Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, sınav kaygısının nedenleri, tesirleri ve başa çıkma sistemleri ile bilhassa ebeveynlerin bu süreçteki destekleyici rolünün kıymetinden bahsetti.
Kontrolsüz telaş, öğrencinin potansiyelini engeller!
Sınavların, öğrencilerin sadece akademik yeterliliğini değil, birebir vakitte gerilimle başa çıkma hünerlerini de ölçen kıymetli dönemeçler olduğunu söz eden Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Bu süreçte hissedilen korku, makul bir düzeye kadar motive edici olabilirken; denetimsiz hale geldiğinde öğrencinin potansiyelini ortaya koymasını engelleyebilir.” dedi.
YKS üzere geleceği belirleyen imtihanların öğrencilerde yüksek gerilim yarattığını ve imtihan tasasının ağır yaşanmasına neden olduğunu aktaran Çevirir, “Bu tasa sırf bireyin içsel yaşantısıyla hudutlu değildir. Aile tavırları üzere çevresel faktörler de bu süreçte belirleyici rol oynar.” formunda konuştu.
Sınav tasası bireyin performansını düşürebilecek kadar ağır olabilir!
Öğrencinin imtihan öncesinde ya da imtihan anında başarısızlık korkusu nedeniyle yaşadığı ağır gerilim halinin imtihan korkusu olarak isimlendirildiğini kaydeden Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Bu korku, zihinsel, duygusal ve fizikî seviyede tesirler yaratabilir.” dedi.
Sınav telaşının heyecanla karıştırılmaması gerektiğini vurgulayan Çevirir, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Çünkü heyecan motive edici ve süreksiz bir uyaranken, imtihan derdi bireyin performansını düşürebilecek kadar ağır olabilir. Bilişsel olarak dikkat dağınıklığı, unutkanlık, ‘başaramayacağım’ üzere olumsuz iç seslerle birlikte imtihanla ilgili felaket senaryoları geliştirme görülebilir. Duygusal açıdan huzursuzluk, karamsarlık, ağlama isteği ve öfke patlamaları; fizikî olarak ise kalp çarpıntısı, mide bulantısı, terleme, kas gerginliği üzere yansılarla kendini gösterebilir.”
Ebeveynlerin rolü, denetleyici değil destekleyici olmak!
Sınav derdini artıran en değerli dışsal etkenlerden birinin de baskıcı ve çok eleştirel ebeveyn tavırları olduğuna dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Özellikle çocuğun muvaffakiyetini merkeze koyan, sonuç odaklı ve kıyaslayıcı ebeveyn davranışları öğrencide yetersizlik hissini pekiştirir.” dedi.
‘Kardeşin kazandı, sen neden yapamayasın?’, ‘Bu imtihandan yüksek almazsan geleceğin mahvolur’ üzere sözlerin öğrencinin iç sesine dönüşerek derdin temel kaynaklarından biri haline gelebileceğini lisana getiren Çevirir, “Araştırmalar, bu cins eleştirel tavırların öğrencinin kendilik kıymetini sadece muvaffakiyete indirgediğini ve özgüvenini zedelediğini gösteriyor. Bu noktada ebeveynlerin rolü, denetleyici değil destekleyici olmaktır. Öğrencinin sırf akademik muvaffakiyetini değil, eforunu da takdir etmek, sürece odaklanmak ve şartsız bir kabul sunmak epeyce pahalıdır. ‘Ne kadar çalıştığını biliyorum, seninle gurur duyuyorum’ üzere sözler öğrencinin kendini bedelli hissetmesini sağlar. Gerçekçi beklentilerle yaklaşmak, empati göstermek ve imtihanın hayatın sonu olmadığını hatırlatmak ebeveyn takviyesini manalı hale getirir.” açıklamasını yaptı.
Olumlu cümlelerle içsel konuşmaları düzenlemek mümkün…
Sınav tasasıyla baş etmek için öğrencilerin uygulayabileceği çeşitli stratejiler bulunduğunu da aktaran Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Bunların başında nefes antrenmanları, gevşeme teknikleri ve vücut farkındalığı çalışmaları gelir. Bilhassa 4-7-8 nefes tekniği üzere teknikler, telaş anında hudut sistemini düzenleyerek bireyin fizikî reaksiyonlarını denetim altına almasına yardımcı olur.” dedi.
Olumsuz fikirleri fark edip tekrar yapılandırmanın zihinsel dayanıklılığı artıracağını kaydeden Çevirir, şunları söyledi:
“‘Başarısız olacağım’ yerine ‘elimden geleni yapıyorum’ üzere cümlelerle içsel konuşmaları düzenlemek mümkün. Ayrıyeten, imtihan provası yapmak, bilinmezliği azaltarak telaşın yoğunluğunu düşürür. İmtihan anında ise odaklanmayı korumak hayli kıymetli. Öğrencinin sadece çözmekte olduğu soruya yönelmesi, geçmiş ya da geleceğe dair korkulu kanılardan uzaklaşmasına yardımcı olur. Fizikî farkındalık, öğrenciyi ana döndürür. Örneğin kalemini tuttuğunu, sandalyesine oturduğunu hissetmek dikkati toparlayabilir. Daha evvel hazırlanan olumlu iç ses cümlelerinin imtihan esnasında hatırlanması da inanç hissini besler.”
Sınav sonucu, bir bireyin kıymetini belirlemez…
Sınav sabahı ise imtihanın kendisi kadar kritik bir etap olduğunun altını çizen Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Öğrencilerin bu sabah yeni ve alışılmadık besinlerden, çok kafeinden ve toplumsal medya üzere ikazcılardan uzak durmaları önerilir. Zihinsel olarak rahat hissetmeleri için imtihan yerine vaktinde ulaşmak, gevşeme idmanları yapmak ve hafif bir kahvaltı tercih etmek değerli. İmtihana çok aç ya da çok tok girilmesi dikkat problemlerine neden olabilir.” ikazında bulundu.
Sınav korkusunun ferdi olduğu kadar ilişkisel boyutlar da taşıyan bir süreç olduğunu hatırlatan Çevirir, “Bu nedenle sadece öğrencinin değil, ailesinin ve etrafının de sürece dahil olması gerekir. Ebeveynlerin destekleyici, anlayışlı ve empatik tavrı; öğrencinin imtihan performansını olduğu kadar, uzun vadeli ruhsal sıhhatini da olumlu tesirler. Unutulmamalıdır ki bir imtihan sonucu, bir bireyin bedelini belirlemez. Öğrencinin yanında durmak, uğraşını takdir etmek ve duygusal itimat sunmak, onun hem bugünkü muvaffakiyetini hem de gelecekteki dayanıklılığını inşa edecektir.” diyerek kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
