Erzincan İliç’te bir altın madeninde meydana gelen toprak kayması nedeniyle, siyanürlü toprak altında kalan 9 emekçi için süren arama kurtarma çalışmaları iş sıhhati ve güvenliği konusunu tekrar gündeme getirdi.
Erzincan’daki madende denetimli bir yığılma gözükmediğini, toplam cürufun heyelan üzere geldiğini lisana getiren İSG Uzmanı Lideri Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, “Çok tehlikeli bir materyal. İnşallah akarsulara ulaşmaz.” dedi.
Yamaç üzere bir alanda kaymaya başladığında, onu durduracak bir güç bulunmasının çok güç olduğunu da tabir eden Rüştü Uçan, “Onun için daha düzlük alanlara konulması lazım. Bu yamaca konulmuş ve geliyor. Ve gelmeye başladığı vakit birebir kar yığını üzere devamı geliyor. Büyük bir etraf felaketi gözüküyor.” dedi.
Metal madenlerinde bu tip göçükler ve kaymaların fazla rastlanan olaylar olmadığını kaydeden İş Sıhhati ve Güvenliği Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “Fizibilite çalışması sistematik olarak maden kurulmaya başladığı andan itibaren başlar. O cürufun oraya atılacağı planlandığı andan itibaren başlar. Nereye atılacak, yer sağlam mı?” dedi.
Erzincan İliç’te bir altın madeninde meydana gelen toprak kayması nedeniyle, siyanürlü toprak altında kalan 9 personel için süren arama kurtarma çalışmaları iş sıhhati ve güvenliği konusunu tekrar gündeme getirdi.
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi İş Sıhhati ve Güvenliği Kısım Lideri Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, Erzincan’da bir altın madeninde meydana gelen toprak koyması ve personellerin siyanürlü toprak altında kalmasını kıymetlendirdi.
“Altın madeninde yüzde 1 kadar altın var.”
Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, bilhassa altın madeninde yüzde 1 kadar altın var olduğunu, yüzde 99 ise altını siyanürle, hidrojen sülfürle karıştırarak altın elde edildiğini kaydederek, “Kalan cüruf içinde 39’a yakın toksik unsur var olduğu söyleniyor, bilimsel yayınlarda. Bu, bir biçimde yığılmış. Bu yığılırken denetimli bir yığılma gözükmüyor. Ve bu apansız heyelan üzere geliyor. Heyelan üzere bu, toplam cüruf geliyor. Çok tehlikeli bir gereç. İnşallah akarsulara ulaşmaz.” dedi.
Pasa içindeki siyanürün yağmur ya da suya karışarak hidrojenin siyanür buharına döneceğini, havada uçup kaybolana kadar çok tehlikeli olduğunu söz eden Uçan, “Burada sorun pasa içindeki ağır elementler. HM (ağır metal) iyonları karmaşık biyokimyasal tepkilerde kıymetli bir rol oynar. Ag (Gümüş), As (Arsenik), Cd (Kadmiyum), Pb (Kurşun)ve Hg (Civa) üzere esansiyel olmayan HM’lerin canlı organizmalar için biyolojik değeri yoktur ve ekosistemde bulunduklarında çok toksiktirler, yer altı sularına geçip geçmediklerini incelemek lazım.” halinde tabir etti.
“Bir kayma riski olan yerlere değil daha düz alanlara dökülmesi gerekiyor.”
Sıvı olan kısmının gölet üzere bir yerde tutulduğunu söz eden Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, “Ama madenin yüzde 1’ini alıyorsun, yüzde 99’u dışarıda kalıyor. Toprağı inşaat hafriyatı üzere. Çok az bir kısmını aldın yüzde 1 üzere, yüzde 99 kaldı. Bu yüzde 99’u bir yerlere dökülüyor. Döküldüğü vakit de bu türlü bir kayma riski olan yerlere değil daha düz alanlara dökülmesi gerekiyor.” diye konuştu.
Uçan, yaklaşık 40 yıldan beri biriken bir şey olduğunun söylendiğini de lisana getirerek, “Çevreyle ilgili sorun çok büyük. Toprak altında kalan 9 kişinim bulunması çok güç. Dünyada bunun üzere 18’e yakın kaza olmuş. Hepsindeki büyüklük çabucak hemen bizdekinin onda biri üzere.” dedi.
“Daha düzlük alanlara konulması lazım. Bu yamaca konulmuş.”
Yamaç üzere bir alanda kaymaya başladığında, onu durduracak bir güç bulunmasının çok güç olduğunu da tabir eden Uçan, “Onun için daha düzlük alanlara konulması lazım. Bu yamaca konulmuş ve geliyor. Ve gelmeye başladığı vakit tıpkı kar yığını üzere devamı geliyor. Büyük bir etraf felaketi gözüküyor.” dedi.
