TSKB, Güç Görünümü 2023 Raporunu Yayınladı
TSKB Güç Çalışma Kümesi, güç dalıyla ilgili her yıl kamuoyuyla paylaştığı “Enerji Görünümü” raporunun 2023 sayısını yayınladı. İktisada tesirleri, global jeopolitik bağlantılar ve etrafla direkt alakası nedeniyle kritik ehemmiyet taşıyan güç bölümünün mercek altına alındığı “Enerji Görünümü 2023” başlıklı rapor, güç piyasasında öne çıkan belirleyici trendleri kapsamlı bir tahlille kıymetlendiriyor. Raporda tüm güç alt dallarıyla birlikte küresel yeşil dönüşüm gayelerinde öne çıkan yenilenebilir güç, güç verimliliği ve iklim başlıkları detaylı halde ele alınıyor.
TSKB Güç Çalışma Kümesi, Türkiye güç bölümüne ait son beş yıldır sistemli olarak yayınladığı ve her yıl merakla beklenen raporunu 2023 yılında yeni bir yaklaşımla hazırladı. Son devir gelişmelerine yük verilen raporda, güç bölümünün tüm alt bileşenleri ayrıntılı bir biçimde tahlil ediliyor.
TSKB Güç Çalışma Kümesi Lideri ve Escarus Genel Müdürü Dr. Kubilay Kavak, rapor hakkında şu değerlendirmede bulundu: “Enerji Görünümü 2023 raporumuzda alt dallar bazında öne çıkan dinamikleri güçlü formda ortaya koyduk. Pek çok alanla direkt bağ içinde olan güç dalını makroekonomik görünüm, mevzuat gelişmeleri, siyaset faktörleri, sektörel eğilimler, fiyat dalgalanmaları ve teknolojik inovasyon odaklarıyla ele aldık. TSKB Güç Çalışma Grubu’nda farklı disiplinlerden gelen üyelerimizin titiz katkılarıyla, geniş bir spektrumda ve tahlillerin birbirini beslediği bir yaklaşımla hazırladığımız bu raporun, karar vericilere bölümle ilgili nitelikli bir perspektif sunacağını umuyoruz.”
“TSKB Güç Görünümü 2023” raporundan öne çıkan başlıklar:
Küresel Emtia Fiyatlarındaki Artış
Fosil yakıtlardan petrol ve doğal gazın neredeyse tamamını ithal eden bir ülke olan Türkiye’nin bu kaynaklar özelindeki bağımlılığı, global piyasalardaki fiyat artışlarından direkt etkilenmesine yol açıyor. Güçte dışa bağımlılığı azaltmak ve cari açıktaki kırılganlığı önlemek emeliyle, Türkiye’nin düşük karbonlu güç dönüşümüne duyduğu muhtaçlık kritik bir ehemmiyet taşıyor.
Düşük Karbonlu Güç Dönüşümünde Elektrik Depolama Sistemlerinin Rolü
Türkiye’nin yenilenebilir güç potansiyeli, düşük karbonlu güç dönüşümünde bir kaldıraç olma özelliğine sahip. Yenilenebilir güç kaynaklarının elektrik sistemine entegrasyonu konusunda, son iki yılda elektrik depolama odağıyla yapılan mevzuat düzenlemelerinin Türkiye’nin düşük karbonlu güç dönüşümüne sürat kazandırması bekleniyor. Elektrik depolama sistemleri, sistemin esnekliğinin ve şebeke performansının bir üst noktaya taşınması açısından da kıymetli bir faktör. Türkiye Ulusal Güç Planı’nda, sistemdeki batarya depolaması kapasitesine dair de gaye belirlendi. Bu doğrultuda, sistemdeki batarya depolama kapasitesinin 2035 yılında 7,5 GW’a ulaşacağı öngörülüyor.
