Milletlerarası danışmanlık hizmetleri şirketi EY, 29 ülkeden 15.000 çalışanın ve 1.500 patronun iştirakiyle gerçekleştirdiği EY Work Reimagined 2025 Araştırması’nın sonuçlarını açıkladı. İş dünyasında yetenek dinamiklerinin nabzını takip eden ve bu sene yapay zekânın iş dünyası üzerindeki tesirlerini odağa alan araştırma; yapay zekâ (AI) uygulamalarıyla insan kaynağının bu dönüşüme hazırlık seviyesi kapsamında kimi gelişime açık alanlar olduğunu gözler önüne seriyor. Ayrıyeten araştırma, yapay zekânın güçlü bir yetenek stratejisi temelinde uygulanarak aktif biçimde kullanılmasıyla, bunun şirketlerin verimliliğini %40’a kadar yükseltme potansiyeli taşıdığını ortaya koyuyor.
Yetenek stratejilerinin yapay zekâ odağında geliştirilmesi kıymet kazanıyor
Araştırmaya katılan çalışanların %88’i günlük rutin işlerinde yapay zekâyı kullandığını belirtiyor; lakin bu kullanım çoğunlukla bilgi araştırması yapmak (%54) ve evrak özetlemek (%38) üzere temel uygulamalarla hudutlu kalırken, çalışanların sırf %5’i yapay zekâyı iş yapış biçimlerini dönüştürecek halde, ileri seviyede kullanıyor. Bununla birlikte araştırma, yapay zekânın iş dünyasında yaygın halde benimsenmesine karşın, çalışanların yapay zekâyla ilgili kimi telaşları olduğunu da ortaya koyuyor. Çalışanların %37’si, yapay zekâya çok bağımlılığın kendi yetenek ve uzmanlıklarını zayıflatabileceğinden kaygı ederken; %64’ü artan performans baskısı nedeniyle iş yüklerinin arttığını düşünüyor. Tıpkı vakitte çalışanların sırf %12’si, yapay zekânın sunduğu verimlilik potansiyelinden tam manasıyla yararlanabilecek seviyede eğitim aldığını belirtiyor. Ayrıyeten patronların kurum içi yapay zekâ uygulaması sunma eforlarına karşın, çalışanların kurum tarafından resmi olarak onaylanmayan yapay zekâ araçlarına yönelmesiyle “gölge yapay zekâ” (“shadow AI”) kullanımı yaygınlığını koruyor. Araştırmaya nazaran, dünya genelinde farklı bölümlerde çalışanların %23 ila %58’i bu üzere uygulamalara yöneliyor.
Araştırma, kıymetli bir bahse daha dikkat çekiyor: Yetersiz öğrenme fırsatları ve yanlış ödüllendirme sistemleri üzere kırılgan yetenek temelleri üzerine kurulan yapay zekânın ve yeni teknolojilerin potansiyel yararları, büyük ölçüde azalıyor. Araştırmaya nazaran, yetenek ve teknolojiyi faal biçimde entegre ederek “yetenek avantajı” (“talent advantage”) elde eden kurumlar daha yüksek paha kazanımı elde ediyor. Fakat bu düzeye ulaşma yolunda ilerleyen kurumların oranının sadece %28 olduğu görülüyor.
Çalışan memnuniyeti artarken, yapay zekâ yetkinlikleriyle dış fırsatlar daha cazip hale gelebiliyor
Çalışan tecrübesinin ölçülmesinde temel bir gösterge olan “küresel yetenek sağlığı” (“global talent health”) endeksi geçen yıla nazaran 0–100 ölçeğinde 10 puan artarak 55’ten 65’e yükseldi. Yaklaşık %18 oranındaki bu yükseliş; şirketlerde ödüllendirme, gelişim ve kurum kültürüne yönelik memnuniyetin arttığını yansıtıyor. Tıpkı vakitte global çapta çalışanların işten ayrılma isteği %29 oranına gerileyerek, 2021’de görülen %43’lük doruğa kıyasla son dört yılın en düşük düzeyine geldi.
