Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Kısmı Öğretim Üyesi ve İnsan Hakları Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (İHAMER) Müdürü Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, 18 Aralık Dünya Göçmenler Günü hasebiyle global göçün yeni yönelimlerini kıymetlendirdi.
Göçmen emekçi sayısı ise 165 milyonun üzerinde
Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, Memleketler arası Göç Örgütü’nün bilgilerine nazaran dünya genelinde 281 milyon memleketler arası göçmen bulunduğunu lisana getirerek, “Bu sayı her geçen yıl artarak göçün global ve yapısal bir olguya dönüştüğünü göstermektedir. 2025 yılı prestijiyle dünya nüfusunun yaklaşık %4’ünün göçmenlerden oluşması beklenmektedir. Göçmen emekçi sayısı ise 165 milyonun üzerindedir.” dedi.
Göç, sadece ekonomik nedenlerle olmuyor!
Türkiye’nin, bu global sürecin değerli aktörlerinden biri olarak hem alıcı hem gönderici hem de transit ülke rolüyle kritik bir pozisyonda yer aldığını kaydeden Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, “Göç, artık sırf ekonomik nedenlerle açıklanamayacak kadar karmaşık bir yapıya sahiptir. Silahlı çatışmalar, iç savaşlar, etnik ve mezhepsel tansiyonlar, bölgesel istikrarsızlıklar ve zorla yerinden edilmeler, günümüzde mülteci hareketlerinin en temel nedenleri ortasına girmiştir. Bilhassa Orta Doğu, Afrika ve Asya’daki çatışmalar, milyonlarca insanı hayatta kalmak için göçe zorlamakta; mülteci sayıları tarihi rekorlar kırmaktadır. Bu tabloya karşın ABD ve Avrupa ülkeleri her ne kadar daha güvenlikçi ve hudut odaklı göç siyasetleri benimsemiş görünse de mevcut demografik yapı ve iş gücü muhtaçlığı bu ülkelerin göçmen kabulünü orta ve uzun vadede sürdürmek zorunda kalacağını göstermektedir. Bu süreç; beyin göçü, göçün kadınsallaşması, iklim krizi ve zarurî mülteci hareketleri üzere yeni dinamiklerle şekillenmekte ve göçmenlerin hayatlarını derinden etkilemektedir.” diye konuştu.
Beyin göçü ülkelerin geleceğini direkt etkiliyor
Beyin göçü konusuna da değinen Prof. Dr. Süleymanlı, “Beyin göçü, son yıllarda global göç hareketleri içinde giderek daha belirleyici bir olgu haline gelmiştir. Gençler, bilhassa eğitim, meslek fırsatları ve ömür kalitesi arayışıyla yurtdışına yönelmektedir. ABD, Kanada ve Avustralya üzere ülkeler, nitelikli iş gücünü çekmek için özel programlar ve teşvikler sunarken; gelişmekte olan ülkeler genç ve eğitimli nüfus kaybı riskiyle karşı karşıya kalmaktadır. Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinde yaşlanan nüfus ve azalan doğurganlık oranları, güvenlik telaffuzlarına karşın nitelikli göçmenlere olan yapısal muhtaçlığı artırmaktadır. Beyin göçü artık yalnızca ferdi bir tercih değil, ülkelerin uzun vadeli kalkınma kapasitesini direkt etkileyen stratejik bir problem haline gelmiştir. Türkiye bu bağlamda, bir yandan genç beyinlerini yurtdışına gönderen; öbür yandan soy, kültür ve inanç bağlarının bulunduğu ülkelerden göç alan bir ülke pozisyonundadır. Bu gençlerin Türkiye’de nitelikli istihdam, akademik özgürlük ve girişimcilik imkânları bulabilmesi, beyin göçünü dengeleyici bir tesir yaratabilir.” biçiminde konuştu.
Göçün kadınsallaşması ve bayan göçmenlerin artan rolü
Göçün kadınsallaşmasının, çağdaş göç çalışmalarının en dikkat alımlı başlıklarından biri olduğuna işaret eden Prof. Dr. Süleymanlı, şöyle devam etti:
“2023 prestijiyle bayan göçmenlerin oranı dünya genelinde yüzde 48’e ulaşmış, 2025’te ise yüzde 50’ye yaklaşması beklenmektedir. Bayan göçmenler çoğunlukla bakım, hizmet ve konut içi emek bölümlerinde istihdam edilmekte; eğitimli bayanlar ise sıhhat ve eğitim alanlarında kıymetli roller üstlenmektedir. Bilhassa Avrupa ülkelerinde bakım ve sıhhat dallarında ortaya çıkan iş gücü açığı, bayan göçmen emeğine olan gereksinimi daha da görünür kılmaktadır. Türkiye, bilhassa Suriye başta olmak üzere çatışma bölgelerinden gelen bayan mültecilerin artışıyla bu süreci direkt deneyimlemektedir. Savaş ve şiddet ortamından kaçan bayanlar, yalnızca ekonomik değil tıpkı vakitte fizikî ve ruhsal güvenlik arayışıyla göç etmektedir. Bu durum, bayan göçmenlerin korunması, güçlendirilmesi ve toplumsal hayata iştirakinin kıymetini daha da artırmaktadır.”
