Kolon ve rektum kanseri her iki cinsiyette de hem en sık rastlanan hem de hayat kaybına neden olan kanserler ortasında üçüncü sırada yer almaya devam ediyor. Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Neşet Köksal, Dünya Sıhhat Örgütü sayılarına nazaran dünyada her yıl yaklaşık 1 milyon 800 bin kişi bu hastalığa yakalandığını ve yaklaşık 900 bin kişinin de bu hastalıktan kaybedildiğini söyledi.
Özellikle 50 yaş sonrası görülme sıklığı artan bu kıymetli sıkıntıyla ilgili daha kaygı verici bir tablonun oluşmaya başladığına dikkat çeken Prof. Dr. Köksal, son devirlerde yapılan araştırmalara dikkat çekerek kolorektal kanserlerin artık 1980 yılı sonrasında doğan Y jenerasyonunu temsil eden genç yetişkinleri de tehdit ettiğine işaret etti. “Yapılan bir çalışmada 1950’li yıllarda doğan yetişkinlerle karşılaştırıldığında, 1990’lı yıllarda doğanlarda kolon kanseri riski iki kat, rektum kanser riski ise dört katına çıkmaktadır. Ayrıyeten rektum kanseri hastalarının neredeyse üçte birinin 55 yaşın altında olduğundan taramaya 50 yaşından evvel başlanmasının düşünülmesi gerektiği belirtilmiştir.” Dedi.
Sağlık Bakanlığı verilerine göre ülkemizde 2018 yılında kolorektal kanserler olarak tanımlanan kolon ve rektum kanserli hasta sayısının yaklaşık 20 bin kişi olduğu bilgisini veren Prof. Dr. Neşet Köksal, hem genetik hem de çevresel faktörlerin tesirli olduğu kolorektal kanserlerde erken teşhisin sağ kalıma tesirine dikkat çekerek bunun yolunun taramadan geçtiğini anlattı.
AİLE HİKAYESİ VE YAŞ DEĞİŞTİRİLEMEZ RİSK FAKTÖRLERİ
Kolorektal kanserlerde değiştirebileceğimiz ve değiştiremeyeceğimiz risk faktörleri olduğunu söyleyen Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Neşet Köksal, yaş ve aile hikayesinin değiştirilemez risk faktörleri olduğunu belirterek kelamlarını şöyle sürdürdü; “Saptanan kolorektal kanserlerin yüzde 90’ı 50 yaş sonrası görülmekte, bu devirden sonra geçen her 10 yıl bu riski ikiye katlamaktadır. Yeniden bir insanın ömrü boyunca kolon kanserine yakalanma oranı yaklaşık yüzde 5 civarında iken, birinci derecede akrabalarından birinde kolon kanseri olanlarda bu oran yüzde 12’ye çıkıyor. Şayet birinci derece yakınlarından iki kişi de kanser varsa bu oran üçe katlanıyor ve yüzde 35’e çıkıyor. Elbette bunlar değiştirilebilir risk faktörleri olmasa da riskin farkında olmak ve sistemli denetimleri yaptırmak gerekiyor.”
“YAŞAM ŞEKLİNİ DEĞİŞTİREREK RİSKİ AZALTMAK MÜMKÜN”
Beslenme alışkanlıkları ve ömür usulünün kolon kanserleri için değiştirilebilir risk faktörleri olduğunu anlatan Prof. Dr. Neşet Köksal, “Örneğin; Avrupa ya da Kuzey Amerika’da yer alan gelişmiş ülkelerde kolorektal kanser daha çok görülüyor. Bu sonuçtaki en değerli öge yağlı ve düşük lifli fast food üslubu besinlerin daha fazla yer aldığı yanlış beslenme alışkanlıkları. Bu durum beraberinde yeniden kolorektal kanserler için bir risk faktörü olan obeziteye de neden oluyor. Tam bilakis Afrika ülkelerinde kolon kanseri görülme oranı çok daha düşük. Zira bu bölgelerde tahıl ve zerzevat yüklü bir beslenme halleri var. Yeniden hareketsiz ömrün da kıymetli bir risk faktörü olduğunu söylemek gerekli.”
ERKEN TEŞHİSLE TEDAVİNİN BAŞARISI YÜZDE 90’LARA ÇIKILABİLİYOR
Meme ve rahim ağzı kanserlerinde olduğu üzere kolon kanserinde de taramanın çok değerli yeri olduğunun altını çizen Prof. Dr. Köksal, “Çünkü bu hastalıkta erken teşhis konulduğunda tedavi başarısı yüzde 90’lara kadar çıkabiliyor. Fakat geç teşhisle birlikte evre ilerledikçe muvaffakiyet oranı düşüyor.” dedi. Hastalıktan vefat oranını azalttığı gösterildiği için, DSÖ’nün kolon kanserini taranması gereken hastalıklar ortasında gösterdiğini söyledi.
