“İzmir’in Su Problemleri Paneli”nde uzmanlar kuraklık, içme suyu idaresi ve iklim krizinin kente tesirlerini masaya yatırdı. Kentteki su kaynaklarının durumunu ve alınan acil tedbirleri paylaşan İZSU Genel Müdürü Gürkan Erdoğan, Tahtalı ve Gördes barajlarındaki kritik düzeylere karşın İzmir’in susuz bırakılmadığını vurguladı. Erdoğan, kuyuların yenilenmesi, Sarıkız ve Güzelhisar’dan sağlanan ek debiler, gece kesintileri ve tasarruf uygulamalarının kentin su güvenliğini ayakta tuttuğunu ve yaklaşık 25 milyon metreküp ilave su kaynağı yaratıldığını açıkladı.
TMMOB (Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği) İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi’nin düzenlediği “İzmir’in Su Meseleleri Paneli”, Tepekule Kongre Merkezi’nde yapıldı. Panele İZSU Genel Müdürü Gürkan Erdoğan, İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) İzmir Şubesi Başkanı Bengi Atak, İMO İzmir Şubesi yönetim kurulu üyeleri, İZSU bürokratları, akademisyenler ve uzmanlar katıldı. Panelin ikinci ve üçüncü oturumunda ise kentin içme suyu sistemi, iklim krizi, tarihi su yapıları ve sürdürülebilir su idaresi üzerine kapsamlı değerlendirmelerde bulunuldu.
“Tahtalı Barajı’nın ömrünü uzattık”
Panelin birinci oturumunda konuşan İZSU Genel Müdürü Gürkan Erdoğan, İzmir içme suyu sisteminin mevcut durumunu ve 2025 yılı kuraklığına karşı yürütülen çalışmaları anlattı. Erdoğan, su arz güvenliğini güçlendirmek için hem acil tedbirlerin hem de uzun vadeli stratejik yatırımların devrede olduğunu vurgulayarak, “Son yıllarda yüzeysel su kaynaklarında önemli bir daralma yaşanıyor. Gördes Barajı artık büsbütün tükenmiş durumda. Balçova Barajı küçük bir baraj ve o da fiilen boşaldı. Tahtalı Barajı’nda ise yaklaşık 3 milyon metreküp su kaldı. Buna karşın İzmir’e kesintisiz su vermeyi sürdürüyoruz. Zira sıkça lisana getirildiği üzere ‘İzmir’in 10 günlük suyu kaldı’ üzere hesaplar gerçeği yansıtmıyor. Bu hesaplar, barajdan her gün birebir ölçüde su aldığımız varsayımına dayanıyor. Halbuki biz yüzeysel kaynaklarımızı çok istikrarlı ve denetimli biçimde kullanıyoruz. Kamuoyunda en çok sorulan sorulardan biri şu: ‘Neden yaz aylarında saat 23.00–05.00 ortasında kesinti uyguladınız?’ Bu vakit dilimi, bizim su idaremizi optimize eden kritik bir araç oldu. Bu saatlerde talep çok yüksek olduğu için çizgisi korumak, basıncı dengelemek ve barajdan çektiğimiz suyu azaltmak ismine planlı bir uygulama gerçekleştirdik. Gece saatlerinde tüketim düştüğünde büyük depolarımızı doldurduk; gündüz saatlerinde ise bu depolardaki suyu kullanarak barajların daha istikrarlı tüketilmesini sağladık. Bu sayede Tahtalı Barajı’nın ömrünü önemli biçimde uzattık” dedi.
Kaçak kuyulara dikkat çekti
Kent için büyük değer taşıyan Sarıkız kaynaklarında şu anda saniyede yaklaşık 2 bin 500 litre su elde ettiklerini aktaran Erdoğan, “Bu kaynaklarımız vilayet hudutları dışında olsa da, suyu arıtıp kent merkezine taşıyoruz. Su Kurulu’nun toplandığı periyottan itibaren gruplarımız bu bölgede 11 kuyuyu yeniledi. Bu kuyular İzmir’in su güvenliği açısından kritik bir katkı sağlıyor. Lakin tüm bu eforlara karşın bölgede önemli bir kaçak kuyu sorunu var. Gördes Barajı’ndan yıllardır sulama yapılamaması nedeniyle bölgede kaçak açılan kuyular süratle arttı. Bugün İzmir etrafında ruhsatsız halde açılmış çok sayıda kuyu bulunuyor. Meğer bir sondaj kuyusunun açılabilmesi için DSİ’den müsaade alınması zarurî. Ruhsatsız kuyular yer altı suyunun süratle düşmesine ve bizim kaynaklarımızın randıman kaybetmesine neden oluyor” diye konuştu.
Yeni su kaynakları yaratılırken su tasarrufu sağlandı
Halkapınar’da sisteme dahil olmayan kuyuları devreye aldıklarını ve üç yeni kuyu daha açtıklarını, Güzelhisar Barajı’ndan saniyede 600 litre suyu Menemen–Buruncuk çizgisi üzerinden kent merkezine taşımaya başladıklarını aktaran Erdoğan, su tüketiminde kademesi olmayan tüm abone kümelerine kademe uygulaması getirdiklerini nisan–eylül devrinde yaptıkları değerlendirmede toplam su tüketiminde yaklaşık yüzde 12 oranında azalma görüldüğünü aktardı. Haziran ayından itibaren, ana çizginin hayati noktaları hariç, tüm park-bahçe sayaçlarını devre dışı bırakarak bu alanlarda su tüketimini en az düzeye indirdiklerini anlatan Erdoğan, tüm bu çalışmalar sayesinde yaklaşık 25 milyon metreküp ilave su kaynağı yaratıldığını açıkladı. Aralık, ocak ve şubat aylarındaki yağışların değerine değinen Erdoğan, mevcut kuyuların büyük kısmında randıman düşüklüğü olduğunu, yenilenmesi için DSİ’den talepte bulunduklarını söyledi. Sarıkız Terfi İstasyonu’nu da yenilediklerini belirten Erdoğan, uzun vadede gri su sistemleri üzerinde de çalıştıklarına dikkat çekti.
