TEMA Vakfı, 21 Mart Dünya Ormancılık Günü ve Orman Haftası ile 22 Mart Dünya Su Günü’nde daha âlâ ve barışçıl bir dünya için orman ve su varlıklarının ehemmiyetini vurguladı. TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Lideri Deniz Ataç, ormansızlaşma nedeniyle dünyada her yıl 10 milyon hektar orman alanının kaybedildiğine ve 2,2 milyar kişinin, kaliteli ve kâfi içme suyuna erişemediğine dikkat çekti.
Birleşmiş Milletler bu yıl, Dünya Ormancılık Günü ve Orman Haftası’nın temasını “Ormanlar ve İnovasyon: Daha Güzel Bir Dünya İçin Yeni Çözümler” olarak belirledi. Bu temayla ormanlar ve inovasyon bağı kıymetlendirilerek günümüz etraf sorunlarının tahlilinde kıymetli bir yere sahip olan yenilikçi teknolojilerin ormanların korunmasında ve sürdürülebilirliğindeki rolüne vurgu yapılıyor.
Dünyada her yıl ortalama 10 milyon hektar orman alanı yok oluyor
Ormanların; erozyonu tedbire, su üretimi, iklimi düzenleme ve havayı temizleme üzere birçok ekosistem hizmeti sunduğunu belirten TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Lideri Deniz Ataç, “Ormanlar birebir vakitte; iklim krizinin tesirlerinin azaltılmasında, biyolojik çeşitlilik ve su varlıklarının korunmasında kritik bir değere sahip. Lakin ormansızlaşma nedeniyle dünyada her yıl ortalama 10 milyon hektar orman alanı kaybediliyor ve orman yangınları sebebiyle yaklaşık 70 milyon hektar alan olumsuz etkileniyor. Karasal biyolojik çeşitliliğin %80’ine konut sahipliği yapan ormanlar ayrıyeten erişilebilir suyun da %70’ini sağlıyor. Ormansızlaşmayı azaltmak ve ormanların tahribatlarını önlemek için yeni yaklaşımlara ve teknolojilere muhtaçlık var. Drone (hava çekimi), uydu teknolojisi, uzaktan algılama ve yapay zekâ uygulamaları üzere yeniliklerin yanında orman yangınlarına karşı kullanılabilecek erken ikaz sistemleri; ormanları muhafaza, izleme ve sürdürülebilir orman idaresi mevzularında kıymetli bir role sahip” dedi.
Madencilik müsaadeleri ormanların ve su varlıklarının geleceğini tehdit ediyor
Ülkemizdeki ormanların ve su varlıklarının geleceği için müdafaa siyasetlerinin ehemmiyetinin altını çizen Ataç, “Türkiye, orman varlığını artıran seçkin ülkelerden biri olmasına karşın, orman mevzuatında maden, güç ve turizm üzere dallara kullanım alanı için verilen müsaadeler ormanlarımızı tehdit ediyor. 2012-2022 yılları ortasında verilen müsaadeler 400 bin hektarı (533 bin futbol sahası) aşarken, yalnızca maden müsaadesi verilen alanların büyüklüğü 110 bin hektara (146 bin futbol sahası) ulaşmıştır. Vakfımızın 29 vilayette yaptığı haritalandırma çalışmalarına nazaran; bu vilayetlerin toplam yüzölçümünün %67’si madenlere ruhsatlı iken %65’i ise orman alanıdır. İklim, biyolojik çeşitlilik ve su varlıkları için hayati kıymete sahip olan ormanları koruyan siyasetlerin hayata geçirilmesi gerektiği tartışmasızdır. Ayrıyeten madencilik faaliyetleri, yer altı ve yüzey sularını da kirleten, suya ağır metaller ve radyoaktif unsurlar karışmasına yol açan önemli bir tehdittir. Bir yandan iklim krizi su varlıklarımızın azalmasına neden olurken öteki yandan mevcut pak su varlıklarının madencilik faaliyetleri nedeniyle ziyan görmesi ve yok olması, tüm canlıların en temel ömür kaynağını kaybetmesi manasına gelmektedir” halinde konuştu.
