Kütüphane Günleri’nde gündem: ‘Cumhuriyetin Düşünsel ve Siyasal Yaşamı’
Nilüfer Belediyesi’nin Cumhuriyetin 100 yılı aktiflikleri kapsamında düzenlediği Kütüphane Günleri’nde muharrir ve akademisyenler, ‘Cumhuriyetin Düşünsel ve Siyasal Yaşamı’nı anlattı.
Nilüfer Belediyesi Kütüphane Müdürlüğü tarafından düzenlenen ‘Cumhuriyet ve…’
temalı Kütüphane Günleri, atölye çalışmaları ve söyleşilerle devam ediyor. Akkılıç
Kütüphanesi’nde yapılan söyleşide bu defa; ‘Cumhuriyetin Düşünsel ve Siyasal Yaşamı’ ele
alındı. Müellif Emel Akal ve Tanıl Bora ile akademisyenler Fatmagül Berktay ve Mete Kaan
Kaynar’ın konuşmacı olarak katıldığı söyleşiyi, Nilüfer Belediye Lideri Turgay Fazilet, eşi
Zeynep Terzioğlu Fazilet ve çok sayıda iştirakçi izledi.
Yazar Emel Akal’ın Cumhuriyetin kuruluş sürecinde Bolşevik tesirini ve bunun
kazanımlarını anlattığı söyleşide, akademisyen Mete Kaan Kaynar da Cumhuriyet fikrinin
oluşumu konusunda paylaşımlarda bulundu. Cumhuriyetin 1923’te ilan edildiğini anımsatan
Kaynar, dünden bugüne gelinen bir süreç olmadığının altını çizdi. Bu sürecin Mustafa Kemal
Atatürk’ün Anayasa değişikliği ile insanların öğrendiği vakit dilimi olmadığını belirten
Kaynar, “29 Ekim 1923’teki meclis tutanaklarına baktığımızda Cumhuriyetin ilanının ilk
görüşme unsuru olarak bile gündeme gelmediğini görürüz. Bu cumhuriyetin
önemsizliğinden değildir. Birçok mevzu tartışılır. Yaklaşık 3 bahis tartışılır. 4’üncü mevzu olarak
Cumhuriyetin ilanı gündeme geldiğinde yaklaşık 4-5 kişi kelam alır ve çabucak hemen hepsi
rejimin isminin konması, yani çocuk zati doğmuştur. 1920’de ‘Biz bunun ismini şimdi
koyuyoruz’ üzere sözlerle Cumhuriyetin kuruluşunun mecliste tartışıldığının altını çizmek
gerekiyor” diye konuştu. Nutuk’un akabinde Mustafa Kemal Atatürk’ün ‘Tek Adam’
döneminin başladığını söyleyen Kaynar, bu süreci satranç oyununa benzeterek aktardı.
Satrançta en fonksiyonsuz taşlardan birisinin şah olduğunu anlatan Kaynar, “Dizildiği yer itibariyle
oyunun birinci açılışında bile hareket etme imkanı yoktur. Hareket kabiliyeti piyondan hallicedir
ama oyun şahın etrafında döner. Mustafa kemal’in tek adamlığını anlarken, bu şah örneği de
önemlidir. Şahla oynanmaz, oyun şahın etrafında döner. Bu ince bir detaydır ve Mustafa
Kemal’in tek adamlığını hoş de çizer” dedi.
Cumhuriyeti kutlamak denildiğinde birden fazla vakit devletin kutlandığını lisana getiren
Yazar Tanıl Bora ise, Türkiye’de Cumhuriyetçilik fikrinin, devletin bekası, milliyetçilik ve
laisizm fikrine dayandığını tabir etti. Cumhuriyeti yurttaşlık olarak özetleyen Bora,
“Yurttaşların belirleyici olduğu, ısrarla altını çiziyorum eşit ve siyasi olarak reşit kabul edilen
yurttaş toplumunun siyasete taraf verdiği bir ülkü. Çok güçlü bir ülkü bu. Cumhuriyetçilik ve
demokrasinin birbirini denetlemesine hemhal olmasına nitekim muhtacız. Cumhuriyetin
100 yılında temel gereksinim bu üzere geliyor. Bunun formülü de demokratik Cumhuriyet”
şeklinde konuştu.
Akademisyen Fatmagül Berktay ise laiklik ve bayanlarından kazanımlarından bahsetti.
Kadınların özgürleşmesinin bütün toplumsal hayatı dönüştürecek nitelikte olduğunu
vurgulayan Berktay, bu yüzden ataerkil sistemin avantajlı öznesi ve bekçisi olan erkeklerin
endişelendiğini kaydederek, “Şer’i bir toplumdan laik bir topluma geçilmesi tabi ki büyük bir
alt üst oluş. Hakikaten erken Cumhuriyet devrinde laikleşen bayanlara tango denirdi. Bugün
de birebir bayanlara sürtük deniyor. Hepsinde bayanları zapturapt altına almak denetlemek
amacıyla birebir kaygı ve endişenin tabiri, ‘Ya yoldan çıkarlarsa’. Bence son kertede
Müslüman coğrafyada İslamcılar ile laikler ortasındaki çaba ahlaki davranışın sınırlarının
kim tarafından belirleneceğine dayanacak” diye konuştu.
Soru yanıt kısmının akabinde Nilüfer Belediye Lider Yardımcısı Remzi Çınar,
konuşmacılara birer plaket verdi.‘Cumhuriyet ve…’ başlığı altında organize edilen Kütüphane
Günleri Programı kapsamında Program Danışmanı Murat Sevinç de, öğrencilerle bir araya
gelerek, ‘Anayasa ve Demokrasi’ bahisli bir atölye çalışması gerçekleştirdi. Üçevler
Kütüphanesi’ndeki tertibe Özel 3 Mart Anadolu ve Fen Lisesi’den 25 öğrenci katıldı.
Program sonunda Sevinç’e plaket, öğrencilere de iştirak dokümanı verildi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