Düvertepe ve Başlamış Barajı İzmir için çok önemli
Hazırlanan tüm master planlara ve geçmiş yıllardaki su idaresi projeksiyonlarına bakıldığında böylesine sert bir kuraklık senaryosu öngörülemediğinin altını kıymetle çizen İZSU Genel Müdürü Erdoğan, “Örneğin İstanbul’a 6 farklı vilayetten su taşınıyor ve 20 milyonluk kente bu biçimde su sağlanıyor. Misal bir yaklaşım İzmir için de düşünülebilirdi, zira kuraklık ihtimali her vakit var. Bugün yaşadığımız tablo, su idaresinde bölgesel risklerin ne kadar kritik olduğunu bir kere daha gösteriyor. Şayet barajları konuşuyorsak, kesinlikle Düvertepe Barajı’nı başlangıç noktası olarak ele almak gerekir. Zira bu barajlar çok büyük hacimli yapılar. Tahtalı yahut Gördes ile kıyaslanabilecek ölçekteler. Vakit zaman Çamlı, Bostanlı yahut Değirmendere barajları üzerinden tartışmalar açılıyor. Elbette bu barajların yapısal özellikleri ve bulundukları bölgeler açısından değerli fonksiyonları var. Fakat sonuçlara ve rezerv hacimlerine baktığımızda tablo çok net. Bostanlı Barajı, İzmir’in sırf 3–4 günlük su muhtaçlığına karşılık gelebilecek büyüklükte. Çamlı Barajı ise yaklaşık 8–9 günlük su sağlayabilecek rezerv kapasitesine sahipt. Bu nedenle Çamlı Barajı bilhassa Yarımada bölgesinde yaşanan su kısıtını karşılamak ismine elbette kıymetlidir ama İzmir’in bütününe hizmet eden büyük ölçekli kaynaklar değildir. İzmir için kritik mana taşıyan, gelecekte mutlaka konuşmamız gereken iki baraj vardır. Düvertepe Barajı ve Başlamış Barajı. Bu iki baraj, kentin uzun vadeli su güvenliği açısından asıl belirleyici potansiyele sahip yatırımlardır” dedi.
“İzmir’de kayıp kaçak oranı yüzde 25’de”
Gelen sorulara da yanıt veren İZSU Genel Müdürü Gürkan Erdoğan , su kayıp ve kaçak oranları ile ilgili de bilgi verdi. Bu oranın kent merkezinde yüzde 24,9, İzmir genelinde ise yüzde 25,8 düzeyinde olduğunu, son bir yılda bilhassa kent merkezinde besbelli bir güzelleşme sağlandığını aktaran Erdoğan, şunları söyledi:
“Bu oran Türkiye ortalamasıyla ve milletlerarası göstergelerle karşılaştırıldığında epey uygun bir seviyedir. Nitekim Avrupa Birliği ortalaması da %25 civarındadır. Bakanlığın 2028 gayesi tüm yönetimlerin %25’in altına inmesidir. Şu anda açıklanan datalara nazaran Türkiye’de kayıp–kaçak oranı en yeterli olan beşinci yönetimiz. Bu sayıların denetlenmesi ve doğrulanması gerektiğini düşünüyoruz; zira açıklanan bedelin gerisindeyiz ve şeffafız. Lakin %25 düzeyinden sonra düşüş sağlamak kolay değil; yeterli bir yılda %1–1,5 güzelleşme sağlanabiliyor. Bu nedenle sistemin yenilenmesi ana önceliğimiz. Kentin pek çok noktasında yatırımlarımız sürüyor.”
Atak: Su varlığıyla da yokluğuyla da bizleri sınadı
İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) İzmir Şube Başkanı Bengi Atak, bu yıl yaşanan su ıstırabı ve sel felaketlerine değinerek, “Su, bazen fazlalığıyla bazen de yokluğuyla medeniyetimizi sınayan bir güç haline geliyor. Bu sırf İzmir’in değil, Türkiye’nin birçok kentinin ortak sorunu. Hepimizin birer yurttaş olarak alışkanlıklarını gözden geçirmesi, suyun kıymetini çok daha uygun bilmesi gerekiyor” tabirlerini kullandı.
Teknik tahliller paylaşıldı
Programın ikinci oturumda Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü’nden Dr. Yalçın Özdemir, İzmir’in tarihi su yapılarının değerine dikkat çekti. İMO Su Kurulu Lideri Dr. İlker Atış ise geçmişten bugüne içme suyu kaynaklarının gelişimini anlatarak kentin gelecekte karşılaşabileceği riskleri kıymetlendirdi. Üçüncü oturumda ise DEÜ’den Prof. Dr. Ali Gül, globalden yerele iklim krizinin su kaynakları üzerindeki baskısını aktarırken, Doç. Dr. Cem Polat Çetinkaya ise su tahsisi, ahenk ve çaba prosedürleri üzerine teknik tahliller paylaştı. Panel; uzman değerlendirmelerinin, iştirakçi sorularının ve tahlil tekliflerinin ele alındığı geniş iştirakli tartışma kısmıyla sona erdi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
