Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Barış Metin, yalnızlığın beyin kimyası ve yapısı üzerindeki olumsuz tesirleri ile ruhsal sıhhat üzerindeki riskleri hakkında bilgi verdi.
Kronik yalnızlık, hem ruhsal hem fizikî hastalık riskini artırıyor!
Uzun müddetli yalnızlığın gerilim tepkisini tetikleyerek hipotalamo-hipofiz-adrenal (HPA) aksını sürekli faal tuttuğunu lisana getiren Prof. Dr. Barış Metin, “Bu durum, kortizol düzeylerinin artmasına ve vakitle nöroinflamasyon, hipokampal hasar ve ilişki kopmaları gibi değişimlere yol açabilir. Kronik yalnızlık depresyon, anksiyete, Alzheimer hastalığı ve kalp hastalıkları gibi pek çok sorunun riskini artırır.” dedi.
Nörolojik açıdan da yalnızlığı tanımlayan Metin, “Nörobilimsel olarak yalnızlık, beklenen toplumsal bağlılık seviyesi ile mevcut toplumsal durum ortasındaki farkın algılanmasıdır. Bu fark, beynin bilhassa toplumsal ödül ve toplumsal tehdit işleme ağlarını aktive eder.” açıklamasını yaptı.
Yalnızlık beyin kimyasını olumsuz etkiliyor!
Yalnızlığın beyinde bilhassa etkilediği kimi bölgeler olduğunu aktaran Prof. Dr. Barış Metin, “Prefrontal korteks (özellikle medial PFC), sosyal kıymetlendirme ve öz-farkındalıkla ilgili bölgedir. Yalnız bireylerde bu bölgede hiperaktivite gözlenebilir. Amigdala, toplumsal tehdit ve dehşet algısıyla bağlantılıdır. Yalnız bireylerde amigdala daha uyarılmış olabilir. Hipokampus, bellek ve gerilim regülasyonunda misyon alır. Uzun müddetli yalnızlık bu bölgede hacim kaybına yol açabilir. Art singulat korteks ve temporoparietal ilişki bölgeleri de sosyal algı ve zihinsel durumları manaya ile alakalıdır.” dedi.
Yalnızlığa karşılık olarak ise birtakım kimyasalların devreye girdiğine dikkat çeken Metin, şunları söyledi:
“Kortizol, kronik gerilim hormonudur. Uzun vadeli yalnızlıkta yüksek kalabilir. Dopamin, toplumsal ödüllerle ilişkilidir. Yalnızlık durumunda dopamin sisteminin zayıfladığı düşünülür. Oksitosin, toplumsal bağ hormonudur. Yalnızlıkta seviyeleri azalabilir. Serotonin, düşük serotonin seviyeleri yalnızlık ve depresyonla alakalıdır.”
Beyin görüntüleme teknikleriyle yalnızlığın tesirleri gözlemlenebiliyor!
Uzun müddetli yalnızlığın bilhassa yaşlılarda bilişsel fonksiyonlarda gerilemeye neden olduğuna vurgu yapan Prof. Dr. Barış Metin, “Birçok araştırma yalnızlığın demans mümkünlüğünü artırdığını göstermiştir.” dedi.
MR, PET üzere beyin görüntüleme teknikleriyle yalnızlığın tesirlerinin gözlemlenebildiğini kaydeden Metin, “Özellikle prefrontal korteks, insula, amigdala ve hipokampüste aktivite ve hal değişiklikleri bildirilmiştir. Bu alanlar beynin hem bellek, hisler ve karar verme üzere temel bilişsel fonksiyonlarında hem de sosyal irtibatta yer alan alanlardır.” biçiminde konuştu.
Sosyal ihtar olmazsa beyin fonksiyonları zayıflıyor!
Dijital bağlantının, kısmen gerçek toplumsal temasın yerini tutabileceğini söz eden Prof. Dr. Barış Metin, “Ancak iletişimin tam karşılığı değildir. Beyin, yüz yüze etkileşimlerde, mimik, tonlama, dokunma, koku gibi çoklu duyusal ipuçlarını işler. Bu durum oksitosin ve empati ağlarını daha fazla aktive eder. İletileşme yahut manzaralı konuşma üzere dijital bağlantıda, toplumsal bağ hissi sonludur. Empatik beyin devreleri daha az uyarılır.” dedi.
Yalnızlığın beyin üzerindeki olumsuz tesirlerini önlemek yahut azaltmak için tekliflerde bulunan Metin, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Öncelikle yalnızlıkla yaşamamak gerekir. Ömür biçimimizi ve alışkanlıklarımızı değiştirerek daha toplumsal bireyler haline gelmeliyiz. Beynimiz toplumsal ihtara muhtaçtır ve toplumsal ikaz olmadan fonksiyonları zayıflayacaktır. Bu nedenle yalnız hissediyorsanız öncelikle yakınlarınızdan sonrasında ise profesyonellerden takviye isteyin.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