Bununla birlikte, istihdamın yavaşladığı periyotlarda çalışanların mevcut konumlarına daha sıkı tutunduğu gözlemleniyor. Fakat yapay zekâ kelam konusu olduğunda tablo değişiyor. Liderlik yaklaşımı, yapay zekânın benimsenmesini ve daima öğrenmeyi destekleyen kurum kültürü oluşturmada kritik bir rol oynarken, ekibine güvenen, onları geliştiren ve önemseyen liderler kurum kültürünün tonunu belirliyor ve yetenek sağlığının %44’ünü şekillendiriyor.
Araştırma ayrıca çalışanların yetkinliklerini geliştirmeye yönelik yatırımların, dönüşümü hızlandırdığını, ancak aynı zamanda çalışan bağlılığı konusunda bazı zorluklar oluşturduğunu ortaya koyuyor. Araştırmaya göre; yılda 81 saatten fazla yapay zekâ eğitimi alan çalışanlar, ortalamanın üzerinde haftalık 14 saatlik bir verimlilik artışı bildiriyor. Ancak, yapay zekâ yeteneklerine olan talebin fazlalığı ve dış fırsatların şirket içi terfi döngülerinden daha cazip hale gelmesinden dolayı bu çalışanların mevcut işlerinden ayrılma olasılığı %55 daha fazla olabiliyor. İşverenler, çalışanların teknolojiye erişim, esneklik ve yapay zekâ becerilerini kullanmalarına imkân tanıyan kariyer fırsatlarını da içeren kapsamlı bir paket sunarak çalışanları elde tutma konusunda zorlukları azaltabilir.
Yetenek avantajı şirketlere değer katıyor
Araştırma, insan faktörleri ile yapay zekâ entegrasyonu arasındaki etkileşimi; yapay zekâ benimseme başarısı, öğrenme, yetenek sağlığı, kurum kültürü ve ödüllendirme mekanizmaları olmak üzere beş temel alanda ortaya koyarken, bu alanlarda öne çıkan kurumlar “yetenek avantajı” elde ederek yapay zekâdan dönüşümsel bir değer elde edebiliyor.
EY Türkiye Danışmanlık Hizmetleri Bölüm Başkanı ve Şirket Ortağı Gökhan Gümüşlü, araştırma ile ilgili şu değerlendirmelerde bulundu:
“EY olarak, küresel yetenek dinamiklerini, yapay zekânın benimsenmesini ve çalışma kültüründeki değişimleri daha iyi anlamak adına gerçekleştirdiğimiz EY Work Reimagined 2025 Araştırması; yapay zekânın iş dünyasındaki mevcudiyetini her geçen gün artırdığını gözler önüne seriyor. Çalışanların ve işverenlerin yapay zekâyı benimseme oranlarının da giderek yükseldiğini gösteren araştırmada, etkili kurgulanmayan modellere entegre edilen teknoloji ve yapay zekâ yatırımlarının gerçek potansiyelini ortaya çıkaramadığını gözlemliyoruz. Araştırmaya göre, şirketlerin yetenek stratejisindeki bazı eksiklikler nedeniyle kaçırdıkları verimlilik artış potansiyeli yaklaşık %40 oranına ulaşabiliyor. Bu noktada, çalışanların yapay zekâyla ilgili endişelerinin giderilmesi, işveren tarafında yatırım modellerinin doğru dizayn edilmesi önem taşıyor. Kısacası insanı merkeze alan yöntemlerle yapay zekâ uygulamaları ve iş gücünün daha uyumlu hale getirilmesi gerekiyor. Yapay zekânın, gelecekte yetenek gücüyle çok daha ileri bir seviyeye ulaşacağı aşikâr. İş dünyasının her geçen gün yeniden şekilleneceği bu yakın gelecekte rekabet avantajı elde etmek isteyen şirketlerin, insan faktörünün merkezde olduğu yapay zekâ dönüşümüne ivme kazandırmaları gerekiyor.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
