Hangi Ebeveyn Tavırlarını Bu Tarif İçerisinde Ele Alabiliriz? Bu Usul Ebeveyn Tavırları Çocukları Nasıl Tesirler?
- Katı, reddedici, eleştirel ebeveyn tutumları: Bu tavırlara sahip ebeveynler çok kuralcı ve disiplinlidir. Koyduğu sonlarda esneklik göstermezler, çocuğu ile ilgili karar verilmesi gereken bir mevzuda en yanlışsız kararın kendi kuralları ve sonları çizgisinde verilen karar olduğuna inanırlar ve bu kararın dışındaki tüm fikir ve teklifleri reddederler. Çocuklarının görüşlerini dinleseler dahi onların bakış açısından mevzuyu ele alamazlar, çocuklarının hislerini manaya, empati marifetleri kâfi değildir, ani öfke içerikli davranışlar gösterebilirler. Bu biçim ebeveyn tavırlarının baskın olduğu ailelerde yaşayan çocuklar kendilerini kıymetsiz, kıymetsiz hissedebilirler. Aile dışındaki okul üzere toplumsal ortamlarda, akran ortamlarında kendi görüşlerini beyan etmekten çekinirler, farklı etraflarda de görüşlerine değer verilmeyeceği, eleştirileceği, dalga geçileceği hissi yaşayabilirler. Kendileriyle ilgili kendisinin tek başına seçim yapabileceği, karar verebileceği mevzularda dahi ebeveynlerine yahut arkadaşlarına bağımlı kalabilirler, kendi başlarına inisiyatif almaktan çekinebilirler. Veya zıttı olarak kendileri de katı, kuralcı olup ebeveynlerini rol model olarak alıp farklı beşerlerle münasebetlerinde emsal şeklide kendi fikirlerinin dışına çıkmakta zorlanan, esneklik gösteremeyen, bu nedenle arkadaş ortamlarında sevilmeyen, dışlanan çocuklar olabilirler. Bu davranışlarını bilinçdışı gerçekleştirdikleri için neden dışlandıklarını anlayamazlar. Ergenlik ve genç yetişkinlik periyodunda özgüven sorunları, değersizlik, yetersizlik hisleri, depresyon, tasa bozuklukları yaşama riskleri artar.
- Aşırı müdahaleci, hami, kollayıcı ebeveynlik tavırları: Bu usul ebeveynlik tavırlarının baskın olduğu ebeveynler genel olarak çok telaşlı bir yapıya sahiptirler, telaş bozuklukları teşhisleri olabilir. En aksisini düşünme, karamsarlık ve felaketleştirmeye yatkınlıkları vardır. Erken çocukluk çağından itibaren çocuklarının başına onları duygusal ve fizikî olarak olumsuz etkileyecek olayların gelebileceğine dair çok dert ile onları yalnız bırakmama gayreti içine girerler. Her davranışlarını denetim ederler. Yalnız uyumalarına müsaade vermezleri park üzere oyun alanlarında daima nezaret altında meblağlar, kendi başına yapabileceği işleri başına ziyan gelir kanısı ile tek başına yapmasına müsaade vermezler. Kendini sözel olarak savunabileceği, söz edebileceği ortamlarda çocuğunun yerine konuşurlar ve onu savunmaya çalışırlar. Çocuklar da küçüklük çağlarından itibaren telaşlı, kaçıngan bir yapıya sahip olurlar. Arkadaşları ona ziyan verebilir diye düşünebilirler, ‘ya ödevimi eksik yaptıysam, ya öğretmen kızarsa’ gibi düşüncelerle okula gitmeyi reddedebilirler. ‘Ya top başıma gelirse, başım kanarsa’ üzere niyetlerle arkadaşlarıyla toplu oyunlara katılmaktan kaçınabilirler. Ergenlik çağlarına gelseler dahi karanlık korkusu, hırsız korkusu, canavarlar, yaratıklar üzere daha çocukluk çağına mahsus kaygılarından sıyrılmakta zahmet yaşarlar. Üniversite çağlarına geldiklerinde ailelerinden farklı yaşamayı istemezler. Bağımlı, dertli ve kaçıngan bir kişilik yapılanması geliştirebilirler. Dert bozuklukları, takıntı bozuklukları, depresyon, gerilime karşı çok hassaslık, karar verme ve aksiyon geçirme zahmeti genç yetişkinlik devirde yaşayabilecekleri problemlerdir.
- İhmalkar ebeveyn tavırları: Çocuklarının duygusal ve fizikî gereksinimlerinden fazla kendi hayatını ön plana alan ebeveynlerdir. İş hayatları ile uzun müddet meşgul olurlar, çocuklarının onlardan kendisine vakit ayırma taleplerinin birçoklarını karşılıksız bırakırlar. Çocuklarının kendi işlerinin ve hayatlarının ne kadar ağır olduğunu anlamasını, görmesini isterler. Bazen kendi duygusal yüklerini, sıkıntılarını çocuklarına anlatıp onlardan takviye beklerler. Daha yalnız büyüyen, ebeveynleriyle erken çocukluk çağlarından itibaren duygusal birlikteliği gereğince deneyimlememiş gençler olurlar. Büyükanneleri ile yahut bakıcılarla büyüler. Erken çocukluk devirlerinde sık bakıcı değişikliği durumlarında farklı farklı tavırlara maruz kalabilirler, bu da onlarda baş karışıklığı ve insanlara inançlı bağlanma zahmeti doğurabilir. Çocuklar kendilerini daha yalnız hissedebilirler, ebeveynlerinin dayanağı birlikte karar verilmesi gerek hususlarda dahi tek başına karar verme ve harekete geçme zorunda kalabilirler, yaşlarına nazaran çok da istemediğimiz erken olgunlaşma, büyüme belirtileri gösterebilirler. Ergenlik devrinde arkadaş etrafına daha çok yönelebilirler, gece çıkmaları, alkol kullanımı üzere durumlarla yaşlarına nazaran daha erken başlayabilirler. Geç yetişkin periyotta insanların onu bırakabileceği telaşı ile yakın bağlantılarda bağlanma meseleleri yaşayabilirler.
- Aşırı müsamahakar ebeveyn tavırları: Ebeveynler çocuklarının her istediğini yapma, hiçbir isteğini reddetmeme, çok müsaade verici olma, uygunsuz davranışlarına hudut koymama eğilimi içinde olurlar. Çocuklarının yaptığı yanlışları görmezden gelirler. Çocuklarını gereğinden fazla över ve tebrik ederler. Bu üslup ebeveyn tavrıyla yetişen çocuklar farklı ortamlarda da kendi davranışlarına hudut koymada zahmet yaşarlar, rahat hareket ederler, hudut tanımamayı ‘doğal, normal’ olarak kabul ederler, çocukluk çağlarında arkadaş ortamlarından dışlanma yaşayabilirler. Okul üzere kurallı ortamlarda otorite tanımama, öğretmenlerle irtibat sorunu yaşayabilirler. Tenkitlere açık olmazlar ve bu hallerde saldırgan tavırlar sergileyebilirler.
Danışmanlık ve Dayanak Almak Önemli
Tüm olumsuz ebeveyn tavırlarının çocukluktan erişkinliğe kadar kimlik ve kişilik gelişiminde, gelişebilecek ruhsal ve bedensel sıkıntılarda katkısı olabileceğinden bireylerin erken farkındalıkları, değişime açık olmaları ve gereğinde bu alanda danışmanlık ve dayanak almaları daha sağlıklı kuşaklar için kıymet arz etmektedir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
