Bunun için bedendeki belirtilere karşı şuurlu olunması ve tertipli denetimlerin aksatılmaması gerekiyor. Memorial Ataşehir Hastanesi Tıbbi Onkoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Özlem Ercelep, genç yaşta kanser görülme riski ve dikkat edilmesi gerekenler hakkında bilgi verdi.
Bu kanser çeşitlerine dikkat!
Dünya çapında Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı datalarına nazaran 2022 yılında erkeklerde en sık görülen üç kanser çeşidi akciğer, prostat ve kolorektal kanserdir. Bayanlar ortasında en yaygın üç kanser çeşidi ise göğüs, akciğer ve kolorektal kanserdir. Dünya çapında akciğer kanserinden vefat oranı kansere bağlı ölümlerin en sık sebebidir. Yaş kanser için en yaygın ve önlenemez risk faktörlerinden biridir. Yaşlandıkça kanser riskimiz artmaktadır ve ortalama kanser teşhis yaşı 68 civarındadır. Ancak son yıllarda, 50 yaş altındaki yetişkinlerde çeşitli organ kanserlerinin (meme, kolorektal, endometriyum, yemek borusu, ekstrahepatik safra kanalı, safra kesesi, baş ve boyun, böbrek, karaciğer, pankreas, prostat, mide ve tiroid) görülme sıklığı artmaktadır. Bu trend, Küresel Kanser Gözlemevi (GLOBOCAN) bilgilerinde de gözlemlenmiştir. Taramaların artması, genç yaşlarda kanser teşhislerinin artan sayısını kısmen açıklayabillir. Bunun dışında 20.yüzyılın ortalarından bu yana, beslenme, hayat biçimi, obezite, etraf ve mikrobiyom (sindirim sisteminde dolaşan mikroorganizmalar) üzere faktörlerde değerli değişiklikler olmuştur. Bu değişiklikler, genomik ve/veya genetik yatkınlıklarla etkileşime girebilmektedir. Son yıllarda antibiyotik kullanımındaki kıymetli artışların da bir etken olduğu kabul edilmektedir.
50 yaşın altındaki yetişkinlerde kanser oranlarının artmasının değerli nedenleri
- Aşırı alkol kullanmak
- Sigara içmek
- Batı diyetleri uygulamak (yüksek doymuş yağ, kırmızı et, işlenmiş et, şeker ve ultra işlenmiş besin, düşük meyve, zerzevat, tam tahıl ve lif içeren diyet)
- Obez yahut fazla kilolu olmak
- Tip 2 diyabet hastası olmak
- Anormal uyku sistemine sahip olmak ve/veya çok az uyumak
- Geç yaşta çocuk doğum yapmak
- İlk adetin genç yaşta olması
- Daha düşük emzirme oranları ve artan mama tüketimi
- Doğum denetim ilacı kullanımı
- Çevresel toksinlere maruz kalmak, endüstrileşme ve kentleşmenin artması, hava kirliliği
***Bu faktörler kimi durumlarda risk oranını artırabilmektedir.
Hangi kanser cinsleri artış gösteriyor?
Erken yaşta kanser teşhisi konulan bireyler, kısırlık, kardiyovasküler hastalıklar ve ikincil kanserler üzere uzun vadeli sıhhat problemleri riskiyle de karşı karşıya kalmaktadır. Bu durum, ferdî, toplumsal ve ekonomik açıdan kıymetli sonuçlar doğurmaktadır.
Erken yaşlarda görülen kanserlerdeki en yüksek artışlar kolon kanseri ve rektum kanseri hadiselerinde görülmektedir. Kolorektal kanser sıklığı insidans oranları 2000 yılından bu yana 50 yaş ve üzeri yetişkinler ortasında düşerken, bu oran 50 yaş altı şahıslarda artmaktadır. Bunun kıymetli bir nedeni 18-24 yaş ortası obezite oranı 1980’lerde %6 civarındayken günümüzde %30’un üzerine çıkması gösterilebilir.
Mide kanseri ve yemek borusu kanserlerinde de son yıllarda genç yaşlarda görülme sıklığında artış vardır. Bu bireylerde yemek borusu kanseri için sigara içme, obezite ve gastroözofageal reflü hastalığı risk oluştururken, çok alkol tüketimi tüm mide kanserleri için bir risk faktörü olarak kabul edilmektedir.
Meme kanseri sıklığı hem menopoz öncesi hem de menopoz sonrası her iki kümede da artmakta, lakin menopoz öncesi genç yetişkinler ortasında daha süratli bir oranda artmaktadır. Menopoz öncesi göğüs kanseri üzerine yapılan kimi araştırmalar, hiç doğum yapmamak, birinci çocuğunu ileri yaşta doğurmak üzere üreme risk faktörlerinin, obezitenin, fizikî hareketsizliğin, alkol tüketiminin ve kırmızı et ve işlenmiş besinler açısından güçlü batı üslubu diyetlerin yaygınlığının erken başlangıçlı göğüs kanserine katkıda bulunan faktörler olduğuna işaret etmektedir. Dünya sıhhat örgütü 40 yaşından itibaren mamografi taramalarını önermektedir.
50 yaşın altındaki bireylerde kanser riskini azaltmanın yolları
Erken yaşlarda görülen kanserlerin önlenmesi için, çocukluk ve ergenlik periyodunda sağlıklı beslenme ve ömür stilini teşvik etmek, bu yaş kümelerinde sigara ve alkol tüketimini caydırmak ve fizikî idmanı teşvik etmek, ultra işlenmiş yiyecek ve içecekler, şekerle tatlandırılmış içeceklerin tüketiminin sınırlanması önerilebilir.
Egzersiz yapın: Fiziksel olarak etkin kalmak, hareketsiz bir ömürden mümkün olduğunca kaçınmak önerilir.
Sağlıklı beslenin: Akdeniz diyeti, kanserle bağlantılı birçok risk faktörünü azaltır. Bu diyetler lif ve yağsız protein açısından zengindir; fasulye, tam tahıllı yiyecekler ve kuruyemişlerin yanı sıra mikrobiyomda sağlıklı bağırsak bakterilerinin desteklenmesine yardımcı olabilecek meyve ve zerzevatları içeririrken, kırmızı et ve işlenmiş besinlerin tüketimini hudutlar.
Sağlıklı kilonuzu koruyun: Obez yahut fazla kilolu olmak kanser riskini artırır, bu nedenle beden kitle indeksinizin 30’un üzerinde olmasından kaçının.
Sigara içmeyin: Tütün dumanındaki kanserojen unsurlar sadece akciğerleri etkilemekle kalmaz, birebir vakitte kan dolanımına da geçerek sindirim sistemi kanserleri ve başka kanser cinslerinin riskini artırabilir.
Alkole karşı uzaklıklı olun: Alkolün hücrelerinize verebileceği ziyan nedeniyle alkol kullanmının inançlı olmadığı söylenebilir.
Aşı olun: İnsan papilloma virüsü (HPV) ve hepatit-B virüsü (HBV) üzere kansere neden olan virüslere karşı aşılar mevcuttur.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