2,2 milyar kişi inançlı içme suyundan mahrum
Bu yıl Dünya Su Günü’nün teması ise “Barış için Su” olarak belirlendi. Bu tema ile suya erişimde kimsenin geride bırakılmaması, suyun kullanım ve idaresinde herkesin muhtaçlıklarının gözetilmesi ve suyun daha barışçıl bir dünya için kıymetli bir aktör olarak değerlendirilmesine vurgu yapılıyor.
Suyun, üzerinde rekabet edilecek bir kaynak değil, bilakis tüm canlıların ömür hakkı olan doğal bir varlık olduğunu vurgulayan Ataç, “Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) 2022 yılında yayınladığı bir rapora nazaran dünya nüfusunun yaklaşık yarısı, yılın bir kısmında önemli bir su kıtlığı yaşıyor. Birebir vakitte Dünya Sıhhat Örgütü ve Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu’nun 2023 yılında açıkladığı datalara nazaran hiçbir arıtma sürecinden geçmeyen yüzey sularını içen 115 milyon kişi de dahil olmak üzere 2,2 milyar kişi hâlâ kaliteli ve kâfi içme suyuna ulaşamıyor” sözlerini kullandı.
Türkiye’nin su potansiyelinde 2030 yılına kadar %20 azalma bekleniyor
Türkiye’nin üç tarafının denizlerle çevrili olmasına karşın, karasal su varlıkları açısından varlıklı bir ülke olmadığına dikkat çeken Deniz Ataç “Ülkemizde kişi başına düşen yıllık yenilenebilir su potansiyeli yalnızca 1.313 m³, bu oran ülkemizi su gerilimi yaşayan ülkeler ortasına sokuyor. İklim değişikliğinden ötürü artan sıcaklıklar, buharlaşma, kuraklık ve artan nüfusla birlikte, 2030 yılına kadar su potansiyelinde %20 azalma ve kişi başına düşen su ölçüsünün ise 1.000 m³’ün altına düşmesi bekleniyor. Bu sebeple azalan su varlıklarımızı korumak için çabucak harekete geçilmesi gerekiyor. Mevcut su varlıkları; madencilik faaliyetlerinden korunmalı, ağır su kullanımı olan endüstriyel tesislerde su tasarrufu yapılmalı, su iletim sınırlarında kayıp ve kaçak denetimleri yapılmalı, tarımda verimli sulama sistemlerine geçilmeli ve yeşil alanlarda su muhtaçlığı az olan bitkiler tercih edilmelidir. Bireysel olarak da suyu israf etmemek ve gereksinim doğrultusunda kullanarak gereksiz su kullanımını azaltmak ve toplumu bu hususta bilinçlendirmek de büyük kıymet taşıyor” dedi.
Su, barış için bir araç olabilir
Günümüzde, su varlıklarının korunması için ulusal ve milletlerarası iş birliklerinin mecburî hale geldiğini belirten Ataç, “Çevresel sürdürülebilirlik ve doğal hayat, besin teminatı ve ekonomik üretim, kamu sıhhati ve refahı üzere tüm maksatlar, uygun işleyen ve adil bir formda yönetilen bir su döngüsüne bağlı. Lakin su kıtlığı, kirliliği ya da suya erişimde eşitsizlik kelam konusu olduğunda topluluklar ve ülkeler ortasında tansiyon artabilir. Bu nedenle ülkeler; iklim değişikliğiyle uğraş, global göç siyaseti ve açlığı yönetirken, ulusal ve milletlerarası su iş birliklerini barış planlarının merkezine almalılar. Topluluklar ve ülkeler bu konuda iş birliği sağladığında su, barış için bir araç olabilir” diye konuştu.
Deniz Ataç, daha yaşanabilir bir dünya için herkesi, orman alanlarını ve su varlıklarını muhafazaya; ormanları artırma ve suyu verimli kullanma çalışmalarına dayanak olmaya davet etti.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
