Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog İnci Nur Ülkü, çocuklarda tuvalet eğitiminin yanlışsız vakti, prosedürleri ve ebeveyn tavırlarının sürece tesiri hakkında bilgi verdi.
Çocuğun fizikî ve duygusal olarak tuvalet eğitimine hazır olması önemli!
Çocuk gelişiminin kıymetli adımlarından biri olan tuvalet eğitiminin, hem çocuk hem de aile için sabır, anlayış ve sevgi gerektiren bir süreç olduğunu lisana getiren Uzman Klinik Psikolog İnci Nur Ülkü, “Her çocuğun gelişimsel ritmi farklıdır. Bu nedenle hazır oluşa hürmet duymak ve çocuğu tanımak, süreci çok daha sağlıklı kılar.” dedi.
Genellikle 18-36 ay ortası devrin tuvalet eğitimi için uygun olduğunu aktaran Dava, “Ancak bu yaş aralığı kesin bir kural değil, bir genel rehberdir. Birtakım çocuklar 18 aylıkken hazır olabilirken, kimileri 3 yaşından sonra hazır hisseder. Değerli olan, çocuğun fizikî ve duygusal olarak bu maharete hazır olmasıdır.” formunda konuştu.
Eğitim sürecinde kararsız davranmak, çocuğun başını karıştırıyor!
Bir çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğunu gösteren kimi işaretler olduğuna dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog İnci Nur Ülkü, “Bezi 2 saatten uzun mühlet kuru kalabiliyorsa, tuvalet yapmadan evvel yüz tabiri değişiyor, davranış farklılıkları üzere sinyaller veriyorsa, tuvaletle ilgili sözcükleri anlayıp kullanabiliyorsa, kendi kolay muhtaçlıklarını tabir edebiliyorsa, kaka yahut çiş yaptıktan sonra rahatsızlık hissediyorsa, alt değiştirme vaktinde işbirliği yapıyorsa, bu işaretler çocuğun eğitime ruhsal olarak da hazır olabileceğini gösterir.” dedi.
Bu süreçte ebeveynlerin sık yaptığı yanlışlar da olduğuna değinen Dava, “Çocuğun hazır olduğu bir periyotta başlanması epey kıymetlidir. Islatma durumunda azarlama, diğerleriyle kıyaslama yapılmamalı. Eğitim sürecinde kararsız davranmak, bir başlatıp bir bırakmak çocuğun başını karıştırır.” ikazında bulundu.
Eğitimi oyunlaştırmak öğrenmeyi kolaylaştırır!
Tuvalet eğitiminde zorlanan çocuklar için tekliflerde bulunan Uzman Klinik Psikolog İnci Nur Ülkü, şunları söyledi:
“Eğitim öncesi bilhassa hafta sonu üzere daha sakin, meskende olunan vakitlerde birkaç gün hazırlık kademesi yapılması, hem ebeveynin hem de çocuğun daha inançlı hissetmesini sağlar. Tuvalet eğitimine hafta sonu başlamak hayli fonksiyoneldir. Ebeveynin çocukla geçirdiği vakit artar. Çocuk için kreş, konuk, alışveriş üzere dikkat dağıtıcı dış etkenler azalır. Daha dengeli ve kararlı bir yaklaşım geliştirme fırsatı doğar. Ülkü olarak 2-3 gün boyunca çocuğun tuvalet sürecine odaklanabileceği, konutta rutin bir ortamın olduğu bir devir tercih edilmeli. Çocuklar somut öğrenir ve görselleştirilmiş geçişler onlara inanç verir. Bu nedenle eğitimi oyunlaştırmak öğrenmeyi kolaylaştırır.
Örneğin, bez kutusu oyunu ile çocuk teşvik edilebilir. Bir sepet ya da kutunun içine çocuğun son kullanacağı bezler konur. Her bezin altına gülen yüz, çıkartmalar üzere küçük sürpriz kartlar yerleştirilir ve en alta çocuğun seçeceği renkli iç çamaşırları konur. Her tuvalet tecrübesinden sonra çocuk bir bezini kutudan çıkarır. Kutuda bez kalmadığında, artık iç çamaşırlarına geçme vakti gelmiştir. Bu geçiş oyun üzere sunulduğunda çocuklarda ‘zorunluluk’ değil, ‘başarı ve büyüme’ hissi uyandırır. Ayrıyeten bu süreçte çocuğa ‘artık büyüdün’, ‘bezlerini uğurlayalım mı?’ üzere cümlelerle geçişin olumlu istikametleri vurgulanabilir.”
Ebeveynler sabırlı, anlayışlı ve destekleyici olmalı!
Eğitime başlamadan birkaç gün evvel kimi hazırlıklar yapılması gerektiğini lisana getiren Uzman Klinik Psikolog İnci Nur Ülkü, “Lazımlık ya da klozet adaptörü çocukla birlikte seçilebilir. Tuvalet kitapları birlikte okunabilir. Kuklalarla, oyuncaklarla tuvalete gitme oyunu oynanabilir. Tuvalet vaktinde birlikte banyoya giderek, lazımlığa oturmasa da yanında bulunulması kıymetlidir.” dedi.