İklim krizi de zarurî göçü kaçınılmaz hale getiriyor
İklim değişikliğinin de günümüzde göçün en güçlü itici faktörlerinden biri haline geldiğine vurgu yapan Prof. Dr. Süleymanlı, “Kuraklık, sel ve çok hava olayları nedeniyle milyonlarca insan yaşadığı coğrafyayı terk etmek zorunda kalmaktadır. Birleşmiş Milletler’e nazaran 2025 yılı prestijiyle iklim kaynaklı yerinden edilmelerin 100 milyona ulaşması mümkündür. İklim krizi, bilhassa çatışmalarla birleştiğinde göçü kaçınılmaz hale getirmekte; kırılgan bölgelerde mülteci hareketlerini daha da hızlandırmaktadır. Türkiye, bulunduğu coğrafik pozisyon prestijiyle bu baskıyı en ağır hisseden ülkelerden biridir.” tabirinde bulundu.
Dijitalleşme göçmenleri iki hayat ortasında bırakıyor
Dijital teknolojilerin, göçün tabiatını esaslı bir formda değiştirdiğini söyleyen Prof. Dr. Süleymanlı, “İnternet ve toplumsal medya sayesinde, göçmenler artık birden fazla ülke ortasında hayat kurabilmekte, hem geldikleri hem de gittikleri ülkeye dair bilgi alışverişinde bulunabilmektedirler. Bu ‘çift yaşam’, onların mahallî toplumlarla daha az etkileşimde olmalarına ve hatta toplumsal baloncuklarda hapsolmalarına neden olabilmektedir. Dijital platformlar, göçmenlerin iş bulma süreçlerini hızlandırsa da lokal kültüre entegrasyonlarını zorlaştırabilir. Dijital teknolojinin, göçmenlerin eğitimine ve iş gücü piyasalarına erişimine sağladığı kolaylıklar, tıpkı vakitte onların toplumsal izolasyona uğramalarına yol açabilmektedir. Göçmenlerin online platformlarda lokal halkla etkileşime geçmek yerine kendi topluluklarına yönelmesi, toplumsal entegrasyonu zorlaştırmaktadır. Bununla birlikte, dijital araçlar sayesinde, lisan öğrenme ve iş arama süreçleri daha verimli hale gelmekte, göçmenlerin daha süratli adapte olmalarına yardımcı olmaktadır.” dedi.
Göç, kriz değil toplumsal dönüşüm olarak ele alınmalı
Türkiye’nin, tarihi olarak göç yollarının kesiştiği bir ülke olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Süleymanlı, “Suriye savaşı başta olmak üzere bölgesel çatışmalar ve güvenlik krizleri, Türkiye’yi dünyanın en fazla mülteci barındıran ülkesi haline getirmiştir. Türkiye’nin göç siyasetleri; istekli geri dönüş, inançlı entegrasyon ve insan hakları temelli yaklaşımlar çerçevesinde şekillenmektedir. Göçmenler artık sadece korunması gereken bir küme değil, hakikat siyasetlerle toplumsal ve ekonomik katkı sunabilecek aktörlerdir. Türkiye’nin bu süreci kriz idaresi yerine toplumsal dönüşüm ve birlikte hayat perspektifiyle ele alması büyük ehemmiyet taşımaktadır.” diye konuştu.
Küresel göç yeni bir çağa girdi
Dünya genelinde, göçmenlerin sayısının süratle artmasının, bu bireylerin toplumsal entegrasyonu, ekonomik katkıları ve insan hakları üzere hususları daha değerli hale getirdiğini belirten Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Beyin göçü, iklim göçü ve bayan göçü üzere kavramlar, geleceğin en değerli göç dinamikleri ortasında yer almaktadır. Göçmenlerin daha insancıl ve verimli bir biçimde entegrasyonu, hem göçmenler hem de konuk ülkeler için değerli fırsatlar yaratacaktır. Göç, artık yalnızca bir ekonomik hareketlilik değil, insan hakları, toplumsal ahenk ve toplumsal kalkınma ile direkt ilişkili bir sıkıntı olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’nin de bu süreçte, hem alıcı hem de verici ülke olarak, göçü yalnızca bir kriz problemi değil, toplumsal dönüşüm süreci olarak ele alması, uzun vadeli stratejilerle yönetilmesini sağlamalıdır.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
