Yeşil alanlarda sıkça vakit geçirmek bu ısırmalara karşı da tehdit oluşturuyor. İstinye Üniversitesi (İSÜ) Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuriye Taşdelen Fışgın ve Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Öğr. Üyesi A. Deniz Akkaya Pultar kene ve böcek ısırmalarına karşı nasıl tedbir alınabileceğiyle ilgili bilgi verirken, ısırma sonrası izlenebilecek prosedürlerle ilgili de açıklamalarda bulundu.
Yaz aylarında parklar ve bahçeler üzere yeşil alanlarda daha fazla vakit geçirilirken açık alanda meydana gelen kene ve böcek ısırmaları insanları huzursuz ediyor. Kene ve böcek ısırmalarına karşı nasıl tedbir alınmalı? Her ısırma ziyanlı mı? Hangi durumlarda doktora başvurulmalı? İstinye Üniversitesi (İSÜ) Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuriye Taşdelen Fışgın ve Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Dr. Öğr. Üyesi A. Deniz Akkaya Pultar kene ve böcek ısırmalarıyla ilgili merak edilenleri yanıtladı.
“Açık renkli kıyafetler tercih edin”
Prof. Dr. Fışgın ve Dr. Öğr. Üyesi Pultar, kene ve böcek ısırmalarına karşı alınması gereken tedbirlerle ilgili şunları söylüyor:
“Pencerelere sineklik takılması, yatakların üzerinde cibinlik yahut esirgeyici örtülerin kullanılmasına ek olarak; orman yahut yeşil alanlara çıkarken uzun kollu ve uzun paçalı giysiler giyilmesi, çorapların pantolon üzerine çekilmesi ısırıklara maruz kalabilecek deri alanını sonlandırmak açısından kıymetli önlemlerdir. Açık renkli giysilerin tercih edilmesi yapışan kene yahut böceklerin fark edilmesini kolaylaştırabilir. Uyuz ve bit tedavisinde sık kullanılan bir casus olan permetrin ile işlenmiş giysiler de sinek ve böcek ısırıklarından gözetici tesir sağlar. Ayrıyeten bilhassa riskli bölgelerde, açıkta kalan deri bölgelerine sinek-böcek kovucu casuslar uygulanmalıdır. Yüksek riskli alanlarda, giysilerle korunmaya ek olarak açıkta kalan alanlara DEET içerikli kovucular uygulanması ve permetrin emdirilmiş giysilerin bir ortada kullanımı gerekir. Açık alandan döndükten sonra birinci iki saatte duş alınması, giysilerin yüksek ısılı kurutucuda bir saat mühlet ile temizlenmesi ek tedbirler ortasında yer alır. Ayrıca kenelerin sıkça kan emmek için seçtikleri derinin ince yerleri de (kulak ardı, diz ekleminin gerisi gibi) tüm beden ile bir arada denetim edilmelidir.”
“Bazı kene çeşitleri insanlarda hastalık oluşturabilir”
Kene ve böcek ısırmaları beşerler için nasıl bir risk taşıdığıyla ilgili de bilgi veren Fışgın ve Pultar, “Ülkemizde çok sayıda kene çeşidi mevcut. Keneler bir canlıya tutunarak kan emen ve canlılıklarını bu formda sürdüren parazitlerdir. Bazı kene cinsleri çok kısa müddette çok ölçüde kan emip doyarken, birtakım keneler birkaç gün ile birkaç hafta ortasında kan emerler. Bunların birden fazla rastgele bir mikrop taşımaz ve beşerler için bir risk teşkil etmez. Ancak kimi kene çeşitleri insanlara kimi mikroorganizmaları bulaştırabilir ve insanlarda hastalık oluşturabilir. Bunlar ortasında Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA), Lyme hastalığı ve Tularemi sayılabilir. Çoğu sinek-böcek ısırığı, ısırık yerine lokalize, birkaç saat içinde komplikasyonsuz olarak gerileyen yangısal tepkilere neden olur. Lakin birtakım durumlarda şiddetli lokal tepkiler, özel çok hassaslık tepkileri ve sistemik alerjik tepkilere yol açabilir yahut birtakım hastalıkların gelişimine neden olan çeşitli mikroorganizmaları insanlara bulaştırabilirler” diyerek açıklıyor.
