Klinik Psikolog Dr. Öğr. Üyesi Billur Örnek, Anoreksiya, Bulimiya ve Tıkınırcasına Yeme üzere hallerde kendini gösteren yeme bozukluklarının hayatı tehdit ettiğini belirterek tedavi edilmesinin hayati değere sahip olduğuna dikkat çekti
Beslenme ve yeme bozuklukları çok çeşitli olmasına rağmen “Anoreksiya Nervosa”, “Bulimia Nervosa” ve “Tıkınırcasına Yeme” en sık görülenler olarak biliniyor.
Anoreksiya kişinin kendini kilolu algılaması nedeniyle besin alımını çok fazla sınırlaması, bulimiya kusarak fazla kaloriden kurtulma halinde kendini gösteriyor. “Tıkınırcasına Yeme” ise öbür yeme bozukluklarının içine yerleşen “kontrol kaybı dönemleri” olarak ele alınabileceği üzere Anoreksiya yahut Bulimiyadan bağımsız olarak da ortaya çıkabiliyor. Araştırmalara nazaran anoreksiya nervozanın gençler ortasında görülme oranı yüzde 5 iken, her 4 gençten biri hayatının bir devrinde bulimiya tecrübesi yaşıyor.
Hasta ve Aile Tarafından Önemsenmiyor
Konuya ait bilgi veren Yeditepe Üniversitesi Psikoloji Kısmı Lideri, Klinik Psikolog Dr. Öğr. Üyesi Billur Örnek, yeme bozukluğu taşıyan kişinin bu gerçeğin çoğunlukla ayırdında olmadığını belirterek kişinin etrafı tarafından da önemsenmemesi nedeniyle tedaviye başvurulmadığına işaret etti. Dr. Öğr. Üyesi Örnek, kişinin etrafının dikkatli olması ve kesinlikle tedaviye yönelik aksiyon almasının hayati değere sahip olduğunu vurguladı.
“Yeme bozuklukları, kişinin kendi vücudunu algılayışının bozulması ve beslenme rutinini sağlıklı olmayan bir şekilde değiştirmesiyle karakterize olan önemli ruhsal bozukluklardır” diyen Billur Örnek, “Bu bozuklukların fizikî hasar yarattığı ve ömrü tehdit ettiği akıldan çıkarılmamalı” sözlerini kullandı.
“Ebeveyn Bağlantısının Tesiri Büyük”
Dr. Öğr. Üyesi Billur Örnek, farklı kuramcıların yeme bozukluklarının ortaya çıkış nedenlerini farklı biçimde açıkladıklarını söz ederek en fazla kabul gören nedenlere ait şunları söyledi:
“Kişinin beslenme alışkanlığı, ebeveynler -özellikle de anne- aracılığıyla şimdi emzirme periyodu kadar erken devirde sağlanan bir olgudur. Bunun da tesiriyle ebeveynlerle kurulan ilginin, yeme davranışında tesiri büyüktür. Psikanalitik yönelimli klinisyenler Anoreksiya Nervosa’lı şahısların bilhassa annelerinden ayrımlaşamadıkları görüşünde birleşmektedir. Hastalık denetimci ebeveyne bir başkaldırı, kişinin denetim edebildiği bir alan oluşturma muhtaçlığına paralel olarak ortaya çıkabilir. Anoreksiya’da görülen yakın ve çatışmalı aile ilgilerinin bilakis Bulimiya’da uzak, aralıklı, duygusal manada doyurucu olmayan aile bağlantılarının sıklıkla görüldüğünü söyleyebiliriz. Aile içi bağlantılar ve bağlanma süreçleri dışında bu iki bozukluğun görülmesinde toplumsal medya, zayıflığın övüldüğü, kilolu olmanın yerildiği ortamlar da çok tesirlidir.”
Kendini Avutmak, Uyuşturmak
Tıkınırcasına yeme bozukluğuna ait ise Şema Terapi yaklaşımını anımsatan Billur Örnek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu yaklaşıma nazaran tıkınma, baş edilmesi güç hislerle yüzleşmekten kaçmak için kendini uyuşturmanın bir yoludur. Dolu mide, bebeklikte edinilmiş bir konfor hissini beraberinde getirir. Bebekken anne tarafından emzirilerek doyurulmuş olmak hem fizikî olarak hayatta kalmaya devam edebilmeyi hem de bakım verenin şefkatini gösterdiği için tokluğun, şahsa birebir inançta olma hissini çağrıştırdığını söyleyebiliriz. Bu duyguya sığınarak avunmak için derdin yüksek olduğu vakitlerde yahut baş edilmesi güç öteki hisler ortaya çıktığında kişi tıkınmaya başlar. Tıkınma bu manada, saatlerce telefonla uğraşmaktan, saatlerce dizi izlemekten, saatlerce konsol oyunu oynamaktan, hatta madde-alkol kullanmaktan farklı bir prosedür değildir. Elbette bunların fizikî çıktıları farklıdır lakin sebep birebirdir: kendini avutmak-uyuşturmak.”
Aileler Ne Yapabilir?
Ebeveynlerin, çocuklarına yanılgı yapma bahtı tanıyarak öğrenmelerini kolaylaştırdıkları bir ortam oluşturmalarını öneren Dr. Billur Örnek, şunları kaydetti:
“Seçimlerine saygı duyulan, yapılan seçimi uygulamak mümkün değilse de bu mevzuda konuşulan, çocuğun sorduğu soruların sabırla cevaplandığı, çocuğun karar verebilme yetisine güvenildiği tabir edilen ailelerde çocuğun yeterlilik hissi gelişir. Yeterlilik hissi gelişmiş bir çocuk/genç, medyanın yahut yaşıtlarının baskısına da kolay kolay kapılmaz; kendi denetim edebileceği bir alan için isyan etme muhtaçlığı da duymaz. Tıkınırcasına yeme için ise aile içinde sıkıntı hisler da konuşulabilmeli ve nasıl baş edildiğini çocuk gözlemleyebilmelidir.”
“Başlatıcı Sebep Aile, Tedavi Almaksızın Aile İçinde Çözülemez”
Aileler ise çoğunlukla bu rahatsızlıkların farkına varmayabiliyor. Ailelerin çocuklarını yeterli gözlemlemesinin ehemmiyetine işaret eden Örnek, şöyle devam etti:
“Aileler fark ettiğinde durumu uygun takip etmeli ve bunun bir bozukluk olduğunu akıllarından çıkarmamalılar. Ne yazık ki aile içi etkenlerin çok büyük bir başlatıcı sebep olduğu bu bozuklukların aile içinde -tedavi almaksızın- çözülmesi pek mümkün olmuyor. Münasebetiyle yardım etmek istediklerini söz etmeli lakin profesyonel tedaviye başvurmayı geciktirmemeliler. Bu bozukluklar, çok kilo kaybı ve çok kilo alımı tesiriyle yaşamsal risk taşıyan hayli güçlü bozukluklardır. Yalnızca kusmanın bile sisteme verdiği ziyan büyüktür. Ruhsal temelleri olsa da çok önemli fizikî sonuçları olabilen, hatta mevtle sonuçlanabilen durumlar olduğunu düşünerek ciddiye almak ve vakit kaybetmemek değerlidir. Bu bozuklukların fizikî hasar yarattığı ve hayatı tehdit ettiği akıldan çıkarılmamalı. Bozukluğu taşıyan kişi bu gerçeğin çoğunlukla ayırdında olmuyor yahut yok sayıyor. Bu bağlamda kişinin etrafının dikkatli olması ve kesinlikle tedaviye yönelik aksiyon alması hayati kıymete sahip.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