“Tarama bu manada çok değerli fakat, tarama testlerinin çeşitliliği, uygulanabilirliği, bunlarla ilgili maliyetler ve gerçek gaye kitleye yapılması güzel değerlendirilmelidir” diyen Prof. Dr. Köksal, şu bilgileri aktardı: “Bu hususta kılavuzlar tarama için normal riske sahip bireylerde 40 yaşından başlayarak yıllık muayene ve gaitada bilinmeyen kan testi, 50 yaşından sonra her 5 yılda bir sigmoidoskopi dediğimiz kalın barsakların tamamının değil bir kısmının endoskopik olarak tetkiki ya da tamamının endoskopik olarak görülebildiği kolonoskopinin 10 yılda bir tekrarını önermektedir. Lakin 50 yaş altında hastalığın görülme sıklığının artmasına paralel olarak kolonoskopik tarama metodunun 45 yaş üzere daha erkene alınması konusunda çalışmalar ve tekliflerde bulunulmaya başlanmıştır. Bunun için yeni kriterlerin belirlenmesine ve gelecekte şahsileştirilmiş taramaların yapılabilmesi için yaş, cinsiyet, genetik risk ve ömür stili faktörlerine dayalı risk bazlı tarama algoritmaları geliştirilmelidir.”
EN DEĞERLİ BELİRTİ MAKATTAN KAN GELMESİ
Prof. Dr. Köksal, kolorektal kanserlerin en değerli belirtilerinin başında rektal kanamanın geldiğini belirterek şu bilgileri verdi: “Kalın bağırsak ya da kolon-rektum dediğimiz organ yaklaşık bir buçuk metre uzunluğunda, karın sağ alt kadranında başlayıp, anüste ya da makatta sonlanır. Hasebiyle tümörün bulunduğu bölgeye nazaran değişik şikayetler görülebilir. Bu belirtiler rektal kanama, dışkılama alışkanlığında değişiklik ve bu değişikliklerin birkaç günden uzun sürmesi, dışkılama sonrası tam boşalamama ve rahatlayamama hissi, karında şişkinlik, kramp şeklinde ağrı, gaz veya huzursuzluk hissi, kansızlık, bilinen bir neden olmaksızın kilo kaybı, güçsüzlük ve yorgunluk üzere şikayetlerdir. Kalın barsağın birinci kısmı ya da sağ tarafında yerleşen kanserlerde kansızlık kıymetli bir bulgu iken, rektum dediğimiz son kısımda yerleşen kanserlerde ise rektal kanama dediğimiz makattan gelen kanama birinci belirti olabilir. Bu kanama bilhassa dışkılama dışında oluyorsa önemli bir uyarıcı olarak kabul edilmeli. Bu çeşit şikayetleri olan şahıslar bilhassa 50 yaşın üzerindeyse ya da daha genç yaş kümesinde olsa da ailesinde bilhassa kolorektal kanser kıssası mevcutsa, kesinlikle bunun nedenini anlamak için kolonoskopik muayenesi yapılmalıdır.”
KOLON KANSERİNDE BİRİNCİ TEDAVİ CERRAHİDİR!
“Kolorektal kanserlerin tedavisinde kolon ve kalın barsağın makata yakın son kısmı olan rektum kanserlerini başka kıymetlendirmek gerekir” diyen Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Genel Cerrahi uzmanı Prof. Dr. Neşet Köksal, tedavi yaklaşımı konusunda şu bilgileri verdi: “Kolon kanserlerinde şayet bir organ yayılımı olmamışsa yani metastaz yoksa ve tümörlü barsak kısmı cerrahi olarak çıkartılabilecek durumda ise bu hastaların birinci tedavisi cerrahidir. Mezokolik eksizyon dediğimiz ilgili kalın bağırsak kısmının yaprağıyla birlikte çıkarılmasından sonra patolojik değerlendirmesi yapılır. Patolojik evreleme ve tümörün moleküler özellikleri dikkate alınarak medikal onkoloji uzmanıyla birlikte ek bir tedaviye muhtaçlığı olup olmadığı kıymetlendirilir. Tümörün yerleşimi rektum bölgesinde ise tümörün evresi, hastanın yaşı ve genel durumu dikkate alınarak tedavi planlaması yapılır. Erken evrede yakalanan rektum kanserlerinde tedaviye cerrahi ile başlanır ve sonrasında patolojik değerlendirmeye nazaran kemoterapi ya da radyoterapi yapılıp yapılmayacağına karar verilir. Organ yayılımı yapmamış ve lokal olarak ilerlemiş rektum kanserlerinde ise tedaviye radyoterapi/kemoterapi ile başlayıp tedavi sonrasında, mezorektal eksizyon dediğimiz rektum yaprağı ile birlikte çıkarılır. Bu süreç yapılırken kanser cerrahisinden ödün vermeden olabildiğince makatı müdafaaya çalışırız. Tekrar ilaç ve ışın tedavisi sonrası tümüyle kaybolan rektum kanserlerinde ameliyat etmeden bu hastaların yakın takip edilmesi bir seçenek olarak olarak gündeme gelmiştir Lakin bunun için tümörün tedaviye tam cevap verdiğinden emin olmalı, takipler sık aralıklarla ve uygun usullerle yapılmalıdır. Günümüzde kolorektal kanser cerrahisi tecrübeli bir takım tarafından büyük oranda laparoskopik yani kapalı yolla yapılabilir. Bu sayede laparoskopik cerrahinin avantajlarından hasta yararlanmış olur. Tedavilerin bitiminden sonra bu hastaların nüks açısından takipleri de önemlidir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
