İki yıl evvel yaşanan 6 Şubat sarsıntıları, konutlarda ve endüstriyel binalarda yapı stoğu kalitesinin kıymetini bir sefer daha hatırlattı. Türkiye’nin birinci akredite sarsıntı ve yangın test ve eğitim merkezi olan Allianz Teknik’in zelzele bölgesi saha incelemeleri sonrası TÜSİAD ile hazırladığı rapor, sarsıntıların yıkım gücünü ve verdiği hasarı azaltmada yapısal olmayan tesirlerin de kıymetli olduğunu ortaya koyuyor. Allianz Türkiye Risk Mühendisliği ve Allianz Teknik Yöneticisi Dr. Ceyhun Eren, özellikle endüstriyel binalarda yapısal olmayan elemanlardan kaynaklanan büyük maddi ziyanlar, zelzele sonrası yangınlar, güç ve iş kesintileri yaşandığını tespit ettiklerini söyledi.
Tüm Türkiye’yi etkileyen Kahramanmaraş merkezli sarsıntı felaketi, ülkemizin zelzele gerçeği ile yüzleşme gerekliliğini bir defa daha hatırlatıyor. Ülkemizin zelzele geçmişi göz önünde bulundurulduğunda mümkün riskleri azaltmak ve zelzeleye evvelce hazırlanmak kritik kıymet taşıyor. Allianz Türkiye’nin sarsıntı ve yangın konusunda toplumsal risk farkındalığını artırmaya katkıda bulunmak maksadıyla 2019 yılında hayata geçirdiği Allianz Teknik, Türkiye’nin birinci akredite zelzele ve yangın test ve eğitim merkezi olarak öne çıkıyor. Zelzelelerin çabucak akabinde TÜSİAD Sarsıntı Vazife Gücü ile alana inerek incelemelerde bulunan Allianz Teknik takımı, bilhassa endüstriyel binalara yönelik tespit ettikleri değerli bahisleri, “Kahramanmaraş Sarsıntılarından Öğrendiklerimizle Endüstriyel Binaların Daha Sağlam Hale Getirilebilmesi için Alınabilecek 10 Aksiyon” raporu ile kamuoyuyla paylaştı.
Dr. Eren: “Yaşananlardan ders alarak sarsıntının yıkıcı tesirlerini azaltmak mümkün”
Raporu kaleme alan Allianz Teknik Yöneticisi Dr. Ceyhun Eren, deprem felaketinden alınması gereken dersleri 10 başlıkta ele aldıklarını belirterek, “Deprem sonrası, çok taraflı düşünmek gerektiğinden yola çıkarak Allianz Teknik grubumuzla alanda ayrıntılı incelemeler ve tahliller yaptık. Bu noktada daha çok endüstriyel binalara odaklandık ve yalnızca yapısal değil yapısal olmayan tesirlerin de değerli olduğunu gördük. Yapısal sorunu ya da hasarı olmadığı halde yangınlar nedeniyle kullanılamaz hale gelen binalar ve bunun sonucunda da iş kesintileri yaşandığını gözlemledik. Gerek maddi kayıpların eksiksiz tazmini gerekse iş kesintileri karşısında da garantiye sahip olmak ismine sarsıntı sigortasının ne kadar değerli olduğunu bir kere daha teyit ettik. Alanda bilhassa endüstriyel binalara yönelik olarak tespit ettiğimiz kıymetli hususları, TÜSİAD için hazırladığımız raporumuz ile özetlemeye çalıştık. Ülkemizin zelzele gerçeğini unutmayarak, muhtemel sarsıntılar sırasında can ve mal kayıplarımızı en aza indirebilmek ve iş devamlılığını sağlayabilmek ismine tedbirlerimizi şimdiden alarak, zelzelenin yıkıcı tesirlerini daima birlikte azaltmamız mümkün” dedi.
“Kahramanmaraş Sarsıntılarından Öğrendiklerimizle Endüstriyel Binaların Daha Sağlam Hale Getirilebilmesi için Alınabilecek 10 Aksiyon” raporunun öne çıkan başlıkları:
1. Bina İnşa Edilmeden Evvel Yer Etüdünün Yapılıp Yapılmadığını Denetim Etmek
Depremlerde yapıların maruz kalacağı sarsıntı ivmesi belirlenirken zelzelenin odağına olan uzaklığı kadar taban yapısı ve pozisyonu da ehemmiyet taşır. Yer sıvılaşmasının olduğu, yer altı su düzeyinin yüksek seyrettiği gevşek tabanlar, sarsıntı sırasında binaların direnç gücünü azaltır ve çökmeye neden olur. Bunu engellemek için inşa öncesinde detaylı yer etüdünün uygun formda yapılıp yapılmadığını denetim etmek gerekiyor.
