TEMA Vakfı, her yıl 5 Aralık’ta kutlanan Dünya Toprak Günü’nde toprakların sırf beşerler için değil, tüm gezegen için hayat kaynağı olduğunu bir defa daha vurguladı. Vakfın Yönetim Kurulu Lideri Deniz Ataç, “Gıdamızın %95’i topraktan geliyor. Lakin toprağın sıhhatini kaybetmesi ve tarım topraklarımızın azalması, geleceğimizi tehdit ediyor. Toprağımızı korumak için daima birlikte harekete geçmeliyiz.” davetinde bulundu.
Dünya Toprak Günü bu yıl, “Toprağa İtina Göster: Ölç, İzle, Yönet” teması ile toprağın korunması ve sürdürülebilir toprak idaresinin kıymetine dikkat çekiyor. TEMA Vakfı bu kapsamda, toprak bozulumuna ve bunun nedenlerine işaret ederek toprak varlıklarını olumsuz etkileyen faaliyetlere ve iklim krizine karşı bilgiye dayalı adımlar atılmasının ehemmiyetini vurguladı.
Her 5 saniyede bir futbol alanı büyüklüğünde toprak kaybı yaşanıyor
TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Lideri Deniz Ataç, toprakların yaşamsal ehemmiyeti hakkında yaptığı açıklamada “Toprak, bitkilere büyüme ortamı sağlar, su ve besin elementlerini sunar, karbon depolar ve iklimi düzenler. Okyanuslardan sonra en büyük karbon stoku olan toprak, biyolojik çeşitliliğin %25’ine konut sahipliği yapar. Gıdamızın %95’i topraktan gelirken, su varlığı, ilaç ve ham husus üzere pek çok kaynağın da sağlayıcısıdır. Aldığımız her nefeste, içtiğimiz suda toprağın izleri var. Ancak tüm bunlar için toprağın sağlıklı olması koşul.” dedi.
Ne yazık ki insanların, tarıma başladıkları birinci günden bu yana toprağın doğal yapısını bozduğunu vurgulayan Ataç, tarım yerlerindeki kaybın da süratle arttığını belirterek “Erozyon, organik husus kaybı, asitleşme ve tuzlanma üzere meseleler, toprağın sıhhatini süratle kaybetmesine neden oluyor. Dünya’da tarım yerlerinin üçte biri bozuluma uğramış durumda ve her yıl 20 milyon hektar tarım yeri bu olumsuz süreçten etkileniyor. Yeniden Dünya genelinde her yıl 75 milyar ton toprak erozyona uğruyor. Bu, her 5 saniyede bir futbol alanı büyüklüğünde toprağın kaybı demek. Türkiye’de ise her yıl 640 milyon ton toprak erozyona uğruyor. Büyüyen kentler verimli tarım topraklarını yutuyor; son 20 yılda Türkiye, yaklaşık 4.5 İstanbul büyüklüğünde tarım toprağını kaybetti. Erozyonun yanı sıra toprakların asfalt yahut betonla kaplanarak geçirimsiz hale getirilmesi, kirlilik ve toprak tahliline dayanmadan yapılan yanlış uygulamalar da önemli tehdit oluşturuyor.” biçiminde konuştu.
“Toprağı bilgi ve akılla yönetmek zorundayız”
Gıda gereksiniminin karşılanması, iklim kriziyle gayret ve biyolojik çeşitliliğin korunması için toprağın sunduğu hizmetlerin her geçen gün daha hayati hale geldiğini belirten Deniz Ataç, mevcut duruma ait çarpıcı datalar paylaşarak “1990 yılında kişi başına ekilebilir tarım toprağı dünya genelinde 0.28 hektar iken, bu sayı bugün 0.20 hektara geriledi. Ülkemizde ise birebir devirde 0.51 hektardan 0.28 hektara düştü. Şu anda dünyada 2.3 milyar insan yetersiz beslenirken, 850 milyon insan açlıkla gayret ediyor. Durum böyleyken 2050 yılına kadar besine olan talebin %50 daha artacağını gösteren araştırma ve varsayımlar kaygı verici. Şayet tedbir alınmazsa, 2050 yılına kadar toprakların %90’ı bozuluma uğrayacak ve erozyon nedeniyle %50 randıman kaybı yaşanacak. Bu yalnızca insanların değil, tüm gezegenin geleceğini riske atıyor. Bu nedenle, toprağımızı bilgiyle ve akılla yönetmek zorundayız.” dedi.
“Toprağa yatırım yapmak geleceğe yatırım yapmaktır”
Toprağın korunması için alınması gereken tedbirlerin, sadece ziraî üretimin devamlılığı için değil, global ekosistemin sürdürülebilirliği için de kritik olduğunu vurgulayan Ataç “Avrupa Birliği’nin 2024’te kabul ettiği Toprak İzleme Yönergesi, hem bu alanda hem de toprak sıhhatinin izlenmesi ve kirlilik görülen toprakların onarımı için değerli bir adım. Bu çalışmalarla yapılacak yıllık yatırımların, toprağın rahmeti sayesinde çok daha yüksek düzeylerde randıman olarak geri döneceği öngörülüyor.” formunda konuştu.
Toprağı muhafazanın sıhhat ve refah getireceğini hatırlatan Ataç “Toprak sıhhatinin korunması için de öncelikle toprakların haritalanması, bozulumlarının tespiti ve erozyonun önlenmesi gerekiyor. Bunun yanı sıra toprak sıhhatini güzelleştirecek önlemlerin teşvik edilmesi ve nizamlı izlenmesi kaide. Türkiye’de de ömrün ve toprağın korunmasına yönelik siyasetlerin süratle geliştirilmesi lazım. Siyaset yapıcıları ve karar vericileri, doğal varlıklarımızı ve hasebiyle ömrü koruyan düzenlemeler yapmaya davet ediyoruz. Zira toprağa gösterilen itina, yalnızca bugünümüz için değil, yarınlarımız için de yaşamsal bir kıymete sahiptir.” sözleriyle atılması gereken adımları sıraladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