Kayan toprağın siyanürle ve öteki sülfürik asitle karıştırılarak içinden altın bulunmaya çalışılmış altın olmayan kısım olduğunu hatırlatan Uçan, “Bu gereç akıyor. Görünen o, zira o sabit bir şey değil. Bir kaya olsa bir yere tutunur. Bu ise taşınan toprak. Bu çeşit bir heyelan riski olan bir yere koyulmaması lazım.” formunda kelamlarını tamamladı.
“Metal madenlerinde bu tip göçükler ve kaymalar fazla rastlanan olaylar değil.”
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Dekan Yardımcısı, İş Sıhhati ve Güvenliği Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl de hususa ait yaptığı değerlendirmede, bu tip kazaların maden ocaklarında çok sık rastlanmaya başlandığını ancak işin farklı tarafının metal madenlerinde bu tip göçükler ve kaymaların fazla rastlanan olaylar olmadığını lisana getirdi.
Özellikle küresel şirketlerin işlettiği yerlerde iş güvenliği tedbirlerinin üst seviye düzeyde alındığını da kaydeden Bingöl, “Burada toprak kayması var. Çıkan cürufun atıldığı bir kayma. Sanırım bir geçiş güzergahında olduğu için de toprak kayması, çalışanların üzerine çökmüş durumda. Tıpkı bir çığ düşmesi üzere düşünün.” dedi.
“Güney Amerika’da bu tip kazalarda insanların toprak altında kalıp öldüğü durumlar biliniyor.”
Toprak altında kalan 9 kişinin kurtarılmasıyla ilgili “Allah’tan umut kesilmez yani bir formda umut var olmak durumundayız, fakat daha evvel de yaşadığımız deneyimlerden biliyoruz ki bu tip kurtarma çalışmaları kuvvetli çalışmalar” diyen Bingöl, bilhassa Güney Amerika’da bu tip kazalarda insanların toprak altında kalıp öldüğü durumların bilindiğini anlattı.
Toprak kaymasını engellemek için teras sistemi ile güvenlik tedbiri alınması konusunda da Nuri Bingöl, “Teras sistemi yapılır ki kaymasın diye. Bu yapı işlerini ilgilendiren ve yapı işleri direktörlüğü, maden direktörlüğü çerçevesinde yapılan uygulamalar.” dedi.
“Burada ihmal vardır diyemem lakin bir kaza olduğuna göre soruşturmaların sonucunda ortaya çıkar.”
Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, her türlü önlemin alındığı durumda da bazen ihmal edilmiş noktalar olabildiğini kaydederek, “Burada ihmal vardır diyemem fakat bir kaza olduğuna nazaran birtakım soruşturmaların sonucunda da ortaya çıkabilecek birtakım gerçekler olacaktır. Birtakım teknikleri ve sistemleri kullanırız. Maden mühendisliğinin tekniği dışında jeoloji mühendisliği ve inşaat mühendisliği teknikleri de var. Teras sistemi, iksa sistemi… Bir biçimde o cüruftan yahut atıktan çıkan atık gereçlerin çok fazla ölçüde yükseltilmemesi gerektiği üzere birtakım sistematik tekniklerin kullanılması gerekiyor.” diye konuştu.
“Fizibilite çalışması sistematik olarak maden kurulmaya başladığı andan itibaren başlar.”
Bir baraj ya da perdeleme olması gerekip gerekmediği konusunu da kıymetlendiren Nuri Bingöl, “Mutlaka olması gerekiyor. Öncelikle oranın kaymaması gerekiyor. Evvel bir yer etüdü yapılır. Taban sağlam mı? O yükü taşıyacak yer var mı?” dedi.
6 Şubat sarsıntılarında tabanın sıvılaşmasından bahsedildiğini hatırlatan Bingöl, “Burada da emsal durumlar olabilir. Fizibilite çalışması sistematik olarak maden kurulmaya başladığı andan itibaren başlar. O cürufun oraya atılacağı planlandığı andan itibaren başlar. Nereye atılacak, taban sağlam mı, bir sorun var mı? Dizilmeye başladıktan sonra üst üste cüruflar, oraya bir perdeleme sistemi olur, iksa sistemi olur, iksa dediğimiz bir eğim vererek kenarından desteklemektir. O halde bir dayanakla desteklendiği vakit yer sağlam olduğunda kaymamasını bekleriz esasen.” formunda konuştu.
“Siyanürlü bir toprağa dokunulmaması gerektiğini hepimiz biliyoruz.”
Nuri Bingöl, kimyasal içeriğin ne halde ziyan verebileceği konusunda fikir sahibi olmadığını da lisana getirerek, “Sonuç itibariyle siyanürün ziyanlarını hepimiz biliyoruz. Orada tabi ki birtakım eldivenlerin, maskelerin, gözetici giysilerin giyilerek arama çalışması yapılması kelam konusu. Siyanürlü bir toprağa dokunulmaması gerektiğini hepimiz biliyoruz, ancak teneffüs yoluyla nasıl bulaşır, kısmı buharlaşma durumu, havayla açığa çıktığındaki durumu ile ilgili çok fazla bir şey söyleyemeyeceğim.” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