2. Sarsıntı Performans Tahlili Yaptırmak
Yapılan incelemeler ve ayrıntılı tahlillere nazaran aslında binaların yıkılmasının nedeni, kullanılan yapı elemanlarının kâfi derecede yer değiştirme ya da biçimde değiştirme yapamamasıdır. Denetimli hasar ya da can güvenliği performans amacı ile tasarlanan konut binalarında ve endüstriyel yapılarda Türkiye Zelzele Yönetmeliği’ne nazaran zelzele performans tahlilleri gerçekleştirilerek belirlenen risklere karşı gerekli aksiyonların alınması epey değerlidir.
3. Zelzele Performans Tahlilinde Personellik ve Gereç Kalitesi Bahislerine Dikkat Etmek
Deprem performans tahlili sırasında gereç özellikleri ve yerleşim ayrıntılarını dikkatli bir formda incelemek hayli değerli. Buna nazaran tahlil raporunda personellik, gereç kalitesi, karot değerlendirmesi ve kıymetli donatılara yönelik ölçümlerin yapılmış olmasına dikkat etmek gerekiyor.
4. Yapısal Olmayan Tehlikeler için Risk Tahlili Yaptırmak
Deprem sırasında binalarda proje, materyal, personellik, pozisyon, taban üzere nedenlere bağlı olarak gelişen yapısal risklerin yanı sıra yapısal olmayan riskler de de ortaya çıkar. Yapısal olmayan riskler ortasında asansörlerin halatlarının koparak ziyan görmesi, yağmurlama sisteminin yahut doğalgaz borularının kırılması, rafların devrilmesi, camların kırılması, asma tavanların çökmesi, elektrik panosu ve bilgi sistemlerine ilişkin kabinlerin devrilmesi yer alır. Bu noktada jeneratör, trafo, sanayi tipi panolar, bilgi süreç kabinleri ve tesisatlara yönelik materyallerin satın alma kademesinde akredite sarsıntı test raporunun bulunup bulunmadığına dikkat edilmesi kıymet taşıyor.
5. Tasarım Kusurlarına Dikkat Etmek
Binalarda meydana gelen zelzele hasarları, mimari kusurlar nedeniyle de yaşanabilir. Binaların oturma alanlarının dikdörtgen ya da kare yerine U, T, L biçiminde olması, binaların giriş kat üstünden itibaren daha geniş alana sahip olması (çıkma yapı tarzı), binaların giriş katında mağaza ya da dükkân bulunması, üst katların konut olarak kullanılması üzere dizaynlar mimari açıdan kusurlu görülen dizaynlar ortasında yer alır.
6. Bina Tasarımı Sırasında Risk Tahlili Yaptırmak
Binalar şimdi tasarım basamağındayken risk tahlili yaptırılması hayli kıymetlidir. Zelzele tehlikesi hesaba katılmadan yapılan dizaynlar, revizyonlar ve ek yapılar binalarda beklenmedik ve öngörülemeyen hasarların meydana gelmesine yol açabilir.
7. Çatı Tipi Güneş Panelleri Kurulmadan Evvel Hem Statik Hem Dinamik Tahlil Yaptırmak
Binaların tasarımı esnasında hesaba katılmayan ek yükler, sarsıntı sırasında çatıların çökmesine ve kolonların ikincil yüklere maruz kalmasına yol açabilir. Verimli ve tasarruflu güç tüketimi için çatı tipi güneş panelinden yararlanmak isteyenlerin bu mevzuyu değerlendirmesi ve dinamik tahlil yaptırması çok değerlidir.
8. Zelzele Sırasında Meydana Gelebilecek İkincil Riskler için Tedbir Almak
Deprem sırasında meydana gelen ikincil riskler de en az zelzele kadar yıkıcı ve hasar verici olabilir. Isı ve gaz kaynaklarının standartlara uygun halde sabitlenmesi mümkün yangın riskini ortadan kaldırmaya yardımcı olur. Bunun yanı sıra binalarda yangın algılama ve otomatik söndürme sisteminin kurulması da hayli kıymetlidir.
9. Kapsamlı Bir Zelzele Sigortası Yaptırmak
Depremlerin akabinde meydana gelen maddi hasarların tazmin edilmesinin yanında mümkün iş durması/kâr kaybı üzere ek teminatların da kapsama dahil edilmesi olağan ömür tertibine dönebilmeye imkân tanır.
10. Detaylı İş Süreklilik Planı Hazırlamak
İş süreklilik planlarının kapsamları genişletilerek bilhassa zelzele üzere bölgesel tehlikelere karşı çok daha gerçekçi bir biçimde hazırlanmalıdır. İş süreklilik planlarının, kritik çalışanların meskenlerinin risk düzeyinin belirlenmesi, konutu ağır hasar görebilecek çalışanların barınma muhtaçlıklarının karşılanması için tahlil teklifleri, çalışanlara ruhsal takviye verilmesi, tesis binalarına yapı sıhhati izleme sistemi kurulması üzere hususları da kapsaması gerekir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