Bu hazırlıkların çocuğun merakını artırarak kaygılarını azaltacağını ve zihinsel olarak kendini bu sürece alıştırmasına yardımcı olacağını aktaran Dava, “Tuvalet eğitimi her çocuk için birebir süratte ilerlemez. Birtakım çocuklar bu süreci çarçabuk atlatırken, kimileri direnç gösterebilir, korkabilir yahut geri adım atabilir. Bu türlü vakitlerde ebeveynlerin sabırlı, anlayışlı ve destekleyici olmaları kritik değerdedir.” açıklamasını yaptı.
Tuvalet eğitimi bir yarış değil!
Çocuğa tuvalet alışkanlığı kazandırmak için rutin oluşturmanın değerini vurgulayan Uzman Klinik Psikolog İnci Nur Ülkü, “Günlük rutine uygun vakitlerde tuvalete gitmek çocukta alışkanlık oluşturur. Bilhassa, uyanınca, yemeklerden sonra ve yatmadan evvel. Bu vakitler tuvalete oturmak için uygun anlardır. Burada gaye, ‘çişin geldi mi?’ diye sormaktan çok ‘hadi birlikte tuvalete oturalım’ üzere yönlendirmeler yapmaktır. Oturma müddeti 3–5 dakikayı geçmemelidir.” dedi.
Dikkat edilmesi gereken öteki kıymetli noktalara da değinen İdeal kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Çocuklar ebeveynlerinin hislerini aynalar üzere yansıtır. Tuvalet kazaları karşısında ebeveynin öfkelenmesi ya da hayal kırıklığı göstermesi, çocukta korkuyu artırabilir. Bunun yerine, sakin ve yapan bir tavır sergilemek, ‘bak ben de artık tuvalete gidiyorum’ üzere örnek olmak, ‘sanırım biraz korktun, bu çok normal’ üzere sözlerle hislerini anlamlandırmasına yardımcı olmak gerekir. Şayet çocuk ağır direnç gösteriyor, kabızlık, endişe, inatçılık, ağlama üzere gerilim belirtileri artıyorsa bir müddetliğine eğitime orta verilebilir. Bu mola, hem çocuğun rahatlaması hem de ebeveynin yaklaşımını gözden geçirmesi açısından sağlıklı olabilir. Bu stratejilerin temelinde şefkatli sonlar, çocuk merkezli bir bakış açısı ve inanca dayalı bağlantı vardır. Tuvalet eğitimi bir yarış değil, çocuğun gelişimine eşlik edilen doğal bir süreçtir.”
Yeni bir kardeşin gelişi eğitimi geriye götürebilir!
Tuvalet eğitiminin, çocuğun özbakım mahareti kazanması açısından bir dönüm noktası olduğunu söz eden Uzman Klinik Psikolog İnci Nur Ülkü, “Başarıyla tamamlanan bu süreç, özgüveni artırır, bağımsızlık hissini takviyeler ve vücut farkındalığını geliştirir. Lakin baskı ve cezayla ilerleyen bir eğitim, ileride korku, utanç, denetim problemleri üzere olumsuz ruhsal tesirler bırakabilir.” dedi.
Gece ıslatmalarına da değinen Dava, “Gece altını ıslatma, 5 yaşına kadar gelişimsel olarak olağan kabul edilir. Bu yaşa kadar çocuğun hudut sistemi, mesane denetimi üzere alanlarda olgunlaşma devam eder. 5 yaş sonrası devam eden durumlarda ‘enürezis’ olarak isimlendirilir ve bir uzman değerlendirmesi önerilir. Yeni bir kardeşin gelişi de çocuğun regresyon yaşamasına sebep olabilir. Bu periyotta çocuk tekrar altına kaçırabilir yahut beze dönmek isteyebilir.” formunda konuştu.
Doğru vakit, çocuğun kişisel hazır oluşuna nazaran belirlenmeli!
Tuvalet eğitiminin erken ya da geç başlatılmasının birtakım olumsuz istikametleri olabileceğinin altını çizen Uzman Klinik Psikolog İnci Nur Ülkü, “Çocuk şimdi bedensel ya da duygusal olarak hazır değilse, inatlaşma, kaygı, kaçınma davranışları gelişebilir. Geç başlatıldığında ise akranlarıyla kıyaslandığında utanabilir, özgüveninde zedelenme yaşanabilir. Ayrıyeten toplumsal ortamlarda zorlanabilir. Hasebiyle en gerçek vakit, çocuğun ferdî hazır oluşuna nazaran belirlenmelidir.” dedi.
Kreşte çocukların tuvalete gitmeye teşvik edilmesini fakat asla zorlanmamaları gerektiğini vurgulayan Dava, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Öğretmenlerle ebeveynlerin iş birliği içinde olması süreci güçlendirir. Tuvalet eğitimi alan çocuklara destekleyici, anlayışlı ve yargılamayan bir tavır sergilenmeli. Tuvalet kazaları karşısında cezalandırma değil, sakinlik ve dayanak kıymetlidir. Sonuç olarak, tuvalet eğitimi çocuğun gelişiminde doğal fakat hassas bir adımdır. Her çocuğun kendi suratında öğrenmeye hakkı vardır. Bu süreçte sevgi, sabır ve anlayış çok önemlidir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
