ele alınacak ve değerlendirilecektir. İsmail Gaspıralı,
Türk kültürünün genel sıkıntılarını geniş bir biçimde ele alan fikir adamıdır.
Onu yalnızca Türklük aleminde Rus etkisinin kararını icra ettiği bir köşenin
matbaa tarihini temsil eden biri olarak göremeyiz. Halil İnalcık’ın ifadesiyle
Gaspıralı İsmail Beyefendi, Türk alemini uyandıran büyük bir mürşit, büyük bir
terbiyeci ve ıslahatçıydı. O, Türk dünyasında en çok tanınan ve bilinen
şahsiyetlerden biridir. Onun bu ölçüde tanınmasının altında yatan en önemli
neden elbet çok istikametli oluşu ile ilgilidir. Çünkü İsmail Gaspıralı bir fikir adamı,
önder bir eğitimci ve dava sahibi biridir Bütün bunların ötesinde bir dava
adamıdır” dedi.
Açılış konuşmalarının akabinde Prof. Dr. Mehmet Ersan tarafından
sempozyuma katkı verenlere plaket takdim edildi. Daha sonra Prof. Dr. Yavuz
Akpınar, “Gaspıralı’nın Rusya Türklerinin Çağdaş Edebiyatına Bakış”, Prof.
Dr. Selma Barutcu Özönder “Modern Türklerin Yeni Yolları”, Prof. Dr. Şuayip
Karakaş “Özbek Edebiyatında Tarihi Roman”, Prof. Dr. Ramazan Korkmaz
“Sınırlara Çarpan İnsanın Çığlığı: Küçürek Roman”, Prof. Dr. Ali Akar “Yeni
Bir Lisan Yeni Bir Dünya: Türk Çağdaşlaşmasının Lisan Cephesi ve İsmail
Gaspıralı” mevzularında sunumlar gerçekleştirildi.
Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzüncü yılına ve öncü fikir insanı, eğitimci ve
yayıncı İsmail Gaspıralı’nın anısına adanan sempozyum kapsamında farklı
ülkelerden uzman bilim insanları tarafından Türk Dünyası Edebiyatı ile ilgili
sunumlar yapıldı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
