Doğal afetlerin bireyler üzerinde farklı reaksiyonlarla dışa vurduğunu belirten Liv Hospital’dan Uzman Klinik Psikolog Burcu Özcan afetten kurtulan kişinin sadece kurtulduğu için bile kendini hatalı hissedebileceğini belirtirken afet sonrası dikkat edilmesi gerekenlerin altını çizdi.
Güven hissini derinden sarsabilir
Doğal afetler, toplumlar üzerinde derin ve uzun vadeli tesirler bırakabilen olaylardır. Zelzeleler, seller, orman yangınları üzere afetler, insanları yalnızca fizikî olarak değil, ruhsal açıdan da derinden etkiliyor. Yaşanılan yıkımın, kayıpların, ruhsal ve fizikî zararın büyüklüğü en temel gereksinimlerimizden biri olan inanç hissini derinden sarsıyor.
‘Kurtulan suçluluğu’ hissedilebilir
Kaybın ve yaşanılan olayın durumuna bağlı olarak, doğal afetlerden direkt etkilenen şahıslar, üzüntü, panik, kayıp, dehşet ve hüzün hissi yaşayabilir. Ahenge zorlukları, öfke ve suçluluk ortaya çıkabilir. Yaşanan travmatik olay sonrasında ziyan görmeden kurtulan şahıslar ‘kurtulan suçluluğu’ hissedebilir.
Yoğun dehşet ve panik, yerini tasaya bırakabilir
Travmatik olayın çabucak akabinde şahısların şok evresinde ‘hissizlik hali’ doğaldır. Hissizlik yaşanılan ani olayın ve belirsizliğin yarattığı travmanın olağan bir sonucudur. Afet anında ve çabucak sonrasında yaşanılan ağır dehşet ve panik, afetin üzerinden birkaç hafta geçtikten sonra azalarak yerini tasaya bırakır.
Psikolojik tesirleri, haftalar yahut aylar sonra ortaya çıkabilir
Afetten sonraki haftalar ve aylar, “yeni normale” geri dönmeyle ilgili çeşitli vazifelerle geçebilir. Bu nedenle, birtakım beşerler için afetin ruhsal tesirleri, afet meydana geldikten haftalar yahut aylar sonra ortaya çıkabilir.
Nefes idmanı ve fizikî idmanlar yararlı olabilir
Afet sonrasında diğerleriyle ilişkiyi sürdürmek bireyler ve toplum için düzgünleştirici olabilir. İzolasyondan kaçınmak ve toplumsal takviyesi artırmak dayanıklılık oluşturmada değerli bir faktördür. Ayrıyeten, kimilerinde güç olabilmesine yahut suçluluk hisleri uyandırabilmesine karşın, tertipli yemek yeme, ahenge ve antrenman üzere öz bakım için vakit ayırmak, güçlü vakitlerde sıhhate teşvik için kıymetlidir. Akut gerilim yahut tasa anlarında, nefes idmanları, fizikî idmanlar ve sevilen bireylerle vakit geçirmek yararlı olacaktır.
Afet Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yaşanılan doğal afetin sonucunda şahısların yaşadığı hisleri bastırmamaları, yaşanılan kayıpların akabinde verilen yansıların olağan olduğunu bilmeleri ve kendilerine yas periyodunu yaşayabilmek için kâfi süreyi tanımaları ruhsal sıhhatlerini koruyabilmek ismine epey değerlidir.
Afet sonrasında; hisleri denetim etmekte zorlanma, çaresizlik hissi, kendine ve etrafa yabancılaşma, inançta hissetmeme üzere hisler makul bir müddet hissedilebilir.
Doğal afetlerin bireylerde yaratabileceği başka bir tesir ise travma sonrası büyümedir. Bu kavram, travmatik tecrübelerin akabinde gelişim ve güçlenme sürecini tabir eder. Travma sonrası büyüme şu biçimde gerçekleşebilir:
- Afet sonrası yaşanan tecrübeler,
- Bireylerin ömrün kıymetini yine değerlendirmesine ve
- Yaşam gayelerini değiştirmesine neden olabilir.
Afet sonrası toplumsal takviye ve yardımlaşma, bireylerin güzelleşme süreçlerini olumlu tarafta etkileyebilir.
Bu süreçleri her birey farklı halde ve müddette yaşayabilir. Kişi his durumunu yönetmekte zorluk yaşıyor, günlük rutinlerini aksatıyor yahut fonksiyonelliği ile ilgili yakınmaları devam ediyorsa profesyonel bir dayanak alması yararlı olabilir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
