Dilin daima değişime açık ve yaşayan bir varlık olduğunu tabir eden uzmanlar, sosyo-kültürel, coğrafik, mali ve teknolojik faktörlerin lisandaki değişimlerin temel nedenlerini oluşturduğunu söylüyor.
Araştırmalara nazaran yazı lisanında kullanılan kısaltma, argo ve jargonun bilhassa yeni nesillerin okuma ve yazma maharetlerinin zayıflamasına kapı açabildiğini lisana getiren ÜSTÖMER Müdürü Öğr. Gör. Selçuk Duman, “Ne var ki gençlerimizin yazılı ve kelamlı anlatımlarında yanılgılı yazım ve anlatım bozukluğu üzere lisan deformasyonlarını biz eğitimciler olarak gözlemliyoruz.” dedi.
Üsküdar Üniversitesi Türkçe Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezi (ÜSTÖMER) Müdürü Öğr. Gör. Selçuk Duman, yeni kuşağın lisan kullanımı ve lisanın deformasyonu konusunu kıymetlendirdi.
“Dil daima değişime açık ve yaşayan bir varlık”
Dilin değişimi konusunda “Dil daima değişime açık ve yaşayan bir varlıktır. Sosyo-kültürel, coğrafik, mali ve teknolojik faktörler lisandaki değişimlerin temel nedenlerini oluşturur.” diyen Öğr. Gör. Selçuk Duman, bilhassa 2000’li yılların başından itibaren toplumsal medya ve dijital bağlantı kanallarının gelişmesiyle birlikte dünya toplumlarının temaslarının ağırlaştığını ve bu durumun kültürümüzde ve bunun en değerli taşıyıcısı olan lisanımızda de birtakım değişimlerin ortaya çıkmasını beraberinde getirdiğini anlattı.
Özellikle genç nüfusun resmi olmayan yazışmalarında ünlü harflerin terkiyle ‘’tmm’’, ‘’nbr’’, ‘’tşk’’ üzere çok sayıda kullanımının yaygınlaşması, yabancı kökenli sözlere sıkça yer vermesi ve emoji figürlerine başvurmalarının artarak devam ettiğini de lisana getiren Duman, “Sanal ortam Türkçemizin yozlaşmasına müsait bir alan açmıştır.” dedi.
Kısaltma, argo ve jargon yeni jenerasyonların okuma ve yazma hünerlerini zayıflatıyor…
Argo, jargon ve bilhassa kısaltma kullanımının irtibatta emele giden en kısa yolu kullanmak ve meramı etkileyici bir biçimde söz etmek için sürat çağı olan vaktimizin gençleri tarafından başvurulan bir sistem olarak görüldüğü lisana getiren Öğr. Gör. Selçuk Duman, “Bunu elbette kültürel etkileşimlerin sonucu olarak tezahür eden bir tabir formu olarak görebiliriz. Kısaltmalar ve internet argosu çevrimiçi bağlantısı bizler için daha uygun hale getirebilir. Fakat bu üzere söz formlarının lisandaki yansımaları bilhassa uzun vadede olumsuz tesirler bırakabilir. Araştırmalara nazaran yazı lisanında kullanılan kısaltmalar, argo ve jargon bilhassa yeni jenerasyonların okuma ve yazma maharetlerinin zayıflamasına kapı açabiliyor. Ne var ki gençlerimizin yazılı ve kelamlı anlatımlarında yanlışlı yazım ve anlatım bozukluğu üzere lisan deformasyonlarını biz eğitimciler olarak gözlemliyoruz.” diye konuştu.
“Günlük dilin üslubu daha samimi ve sıcaktır”
Akademik ve günlük lisan kullanımının farklı niteliklere sahip lisan kullanım biçimleri olduğunu kaydeden ÜSTÖMER Müdürü Öğr. Gör. Selçuk Duman, şöyle devam etti:
“Akademik lisan, bilimsel, teknik, hukuksal ve edebi metinlerde kullanılır. Bu lisanda günlük ömürde yaygın olarak kullanılmayan bilimsel ve teknik tabirler kullanılır. Daha objektif ve objektiftir. Bu lisandaki cümle yapıları daha karmaşık ve daha uzundur. Üslup resmidir. Günlük lisan ise günlük hayatımızda kullandığımız konuşma lisanıdır. Günlük lisanın cümle yapıları daha kısadır. Daha öznel ve ferdî bir lisandır. Kullanımı yaygın olup bu lisanda kolay sözler kullanılır. Üslup daha samimi ve sıcaktır. Eğitim lisanı daima ve süratli bir gelişim içindedir. Eğitim ve bilim geliştikçe lisanımızda yeni kavramlara karşılık gelen sözlere yenileri eklenir. Günlük bağlantı lisanının gelişimi daha sonludur ve bu gelişim toplumun kapasitesiyle orantılı olarak seyreder.”
“Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın sözüyle ‘ses bayrağımız Türkçe’yi gelecek jenerasyonlara hakkıyla teslim etmeliyiz”
ÜSTÖMER Müdürü Öğr. Gör. Selçuk Duman, lisandaki değişim ve gelişimin lisanın tabiatı gereği kaçınılmaz olduğuna işaret ederek, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Öncelikle her birey, devraldığı bu lisan mirasını, şair Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın sözüyle ‘ses bayrağımız Türkçe’yi bir bayrak yarışı üzere gelecek jenerasyonlara hakkıyla teslim etme şuuruyla yetiştirilmelidir. Bu, üzerinde hassasiyetle durulması gereken bir devlet siyaseti olmalıdır.
Dildeki yozlaşmaya karşı birtakım yasaklamalarla uğraş etmek yerine yeni jenerasyonun tercihlerine uygun seçeneklerin farkındalığını sağlamak isabetli olacaktır. Bu da edebiyat ve fikir dünyamızın zenginliklerini keşfetmelerini sağlayacak okumalar ve bu okumaların iz sürümleri olan söyleşileri takip etmelerini sağlamakla olacaktır.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
