İsrail-Filistin ortasındaki insani ateşkesi Türkiye yönetebilir çağrısı!
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’in kısa bir mühlet evvel yaptığı ‘Orta Doğu’da acil insani ateşkes’ daveti, uzmanlardan takviye buldu. Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, “Oradaki savaşın devamlılığını önlemek için Türkiye’nin önerdiği garantörlük mutabakatı da dikkate alınarak bölgeye memleketler arası barış gücünün uygun bir halde gitmesi hazırlıklarının yapılması yararlı olacaktır.” dedi.
Dalkıran: “Bölgeye gidecek olan ögelerin hava alanı denetimi ve güvenliği için kâfi dayanak, memleketler arası kuruluşlar bilhassa Birleşmiş Milletler tarafından garanti altına alınmalıdır. Türkiye bu çeşit harekatları başarılı bir formda yönetebilir.”
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, kısa bir mühlet evvel insanların çektiği fecî acının azaltılması için ‘Orta Doğu’da acil insani ateşkes’ daveti yaptı.
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, savaş devirlerinde ateşkesin değerini anlattı ve tarihi olarak, savaşlarda ateşkeslerin rolü hakkında bilgi verdi. Dalkıran, İsrail-Filistin ortasında ateşkesin nasıl sağlanabileceği konusuna da değindi.
Ateşkesin savaşta yahut değişik düzeylerdeki çatışmalarda tarafların kabul ederek hiçbir biçimde ateş etmedikleri bir orta geçiş süreci olduğunu lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, “Ateşkes bir muahede imzalanıncaya kadar tarafların birbirlerine ziyan vermeden arabulucuların çalışması için fırsat verilmesidir.” biçiminde konuştu.
Güney Kore ve Kuzey Kore ortasındaki ateşkes hala devam ediyor
Savaşlarda ateşkesin, savaşın ziyanının en aza indirilmesi için en kısa vakitte tarafların masa etrafında toplanmaları ve görüşmelere başlamaları için bir fırsat verilmesi olduğunu tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, kimi kıymetli ateşkeslerden örnekleri vererek, şöyle devam etti:
“Güney Kore ve Kuzey Kore ortasında ateşkes ilan edilmiş ve süreksiz bir hudut ilan edilerek bu ateşkes süreci hala devam etmektedir. Birinci Dünya Savaşı sırasında ilan edilen Mondros Mütarekesi Osmanlı imparatorluğu ile öteki taraflar ortasında ateşkesin ilan edilmesi idi. Lakin ateşkes esnasında bulunulan sonlar İngiliz ve Fransızlar tarafından aşılarak bu topraklar Osmanlı İmparatorluğu’ndan alınmıştır.
Ateşkese tarafların hassasiyetle uyması değerlidir. Azerbaycan Karabağ bölgesinde askeri olarak üstünlük ele geçirdiğinde Ermenistan vakit kazanmak için ateşkes ilan etmiş fakat daha sonra çatışmayı devam ettirmek istemiştir. Azerbaycan tarafı bu durumda harbin amacını yerine getirecek arazi kısmını ele geçirmek için harekatına devam etmiştir.”
Meskun mahallerdeki savaş sivil halka ziyan veriyor
Ateşkesin savaşın tarafları ve sivil nüfus üzerindeki tesirlerine de değinen Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Harbin iki tarafın karşılıklı inisiyatifi olmadan başlaması durumunda sivil tarafların ziyan görmemesi için ateşkesin en kısa vakitte ilan edilmesi değerlidir. Meskûn mahallerde harekatın yapılması sivil insanlara ve altyapıya çok büyük ziyanlar verebilmektedir. Kullanılmakta olan hastane okul ve başka tesisler ziyan görmektedir. Bunun önlenmesi için ateşkesin sağlanması ve harekatın meskûn mahallerden uzak icra edilmesi ehemmiyet kazanmaktadır.