“Her kene tutunmasında hastaneye başvurmaya gerek yok”
Her ısırma sonrası hastaneye başvurulmalı mı sorusuna ise uzmanlar şu cevabı veriyor:
“Her kene tutunmasında hastaneye başvurmaya gerek yoktur. Lakin kene çıkarılamıyorsa ya da çıkarırken kenenin başı derinin içinde kaldıysa bir sıhhat kuruluşuna başvurulmalıdır. Bunun dışında kene çıkarıldıktan sonra ateş, halsizlik, bulantı-kusma ve ishal üzere şikayetlerin gelişmesi durumunda kişi hastaneye başvurmalıdır. Özellikle atopik bireyler ile bağışıklık sistemini etkileyen çeşitli hastalıklara sahip olan bireyler sinek ve böceklerin tükürüğünde bulunan antijenlere karşı daha hassas olabilirler. Nadiren ısırık alanında su toplayan yaralar yahut nekroz gelişebilir. Doku nekrozu gelişimi ekseriyetle örümcek ısırıkları ile alakalıdır. Bu durumda kesinlikle tabibe başvurulmalıdır. Yeniden nadiren birtakım bireylerde sinek-böcek ısırıkları sonrasında sistemik alerjik tepkiler gelişebilir. Bu durumda da ivedilikle hastaneye başvurmak gerekmektedir.”
“Enfeksiyon gelişimini önlemek için kaşımaktan kaçınmak önemli”
Hastane gerektirmeyen durumlarda nasıl bir müdahale yapılmasıyla ilgili de bilgi veren uzmanlar, “Keneyi parçalamadan çıkarmak ve o bölgeyi antiseptik solüsyon ile temizlemek kafidir. Antiseptik solüsyon yok ise kolonya da kafidir. Sinek ve böcek ısırıkları sonrası öncelikle etkilenmiş bölge su ve sabun ile yıkanmalıdır. Buz yahut soğuk kompres uygulaması ile kaşıntı ve şişliğin azalması sağlanabilir. Enfeksiyon gelişimini önlemek için kaşımaktan kaçınmak önemlidir” diyor.
“Ateş en kıymetli bulgudur”
Kene ve böcek ısırması sonrasında kişinin nasıl takip edilmesi gerektiğiyle ilgili de bilgi veren uzmanlar şunları söylüyor:
“Özellikle KKKA olan bölgede kene tutunması kelam konusu ise o kişinin 14 gün boyunca öncelikle ateş takibi yapması gerekmektedir. Onun dışında halsizlik, baş ağrısı, bulantı-kusma, ishal, burun kanaması, âdet kanamasının uzaması üzere durumlarda doktora başvurmalıdır. Ateş en değerli bulgudur. Sinek-böcek ısırıklarında, sistemik tepki gelişen bireylerin kesinlikle tabibe başvurması gerekmektedir. Anaflaksi olarak adlandırılan yaygın ürtiker, anjiyoödem, nefes darlığı, kusma, tansiyon düşüklüğü, şuur kaybı üzere belirtilerden oluşan birden çok organ sistemini etkileyen bir tablo ortaya çıkabilir. Bu hayatı tehdit eden bir durumdur ve acil olarak hastaneye başvurulmalıdır. Anaflaksi gelişen hastalara adrenalin oto-enjektörleri reçete edilebilir. Riskli bireylerin adrenalin oto-enjektörlerini bulundurması ve gerektiğinde uygun halde kullanabilmeleri hayati değer taşır.”
Kene/böcek ısırması sonrası neler yapılmalı
- Vücutta kene görüldüğü vakit çabucak çıkarılmalıdır. Zira bedende ne kadar uzun mühlet kalırsa hastalık riski o kadar artmaktadır. Kene bir cımbız yahut pens yardımı ile, kenenin deriye yapıştığı yerden tutulup sağa sola oynatılarak çivi çıkarır gibi çıkarılmalıdır.
- Kene çıkarıldıktan sonra kenenin tutunduğu yere tentürdiyot üzere antiseptik hususlar sürülebilir. Bedenden uzaklaştırılan keneler çamaşır suyu içine atılarak öldürülmelidir.
- Kene çıkarılırken dikkat edilmesi gereken kıymetli noktalardan biri kenenin kesinlikle tamamının çıkarılmasıdır. Kene kan emerken başı deriye gömülü formda kan emmektedir. Kan emen kene şişer. Çıkarırken parçalanıp başı içerde kalabilir. Tamamının çıkarılması değerlidir.
- Çıkarıldıktan sonra da kenenin parmak ortasında ezerek parçalanması/patlatılması da doğru değildir. Bu durumda da kene taşıdığı mikroorganizmayı bulaştırabilir. Ayrıca beden üzerindeki keneler öldürülmemeli, bedenden uzaklaştırmak gayesiyle üzerlerine sigara basılmamalı yahut kolonya dökülmemelidir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