Elektrik Fiyat Gelişimi
Türkiye’de elektrik piyasasında maliyet oluşumu, doğal gaz ve ithal kömür santrallerinin elektrik fiyatı üzerindeki belirleyici tesiri nedeniyle doğal gaz ve ithal kömür fiyatlarındaki değişikliklerle yakın münasebet gösteriyor. Güç Piyasaları İşletim A.Ş. (EPİAŞ) bilgilerine nazaran, 2021’in Aralık ayında aylık ortalamada 1.008,6 TL/MWh kaydedilen PTF, 2022 yılını 3.724,4 TL/MWh ile kapattı. 2023 yılına 3.400 TL/MWh düzeylerinde başlayan aylık ortalama PTF, iklim kurallarının da elverişli gitmesiyle kademeli olarak azaldı ve haziran ayında 1.623,9 TL/MWh olarak kaydedildi. Hazirandan sonra artış görülse de ekim ortalaması 2.250,0 TL/MWh düzeyinin altında kaldı.
Doğal Gaz Tüketiminde Kademeli Azalma Beklentisi
Kısa ve orta vadede doğal gaz tüketim ölçüsünde artış beklenmesine karşın, Türkiye Ulusal Güç Planı’na nazaran, 2020 yılında birincil güç tüketiminde yüzde 27 olan doğal gaz hissesinin 2025 yılında yüzde 24,2’ye, 2030 yılında yüzde 23,9’a ve 2035 yılında yüzde 22,5’e gerilemesi bekleniyor.
Enerji Tüketiminde Petrolün Rolü
Petrol ve petrol eserlerinin Türkiye birincil güç tüketimindeki hissesinin yıllar geçtikçe kademeli olarak azalması bekleniyor. Türkiye Ulusal Güç Planı’na nazaran, 2020 yılında birincil güç tüketimindeki hissesi yüzde 28,7 olan petrolün hissesinin 2025 yılında yüzde 28,5’e, 2030 yılında yüzde 27,5’e ve 2035 yılında yüzde 26,5’e gerilemesi amaçlanıyor.
Yenilenebilir Güç Kaynakları Destekleme Sistemi (YEKDEM)
2023 Mayıs’ında yenilenebilir güç santralleri için TL bazlı fiyatların eskalasyon modeli yabancı para lehine güncellenerek, dolar bazında tavan ve taban fiyat getirildi. Santrallerin bu fiyatlardan yararlanma müddetlerinde ise değişikliğe gidildi. YEKDEM-3 diye isimlendirilebilecek bu yeni YEKDEM’de, 01.07.2021’den 31.12.2025’e kadar işletmeye girecek Yenilenebilir Güç Kaynağı (YEK) dokümanlı üretim tesisleri için belirlenen fiyatlar, kaynak bazında olmak üzere aylık periyotlar halinde yüzde 60 yabancı paraya (euro ve dolar), yüzde 40 fiyat gelişmelerine (üretici fiyat endeksi ve tüketici fiyat endeksi) endeksli olarak güncellendi.
Enerji Verimliliği
01 Kasım 2023 tarih ve 32356 (mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan ve 2024-2028 dönemini kapsayan 12. Kalkınma Planı’nda, yeşil dönüşüm, güç arz güvenliğinin sağlanmasına yönelik çalışmalar, global gelişmelerin Türkiye’ye yansıması üzere başlıklar altında güç verimliliği vurgusu yapılıyor. Güç verimliliğinin, faal maliyet idaresiyle güç talebinin azaltılması ve arz güvenliğinin sağlanması üzere katkılar sunarak 2053 Net Sıfır Emisyon Hedefi’ne ulaşmada büyük bir rol oynayacağı söz ediliyor. Planda güç verimliliğiyle direkt alakalı olan endüstride yeşil dönüşüm, sürdürülebilir tarım ve ulaşım, döngüsel iktisat ile yeşil altyapı ve kent planlaması üzere alanlarda yatırımların hızlanmasının beklendiği belirtiliyor.
Türkiye’deki İklim Gelişmeleri
Türkiye’de İklim Değişikliği Kanunu taslağının hazırlanması konusunda kıymetli adımlar atılıyor. Ülkemizde şimdi karbon fiyatlandırması uygulanmadığı için AB Hudutta Karbon Düzenlemesi’nin getirebileceği potansiyel maliyetleri hafifletebilmek gayesiyle Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) üzerine çalışmalar yürütülüyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