Savaş bölgesinde tarafların kendi sivil beşerlerine ve öteki tarafların sivil beşerlerine yardım sağlaması imkânı az olacağı için yardım kuruluşlarının devreye girmesi kıymet kazanacaktır. Savaşan taraflar kaynaklarını muharip ögelere ayrılmaları nedeniyle, sivil taraflara kaynak ayrılması savaş vaktinde mümkün olamamaktadır. Harekatın geri bölge emniyeti sürecini de etkilediğinden birtakım vakitlerde taraflar sivillerin hareketlerini sonlandırarak onların ziyan görmesini engelleyebilir.”
Barış görüşmelerinde ateşkesin önemi
Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, ateşkeslerin, diplomatik tahlil yollarının açılmasına ne tıp katkı verdiği konusunda da şu görüşlere yer verdi:
“Ateşin devam ettiği mühlet içerisinde toplantıların ve barış görüşmelerinin yapılması imkânı az olacağından tarafların diplomatlarının bir ortaya gelmesi ve bulunulan çizgilerde ileri gitmemek için mutabakatları kıymetli bir fırsat sağlar. Tarafların emelleri daha çok toprak kazanmak olduğunda ateşkesin toplumlara ziyan vermemesi ve diplomatik kararların alınması ateşkes sonrası daha kolay olacaktır.”
Ateşkeslerin insanlığa ve dünya barışına olan önemi
Barış mutabakatlarının tamamlanmasının uzun vakitler alabileceğinden tarafların tekrar birbirlerine ziyan vermemesi için kalıcı bir ateşkesin sağlanmasının kıymetine vurgu yapan Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, şöyle devam etti:
“Ateşkesler müddetli olabildiği üzere kalıcı olarak da ortaya konulabilmektedir. Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu en kısa vakitte taraflar ortasında ateşkes sağlayarak ülkelerin siyasetçilerinin ve halklarının birbirlerine karşı olan hasımlıklarını dizginleyerek ateşkesin dünya barışına ve insanlığa yararlı olmasını sağlayabilirler. ‘Harp mecburî olmadıkça cinayettir’ kelamı; hiçbir formda sivillerin ziyan görebileceği harbin başlatılması kabul edilemez manasında değerlendirilmelidir.”
Türkiye’nin önerdiği garantörlük anlaşması
Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, Filistin ve İsrail ortasında yapılacak bir ateşkes durumunda öncelikle insani yardımın hızla iletilmesi için planların evvelce hazır olmasının ehemmiyetine vurgu yaparak, “Ancak oradaki savaşın devamlılığını önlemek için de Birleşmiş Milletler mutabakatlarına nazaran daha evvelce alınan kararların uygulanması için Türkiye’nin önerdiği garantörlük muahedesi da dikkate alınarak bölgeye milletlerarası barış gücünün uygun bir biçimde gitmesi hazırlıkları yapılması yararlı olacaktır” diye konuştu.
Rehinelerin değişimi ateşkese münasebet oluşturabilir
Filistin’de ateşkes münasebeti olarak rehinelerin değişiminin münasebet oluşturabileceğini de kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Ateşkesin gerçek manada uygulanabilmesi ve tarafların bunu fırsata dönüştürmemesi için milletlerarası topluluğun bu bahiste süratli hareket etmesi ve kesinlikle bölgede çıkar ilgisi olmayan ülkelerin ön hazırlık yaparak hızla bölgeye intikal etmesi değer kazanmaktadır. Bu süreçte denizden yapılabilecek intikallerin sağlanması ayrıyeten harekatın güvenliği açısından kıymetlidir. Mısır’da karşılaşılabilecek olan yoğunlukların aşılabilmesi için denizden intikal imkân kabiliyeti olan ülkeler ve Türkiye’nin son vakitlerde inşa ettiği TCG Anadolu Gemisi bu niyetle kullanılabilecek ögeler olarak kıymetlendirilebilir.
Bu dayanak harekatının mali boyutu öne çıkacağı için bir fon oluşturulması ayrıyeten değer kazanmaktadır. Bölgeye gidecek olan ögelerin hava alanı denetimi ve güvenliği için kâfi dayanak memleketler arası kuruluşlar bilhassa Birleşmiş Milletler tarafından garanti altına alınmalıdır. Türkiye bu çeşit harekatları başarılı bir formda yönetebilir.” Doi numarası: https://doi.org/10.32739/uha.id.42622
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
